TOM 7: ROZDZIAŁ XXIII

W KTÓRYM WIDZIMY, JAK POD WPŁYWEM SIELANEK KLASYCZNYCH Z CZASÓW TRZECH JERZYCH ZACZYNAJĄ SIĘ MALARZE INTERESOWAĆ ŻYCIEM LUDU

MALARZE DEKORACYI I ILLUSTRATOROWIE 

G. B. Cipriani (1727—1785) przybył do Anglii w roku 1755, wykonywał malowidła dekoracyjne farbami wodnemi i wnet znalazł wielu naśladowców.
Lady Diana Beauclerk (1734—1808), artystka pierwszorzędna, talent zupełnie nie dyletancki.

ANGELIKA KAUFFMANN
1741—1807
Angelika Kauffmann, czł. A. K., urodziła się w Chur, w Szwajcaryi; przyjechała do Londynu w r. 1766. Piękna, sentymentalna, młoda kobieta o nadzwyczajnym talencie, miała wówczas lat dwadzieścia pięć. Kochała się zawsze to w tym, to w innym; mówią, że Reynolds lubił ją bardzo, w każdym razie dopomógł jej w kłopocie uprzejmie i szlachetnie. Zdobyła sobie dużą wziętość zarówno portretami, jak i kompozycyami dekoracyjnemi, które malowała z wielkim wdziękiem i wyjątkowym smakiem. Przyczyniła się w znacznej mierze do podniesienia współczesnego przemysłu artystycznego, komponowała bowiem bardzo gustownie ozdobne meble. Jej kompozycye dekoracyjne umieli doskonale ujmować w ozdobnie rysowane ramy bracia Adamowie, którzy ją często wzywali do dekoracyi plafonów i t. p. Niektóre portrety Angeliki są wprost nadzwyczajne. Hampton Court ma jej Księżnę Brunswiku z Infantem.

WHEATLEY
1747—1801
Franciszek (Francis) Wheatley szedł śladami twórców illustracyi dekoracyjnych, którzy mieli teraz mnóstwo zamówień. Bardzo wiele sztychów wykonano wedle jego akwarelowych obrazów ze sztafażem wiejskim. Sławne są jego Krzyki londyńskie. Dzieła te miały doniosły wpływ wywrzeć na młodego Morlanda. Z Wheatleyem zaczyna się sztuka interesować życiem domowem ludu, jakkolwiek ten lud jest na razie jeszcze zbyt perfumowany.

WILLIAM HAMILTON
1750—1801
William Hamilton, członek A. K., wystąpił po raz pierwszy w Akademii w r. 1774. Malował tematy historyczne i portrety okolicznościowe. Jednak, najwięcej może, wsławił się swemi w teatralnym stylu utrzymanemi akwarelami, które w oryginałach miały ogromny popyt u sztycharzy, a w reprodukcyach wzięcie u szerokiej publiczności.

STOTHARD
1755—1834
Tomasz StotharD, czł. A. K., był synem właściciela oberży w Yorkshire; matką jego była Marya z Reynoldsów. Urodził się w hotelu pod Czarnym Koniem w Long Acre 17 sierpnia 1755. Był dzieckiem wątłem i słabowitem. W czternastym roku życia, po śmierci ojca, oddano go do jakiejś starszej damy w Acomb koło Yorku, następnie do szkoły w Stutton koło Tadcaster, skąd pochodził jego ojciec. Praktykował zrazu u rysownika, który dostarczał wzorów na brokaty; ale wziął się prędko do illustrowania książek, miał bowiem wybitny talent do tych rzeczy; wkrótce też znalazł popyt w szerokich kołach. Wstąpiwszy do Szkoły Akademickiej w r. 1777, posłał na najbliższą wystawę doroczną Świętą Rodzinę i odtąd obsyłał regularnie wystawy Akademii. Powszechną uwagę zwróciły jego illustracye w czasopismie Town and Country Magazine, robione pomiędzy r. 1780 a 1785-ym; pracował prócz tego i w innych czasopismach jak np. Universal Magazine, Lady’s Magazine, oraz illustrował antologię poetów angielskich Bella p. t. British Poets. W r. 1791 wybrano go członkiem nadzwyczajnym A. K., a w trzy lata później członkiem zwyczajnym. Przyszły potem trudniejsze zadania; od r. 1799 do r. 1802 dekorował klatkę schodową w pałacu Burghley koło Stamfordu dla Lorda Exetera. Oryginalny szkic do jednej z tych dekoracyi, przedstawiającej Niewstrzemięźliwość, znajduje się w Galeryi Narodowej. W r. 1814 został Stothard bibliotekarzem Akademii Królewskiej; w r. 1822 malował plafon do biblioteki Adwokatów w Edynburgu. Jeśli kto chce poznać z blizka urok jego techniki i życia, jakie tchnął w wytworną sztukę dekoracyjną, opartą na pierwiastkach klasycznych, powinien zobaczyć oryginały jego illustracyi. Stothart umarł w domu własnym przy ul. Newmana 27 kwietnia 1834.

