Fryderyk III.

KRÓL DUŃSKI.

Dzieje Państw. Skandynawskich zapełnione są walką o supremacyę między Danią a Szwecyą. W r. 1397 przez unię Kalmarską kraje te połączone zostały pod berłem królów Duńskich, ale  tak zbawienny dla nich związek nie trwał długo; kilkakrotnie w ciągu XV wieku zrywany, następnie przywrócony został orężem Chrystiana II który w r. 1520 koronował się w Sztokholmie. Wkrótce jednak okrucieństwa tego króla skłoniły Szwedów do powołania na tron domu Wazów (1528 r). Duńczycy zaś obrali królem stryja jego Fryderyka I ks. Szlezwickiego.

W Danii polączonej od r. 1532 z Norwegią pod panowaniem domu Oldenburgskiego, szlachta zdobyła sobie wielkie przywileje. Królowie Duńscy wstępując na tron musieli podpisywać podobnie jak u nas pacta conventa, któremi starano się coraz bardziej ograniczyć władzę królewską, pomimo to dziedzictwo tronu zapewniało monarchom większą jak w Polsce przewagę i możność korzystnego dla kraju działania, dowodem tego jest znany z udziału w wojnie trzydziestoletniej Chrystian IV, któremu Dania zawdzięcza wzrost handlu, żeglugi i założenie kolonij w Indyach Wschodnich.

Synowi jego Fryderykowi III należy się zasługa podniesienia władzy królewskiej. Monarcha ten ur. w r. 1609, wstąpiwszy w r. 1648 po ojcu na tron, podpisał bardzo uciążliwe pacta conventa iw pierwszych latach panowania był zupełnie zależnym od możnowładzców. 

W r. 1657 Fryderyk III sprzymierzył się z Polską przeciw Szwecyi, ale Karol Gustaw przeszedłszy po lodzie oba bełty, stanął w roku następnym pod Kopenhagą, czem zmusił Fryderyka III do pokoju w Iloeskilde, przez który Duńczycy utracili Skanię i kilka innych prowincyi. 

Wkrótce Szwedzi zerwali pokój i obiegli Kopenhagę, ale ocaliły to miasto sprzymierzone wojska Cesarskie pod wodzem Montecucullim, Polskie pod Czarnieckim i Brandeburgskie pod Elektorem, który miał naczelne nad połączonemi wojskami dowództwo.

Czarniecki niezrównanem męztwem zyskawszy sobie wielką sławę i szacunek wodzów cudzoziemskich, otrzymał od Króla Duńskiego list dziękczynny i łańcuch złoty.

Pomimo klęsk poniesionych przez Szwedów i nastąpionej w Lutym 1660 r. śmierci Karola Gustawa, pokojem w Kopenhadze zatwierdzone zostały uciążliwe warunki pokoju w Róeskilde, wtedy Fryderyk III rozgniewany na szlachtę, zyskał sobie przychylność duchowieństwa i miast, które oddały mu władzę nieograniczoną i hołd wierności ponowiły, w skutek tego wd. 19 Października 1660 ustanowiono na wieczne czasy tak zwane prawo Królewskie, znane także pod imieniem aktu dziedziczno-samowładnego, które stało się prawem fundamentalnem Danii. Reorganizacya w armii, administracyi, handlu i żegludze, była następstwem tego wielkiego wypadku. Fryderyk III pamiętny jest jeszcze przez założenie w pobliżu Hamburga miasta Altony. Przy końcu panowania oddawał się alchemii i zadłużył Danię na kilka milionów chcąc wynaleźć kamień filozoficzny. Umarł w r. 1670 zostawiając tron synowi Chrystianowi V.

Portret Fryderyka III który podajemy w zmniejszeniu należy pod względem artystycznego wykończenia do najlepszych dzieł Jeremiasza Faleka.