WENECYA

ANTONIO CANAL. 

(Na płótnie, 8 stóp 3 ½  cala szeroki, 5 stóp 1 ½  cala wysoki)

Malarz ten należy do ostatniej epoki szkoły weneckiej. Antoni Canal, albo Canale, zwany powszechnie Canaletto, urodził się w Wenecyi 1697. r., umarł 1768. r., był synem niejakiego Bernardo, malarza teatralnych dekoracyj. Pracował u ojca, następnie zajął jego miejsce, i w tym zawodzie takiej nabył wprawy, tak świeże miewał pomysły i robił tak szybko, że to mu pozwalało zajmować się malowaniem mnóstwa drobnych obrazków. Znudziło mu się wreszcie malowanie dekoracyj, i bardzo młodo wyjechał do Rzymu, gdzie całkiem oddawał się zdejmowaniu widoków z natury, a szczególniej zwalisk starożytnych. Wróciwszy do Wenecyi, podobnież pracował nad widokami tego miasta, które natura i sztuka uczyniła najwspanialszem i najbardziej malowniczem w świecie. Wielką liczbę takich widoków namalował, wiernie trzymając się natury: zadawalniał tern do złudzenia ciekawość tych, co nie mogą w rzeczywistości oglądać tej dawnej Adryatyku królowej. 

Wiele także widoków malował z wyobraźni; dawne i nowoczesne, rzeczywistość i imaginacya kojarzą się tam cudnie, szczęśliwie. Kilka takich widoków zrobił dla Algarottiego. Najbardziej nauczającym i najnowszym, powiada Lanzi, jest widok wielkiego kanału, aż po most Rialto, projektowany przez Palladio, na miejscu dziś istniejącego. W dać tam bazylikę Vicenzeńską i pałac Chericato, dzieła tegoż Palladio, jakoteż inne gmachy przepyszne, i budowane według pomysłu tego wielkiego męża, który tyle przyczynił się do wykształcenia smaku we Włoszech i za granicą.

Canaletto używał ciemni optycznej do zdejmowania dokładnego widoków, ale prostował wynikłe ztąd błędy, mianowicie w barwach powietrzo-kręgu. On pierwszy nauczył prawdziwego jej użycia, ograniczając się do tego tylko co się podobać może. Kocha się w wielkich efektach, a w sposobie ich zdobywania, zbliża się cokolwiek do Tiepola, który mu czasami malował figury. Jakiekolwiek szczegóły pod pędzel mu przychodzą, czy to gmachy, budowle, czy wody i chmury, czy ludzie i zwierzęta, tak je silnem cechuje piętnem, taką moc i życie wlewa, że wszystkie przedmioty wydają się w najpowabniejszem i najprawdziwszem wejrzeniu. Pozwala sobie wybryków imaginacyi, dla większej malowniczości, ale umiarkowanie, i to w taki sposób że patrzmy zwykle widzi naturę tam, gdzie znawcy postrzegają sztukę, którą on w najwyższym posiadał stopniu. 

Niniejszy obraz należy do najlepszych utworów Antonia Canale, i najlepiej wykazuje różnice, jakie istnieją między jego robotami a obrazami synowca i ucznia jego, Bernarda Belotto, także Canalettim zwanego, który umarł w Warszawie 1780 r. Obraz ten przedstawia wielki kanał w Wenecyi od teatru St. Angelo do mostu Rialto, który widać w oddaleniu.

Pracował on także czas jakiś w Londynie, gdzie rysował piękniejsze okolice, zyskał sobie wielką wziętość i zebrał majątek. Wiele z takich widoków angielskich i włoskich wyryto. Sam nawet wydał szereg widoków Wenecyi, rytych na miedzi, pod tytułem: Vedute altre prese da i Luoghi altre ideate da A. Canale et da esso intaliate. Visentino według jego rysunków wydał obszerny zbiór rycin, pod tytułem: Urbis Venetorum prospectus celebripres, in 3 partes. Venetiis 1742. r. in folio. Fletscher także sztychował wiele obrazów, widoków Rzymu tego malarza, a wielu mistrzów go naśladowało.