WESTALL
1765—1836
Ryszard Westall, członek A. K., urodzony w Hertford, wcześnie poszedł do terminu do jakiegoś sztycharza herbów. Jeszcze zanim się wyzwolił, został uczniem Szkoły Akademickiej, gdzie pozyskał sobie względy Sir Tomasza Lawrence’a i przez czas jakiś mieszkał u niego w domu. Miał duże wzięcie jako illustrator książek; winiety jego są powszechnie znane. Westall został nadzwyczajnym członkiem A. K. w r. 1792, a zwyczajnym w r. 1794. Do licznych prac jego, wystawianych w Akademii od r. 1784 do 1836, należały cztery zdarzenia z życia Nelsona, wystawione w r. 1807, i Księżna Wiktorya (późniejsza królowa) w roku 1830. W kościele All Souls na placu Langham jest jego Chrystus w koronie cierniowej. Kollekcya Wallace’ów ma jego Wenus z igrającymi Kupidynkami, Galerya Narodowa portret małego Filipa Sansona na tle krajobrazu.

Henryk Singleton (1766—1839) był głośny w swoim czasie jako malarz obrazów historycznych; malował też i portrety, jak np. Jamesa Boswella z żoną i trojgiem dzieci, Sandby’ego, Uroczyste posiedzenie Akademii Królewskiej pod przewodnictwem Westa, oraz Hrabia Howe z Narodowej Galeryi Portretów.

ŻYCIE DOMOWE LUDU SZKOCKIEGO DAWID 

ALLAN 
1744—1796
Dawid Allan pierwszy zaczął opowiadać o życiu chłopa szkockiego, nie przeczuwając, że z tego gruntu wytryśnie wielka i subtelna sztuka rodzima. Gdy miał lat jedenaście, wyrzucono go ze szkoły za to, że zrobił karykaturę profesora. W rok później zapisał się do akademii w Glasgowie, którą tam byli założyli bracia Foulis. Gdy się wyzwolił, wysłali go możni współobywatele rodzinnego miasta Alloa do Italii, gdzie pracował przez lat jedenaście. Oczywista, marnował swój talent na kompozycye mitologiczne i wielki styl. Robił jednak i portrety. Od r. 1777 do r. 1780 był w Londynie. W r. 1780 wyjechał do Szkocyi i wykonał tam kilka dobrze znanych portretów, ale wkrótce zaczął malować tematy, zaczerpnięte z życia ludu; illustrował bowiem, przeważnie akwarelą, Burnsa i innych autorów ku wielkiej ich uciesze. Dopiero w czterdziestym roku życia doszedł do przekonania, że właściwem jego polem jest illustracya. Jeśli nie miał zdolności pierwszorzędnych, to przynajmniej zgotował drogę większym od siebie artystom. Po Runcimanie został profesorem w Akademii Protektorów w r. 1786 i wywierał na tem stanowisku wpływ nadzwyczaj doniosły. Szkocya stawała się teraz żyzną glebą i wydawała artystów jednego po drugim. Po długiej ciszy buchnęła pieśń potężna; Burns i inni zaczęli opiewać zapach ziemi; Szkocya zaczęła odnajdywać swoją duszę. Proszę porównać rodzimą i żywą siłę tej pieśni z tem, co pisali angielscy poeci w dziewiętnastym wieku. W r. 1762 poszedł po kraju dreszcz Macphersonowskich pieśni Ossyana; Walter Scott zbierał i wydawał stare ballady ojczyste; powietrze tchnęło romantyzmem. W r. 1798 został Jan (John) Graham (1754—1817) profesorem w Akademii Protektorów.