Władysław II Warneńczyk

Najstarszy syn Władysława Jagiełły i Zofii księżniczki kijowskiej, urodził się w Krakowie dnia 4 listopada 1424 roku. - Wielka była radość w Polsce, kiedy się ten i książę królowi Jagielle narodził; ponieważ dziecię to stawało się pewną rękojmią dla narodu, iż w przyszłości węzeł łączący Litwę z Koroną, silniej się jeszcze skrzepi. 

Władysław w chwili zgonu ojca swego, liczył dopiero dziesiąty rok życia, i głównie za staraniem kardynała Zbigniewa Oleśnickiego otrzymał tron polski i koronował się w Krakowie dnia 25 lipca 1434 roku. Podczas małoletności Władysław a rządziła państwem matka jego Zofia i kilku senatorów, którzy zarazem i opiekę nad nim sprawowali. - W roku 1438 skończył lat piętnaście i uznany przez Stany za pełnoletniego, na sejmie w Piotrkowie wykonał przysięgę i sam objął ster rządu. 

Zaburzenia w Litwie, wywołane zabiegami Świdrygiełły o przywłaszczenie sobie władzy, którego cesarz Zygmunt i Krzyżacy jawnie wspierali, po przegranej bitwie przez związkowych w r. 1435 pod Wiłkomierzem uśmierzone zostały; to skłoniło nareszcie Zakon krzyżacki do zawarcia pokoju w Brześciu Kujawskim. Świdrygiełło zaś szukać musiał schronienia w ziemi siedmiogrodzkiej. 

Władysław w krótkim przeciągu czasu ustalił porządek w kraju, z księstw oświęcimskiego i Zatorskiego, tudzież od wojewody wołoskiego i hospodara Multan hołdy wierności odebrał. - Nieco później kardynał Oleśnicki kupił księstwo siewierskie i przyłączył je do biskupstwa krakowskiego. 

Kiedy Turcy zaborami swemi coraz bardziej zagrażać poczęli państwom chrześcijańskim w Europie, Węgrzy obawiając się przewagi ich oręża, po śmierci swego króla Alberta, usilnie zapraszali na tron naszego Władysława. Pełen rycerskiego ducha młody monarcha, uniesiony współczuciem dla Węgrowi dobro chrześcijaństwa przede wszystkiem mający na względzie, przyjął ofiarowaną sobie koronę, a powierzywszy zarząd Litwy bratu młodszemu Kazimierzowi, z żalem Polaków pojechał do Węgier i koronował się w Białymgrodzie d. 17 lipca 1440 r. Dla uratowania Konstantynopola, który Turcy bardzo dociskali, rozpoczął zaraz z niewiernymi wojnę, pokonał ich, i w Szegedynie zawarł korzystny pokój na lat dziesięć. Świetna ta wyprawa, Władysława i wodza węgierskiego Hunjada okryła nieśmiertelną chwałą. Przed upływem jednak oznaczonego czasu, za namową kardynała Juliana Cezarini legata papieskiego i Jana Peleologa cesarza bizantyńskiego, samowolnie zerwał tenże pokój i bezzwłocznie wkroczył do Bułgaryi. Dnia 11 listopada 1444 roku, wojska chrześcijańskie spotkały się pod Warną nad morzem Czarnem z ogromnemi silami Turków i Tatarów, i pierwsze ich napady dzielnie odparły. Król, Hunjad i całe wojsko walecznie się potykając, już przechylali szalę zwycięztwa na swoją stronę, już liczne tłumy Muzułmanów pierzchać zaczęły, i sam nawet sułtan Amurad zwątpiwszy o wygranej cofać się poczynał, gdy powstrzymali go Janczary, których szyki nie były jeszcze pokonane. Najsilniejsze natarcia złamać ich nie zdołały. Władysław przecież wdarł się w ich środek, własną ręką zabił baszę Assijskiego; ale zewsząd obskoczony, od Hunjada odcięty, po bohaterskiej obronie, z całym wyborem rycerstwa polskiego poległ na placu boju,- i od miejsca zgonu przydomek Warneńczyka w historyi otrzymał. 

Hunjad zaledwie z szczupłą liczbą Węgrów ocalić się potrafił. Kardynał Cezarini zginął w przeprawie przez Dunaj; pod Warną zaginęła także część metryki koronnej, którą Władysław woził z sobą. - W chwili zgonu miał lat 20. - Panował w Polsce lat 10, w Węgrzech lat 5. 

Władysław Warneńczyk, przy swej waleczności, był szlachetnym, cierpliwym, a do tego wielce nabożnym i miłosiernym. Długo Polacy złowrogim wieściom z pod Warny o śmierci młodego swego króla wiary dawać nie chcieli, a gdy o smutnej prawdzie wątpić już było niepodobna, stratę jego gorzko opłakiwali. 

W lat dziewięć po zgonie Władysława Warneńczyka, 1453 roku, Konstantynopol przez Turków został zdobyty. Za jego panowania nastąpił w roku 1439, na soborze florenckim, pamiętny akt unii kościoła greckiego z rzymsko-katolickim, do której przystąpiła i Ruś w osobie metropolity kijowskiego Izydora.