Bolesław Chrobry (Wielki)

Najstarszy syn Mieczysława Igo i Dąbrówki, księżniczki czeskiej,-urodził się w r. 967.  Bolesław Chrobry był jednym z najdzielniejszych i najznakomitszych naszych władców, a nawet jednym z większych monarchów w dziejach świata.

Wstąpiwszy na tron po śmierci ojca w roku 992, dla utrzymania jedności państwa, oddalił od wszelkiego uczestnictwa w rządzie Odę macochę i braci swych przyrodnich, a dzielnice ich zajął pod swoje berło. Pałający zemstą bracia poburzyli przeciwko niemu sąsiednie narody; Bolesław dzielnie się wszystkim opierał i z pola długoletniej walki zeszedł zwycięzko. Czechom odebrał Szląsk, całą Chrobacyą zachodnią wraz z Krakowem, i w własnej ich stolicy nadawał im władców. Węgrom zajął kraje po Dunaj i Cissę, a Pomorze do samego Bałtyku zawojował. Ciało św. Wojciecha, zamordowanego przez Prussaków, do których biskup ten udał się dla opowiadania wiary chrześcijańskiej, na wagę złota wykupił, i w r. 996 najprzód do Trzemeszna, a potem do Gniezna sprowadził iw okazałym złożył grobie. Następnie Prussaków za zabójstwo to ukarał i kapłanów dla głoszenia słowa Bożego, po ich kraju rozesłał.

W r. 1000 wspaniale przyjmował cesarza niemieckiego Ottona III, który przybył do Gniezna w celu poznania naszego Bolesława i uczczenia zwłok świętego męczennika. - Cesarz ten ujęty hojnością i zdumiony bogactwami i potęgę Chrobrego, zawarł z nim przymierze, uznał go za króla i przyjaciela swego, a zarazem własną koronę przy grobie św. Wojciecha uwieńczył mu skronie. 

Po śmierci jednak Ottona zerwały się te przyjacielskie z Niemcami stosunki. Bolesław obrażony przez następcę jego, cesarza Henryka II., zdobył Morawy i Luzacyę, a przez to wdał się w długą i zaciętą wojną z całą Rzeszę niemiecką, zakończoną pomyślnym dla Polski traktatem (1017 r.) w Budyszynie zawartym. 

Dla utrzymania zięcia swego, Światopełka, na tronie wielko-książęcym w Kijowie, wszedł z wojskiem na Wołyń, i tam pokonawszy Jarosława, księcia nowogrodzkiego, ścigał go aż do samego Kijowa; miasto to szturmem zdobył, a wjeżdżając do niego bramę, złotą, zwaną, ugodził w nią pałaszem, otrzymanym w darze od Ottona III. Miecz w tem zdarzeniu wyszczerbiony, używany był następnie w czasie obrzędów koronacyjnych królów polskich i nazwany został szczerbcem. W powrocie do państwa swego, Bolesław Chrobry opanował Ruś Czerwoną. 

Monarcha ten rozszerzywszy granice kraju od Dniestru i Bugu do Elby, a od morza Bałtyckiego do Dunaju i Cissy, na ostatnich jego krańcach, ku wiekopomnej pamięci, słupy żelazne powbijać kazał. 

Pomimo ciągłych wojen, jakie dla dobra Polski prowadzić musiał, Bolesław Chrobry budował miasta, stawiał zamki na obronę granic, częstem wyprawianiem uczt publicznych zwabiał lud okoliczny do osiadania po miastach, a obcych rzemieślników przez nadanie im licznych swobód, do zaludniania nowych osad zachęcał. Handel i rolnictwo doznawały również jego opieki, i bogactwo kraju pomnażały. Przy pomocy cesarza Ottona urządził sprawy kościoła polskiego, biskupstwa fundował, kościoły i duchowieństwo obdarzał sowicie, sprowadzonym przez siebie księżom Benedyktynom, słynącym podówczas z nauk w Europie, klasztory po wznosił, a ci dali pierwszy początek szkołom w Polsce. Kraj na ziemie i powiaty podzielił, bicie monety polskiej zaprowadził. Był przytem sędzią sprawiedliwym i władcą wyrozumiałym. Jednem słowem, równie w pokoju, jak i w wojnie, Bolesław był wielkim monarchą i za istotnego twórcę królestwa polskiego słusznie jest uważany. 

Bolesław Chrobry nie mogąc doczekać się pozwolenia z Rzymu na wzięcie korony zwykłym obrządkiem chrześcijańskim, sam nakazał kraj owym biskupom koronować się i namaścić na króla. Uroczystość ta odbytą została w Gnieźnie d. 25 grudnia 1024 r. Wkrótce po niej Bolesław umarł w Poznaniu d. 3 kwietnia 1025 r. - Żył lat 58, - panował lat 33. - Zwłoki jego pochowane są w kościele katedralnym w Poznaniu. 

Po jego śmierci, naród polski nieutulony w żalu, zaniechał wszelkich zabaw i dobrowolnie przez rok cały nosił żałobę. - Współcześni nazywali Bolesława chrobrym czyli walecznym, potomni podziwiając jego czyny, dodali mu przydomek Wielkiego. 

Za jego panowania rycerstwo polskie, przed rozpoczęciem walki, śpiewało hymn Boga Rodzica, (najdawniejszy to zabytek języka polskiego, którego układ św. Wojciechowi jest przypisywany.) - Nabożny ten zwyczaj bardzo długo w wojsku polskiem się przechowywał.