Maciej Łubieński.

ARCYBISKUP GNIEŹNIEŃSKI, PRYMAS KRÓLESTWA.

Jedną z najbardziej zasłużonych w dziejach Kościoła Polskiego jest rodzina Łubieńskich herbu Pomian, wyszło z niej bowiem siedmiu biskupów, z tej zaś liczby dwóch dostąpiło prymasowskiej godności. Rodzina ta w epoce Piastów używała nazwiska Hebda, *) z tych zaś pochodzą: Włościborz Pomian arcybiskup Gnieźnieński (+ 1281), Mikołaj wojewoda Sieradzki i Andrzej podskarbi W. Kor. który podpisał w r. 1436 pokój z Krzyżakami i pierwszy od dóbr dziedzicznych Lubna zaczął się pisać Lubieńskim. Do świetności tego domu najwięcej przyczynił się Maciej Łubieński Arcybiskup Gnieźnieński. Urodził się on we wsi Łubna w województwie Sieradzkiem 1572 r. z ojca Świętosława i matki Barbary Zapolskiej którzy mieli pięciu synów i dwie córki. Maciej nauki początkowe odbył w Sieradzu, dalsze w kollegium Jezuitów w Poznaniu, potem wuj jego Maciej Pstrokoński biskup Kujawski wysłał go do Włoch i Niemiec, gdzie się kształcił w naukach teologicznych. Wróciwszy do kraju za staraniem wuja mianowany sekretarzem Zygmunta III i regentem kancelaryi koronnej, umiał podobać się swemu monarsze który niebawem dał mu bogate probostwo Łęczyckie 1607 r. i wysłał do kurfirszta Brandeburgskiego aby dokończył układów rozpoczętych przez Pstrokońskiego. Oddal mu też w zawiadywanie żupy Wielickie i Bocheńskie, któremi lat kilka zarządzając, wyszedł ubogim gdy drudzy na tej posadzie się bogacili, za co obdarzył go król kanonią Krakowską 1612 r., Gnieźnieńską 1613 r., kustodyą Sandomierską i probostwem Miechowskiem 1617 r. Na tern ostatniem miejscu złożywszy poprzednie godności, przyjął śluby Kanoników Bożogrobców, których ustawę zreformował, o czem świadczy oryginalny akt dotąd przechowujący się w tej rodzinie; budynki klasztorne podniósł i pomnożył fundusze tego zakonu.

Postąpiwszy w r. 1620 na biskupstwo Chełmskie, ustanowił w tej diecezyi suffraganów i złożył synod 1624 r., na którym wiele rzeczy godnych zaprowadził. W r. 1626, zrezygnowawszy probostwo Miechowskie, wyniesiony został (po Janie Wężyku) na biskupstwo Poznańskie, a wkrótce potem na biskupstwo Kujawskie (1631). Równie gorliwy w sprawach publicznych jak w pełnieniu pasterskich obowiązków nie opuścił żadnego sejmu. W czasie sejmu elekcyjnego delegowanym był od senatu do przyjęcia posłów Szwedzkich, znajdował się na koronacyi Władysława IV, na sejmie zaś 1635 r. oparł się silnie zamierzonemu małżeństwu króla z palatynówną, czem naraził sobie monarchę. Diecezyą Kujawską rządził lat 12 z chlubą i pożytkiem duchownym, złożył także synod diecezyalny, wreszcie w r. 1641 mianowany prymasem arcybiskupem Gnieźnieńskim, zebrał synod archidiecezyalny w Uniejowie 1643 r., a zaraz po nim synod prowincyonalny w Warszawie, których statuta są drukiem ogłoszone. Pogodziwszy się z królem i odtąd w lasce, koronował Maryę Ludwikę 1646 r. w Krakowie, co nie przeszkadzało, że przeciwny wojnie z Turcyą zamierzonej przez Władysława IV upominał go o to listownie a za nim poszedł cały senat. Po śmierci tego monarchy Lubieński objął władzę w Rzeczypospolitej jako interrex, w czasach najburzliwszych zwołał zjazd panów koronnych do Łowicza. Wysełał wojska przeciw Kozakom, a w r. 1648 ogłosił królem i koronował Jana Kazimierza, 1649 r.

Przytaczamy tu niektóre jego pobożne fundacye: Wzniósł dwie wieże przy katedrze Gnieźnieńskiej, w kościele Częstochowskim kaplicę N. Maryi Panny wielkim nakładem rozprzestrzeni! i ozdobił, będąc biskupem Chełmskim kościół w Krasnymstawie prawie od fundamentów wybudował, kollegiatę Łowicką starą zwaliwszy wspaniale wymurował, przyczynił się do budowy kościoła Karmelitów bosych w Warszawie, po innych tóż miejscach stawiał kościoły, dźwigał dawniejsze i hojnie uposażał. O nim powiedział Urban VIII Papież: In Polonia multi sunt praelati, solus Mathias est Episcopus. Osiągnąwszy najwyższy stopień w kraju jaśniał na nim jako pierwszy kapłan świętobliwością, a jako pierwszy senator służył krajowi wszelkiemi siłami i długoletniem doświadczeniem. Niespracowany aż do późnej starości w pełnieniu obowiązków biskupich, był przytem człowiekiem szczerym, sprawiedliwym, pobożnym, miłosiernym i szczególnym dobrodziejem uczącej się młodzieży. Umarł we Lwowie 1652 r. pochowany w Katedrze Gnieźnieńskiej. Zostawił w druku oprócz wyżej wymienionych synodów list zapraszający dyssydentów do Torunia na rozmowę polubowną 1642 r. Życie jego świętobliwe wydał w języku łacińskim ksiądz Florjan Bujdecki, kanonik Gnieźnieński 1752 r. w Kaliszu.

Z tejże rodziny byli następujący biskupi:

Stanisław Łubieński (młodszy brat Macieja Prymasa) biskup Płocki, znakomity historyk 1573 + 1640; Kazimierz najprzód biskup Chełmski a potem Krakowski który wykończył rozpoczęty przez trzech swoich poprzedników grobowiec Ś. Stanisława w katedrze Krakowskiej (1642 + 1719); Władysław Aleksander arcybiskup Gnieźnieński, ostatni prymas który przewodniczył elekcyi 1703 + 1767 r.; Stefan biskup Biblieński, suffragan Gnieźnieński, synowiec Władysława prymasa; Tadeusz Łubieński biskup suffragan Włocławski, syn Feliksa ministra sprawiedliwości f 1861 i Konstanty Ireneusz biskup Sejneński ur. 1825 f 1869 w Niżnym Nowogrodzie.