Wacław

Syn Przemysława-Ottokara króla czeskiego i Kunegundy księżniczki ruskiej, urodził się w roku 1272. 

Gryfina, wdowa po Leszku Czarnym, zmyśliła testament przez męża jakoby sporządzony, na mocy którego dowodziła, iż ma jedyne i wyłączne prawo do posiadania księstw krakowskiego i sandomierskiego. Mniemane to prawo swoje natychmiast ustąpiła siostrzeńcowi swemu, Wacławowi królowi czeskiemu; który też zaraz z Władysławem Łokietkiem i Przemysławem dobijać się zaczął o najwyższą władzę w Polsce. 

Młody i chciwcy potęgi Wacław, po Przemysławie zajął Kraków, a Władysława Łokietka ścigał aż do samego Sieradza i zwyciężywszy tam, zmusił go do złożenia mu hołdu i zrzeczenia się praw swoich do monarchii. Pomimo to Łokietek, po śmierci Przemysława, bez trudności dostał się powtórnie na tron polski w r. 1297; ale kiedy w Krakowie nieczynne pędził życie i obojętnym się być zdawał na zdzierstwa wojska swego, w dobrach do duchowieństwa szczególnie należących popełniane, zniechęceni ku niemu Wielkopolanie zjechali się do Poznania i ogłosili Wacława królem polskim; do czego i inne ziemie z łatwością, się przychyliły. - Wacław pośpieszył do Wielkopolski iw Gnieźnie, w roku 1300, odbył obrzęd koronacyi, a dla silniejszego umocowania się na tronie, pojął zaraz w małżeństwo młodziuchną Rysę, jedyną córkę pozostałą po zabitym królu Przemysławie. 

Pod sprawiedliwym, lecz ostrym rządem Wacława, porządek i spokojność wracały do kraju, - Kraków wzrósł i upiększał się; ustanowieni tylko z ramienia jego rządcy czesi nieraz nadużyli udzielonej im władzy i oburzali na siebie Polaków. Za jego panowania upowszechniła się w Polsce moneta czeska, zwana groszami pragskiemi, dla wewnętrznej wartości wielce ceniona, którą na kopy liczono, a szlachta krakowska i sandomierska odebrała Lublin, który przez lat pięćdziesiąt zostawał pod władzą Rusi. 

Wacław gdy chciał zdobyć dla swej dynastyi i Węgry, wplątał się w straszną wojnę i wielkie w niej poniósł klęski. - Umarł w Pradze czeskiej dnia 24 czerwca 1305 r., - żył lat 33, -panował lat 5, - pochowany w tejże Pradze. 

Czesi nadali mu przydomek Dobrego. 

Wkrótce po zgonie Wacława, syn i następca jego, Wacław (V.) zabity został w Ołomuńcu. Siostrę zabitego Elżbietę, poślubił Jan książę luxemburgski, który przez to zostawszy królem czeskim, przyjął natychmiast i tytuł króla polskiego.