Wstęp

Reprodukcja barwna jest dziś rzeczą niezbędną zarówno dla badacza sztuki, dla którego stanowi pomoc naukową o pierwszorządnem znaczeniu, jak i dla amatora, któremu daje możność posiadania własnego domowego muzeum w dokładnych i wiernych podobiznach.

O jej potrzebie najdowodniej świadczy jej powodzenie. W samej Polsce w przeciągu kilkunastu pierwszych lat po wynalezieniu techniki druku wielobarwnego ukazał się cały szereg wydawnictw, złożonych z takich reprodukcyj; najważniejsze z nich są: “Sztuka Polska” Altenberga i “Malarstwo Polskie” Kulikowskiego, a z wydanych zagranicą, ale sztuki polskiej dotyczących - “Album Malarstwa Polskiego”, opublikowany przez firmę Lapina w Paryżu.

Wszystkie te wydawnictwa pochodzą z czasów przedwojennych i nie obejmują, rzecz oczywista, malarstwa lat ostatnich, skutkiem czego wymagają dopełnienia. Myślał o tem dopełnieniu oddawna entuzjastyczny wielbiciel sztuki, Jakób Mortkowicz i oddawna przygotowywał się do niego, gromadząc materjały, których część ukazała się w znanych powszechnie zeszytach, poświęconych bądź poszczególnym artystom., bądź też ich grupom; niestety, przedwczesna śmierć przerwała te bardzo już zaawansowaną pracę.

Uważając sobie za obowiązek wykonanie duchowego testamentu swego założyciela i twórcy, Towarzystwo Wydawnicze w Warszawie realizuje obecnie zaprojektowane i rozpoczęte przez niego dzieło, czyni to zaś, nie cofając się przed bardzo znacznym wysiłkiem, w przekonaniu, że jest ono społeczeństwu istotnie konieczne, i że jego ukazanie się mieć będzie poważne znaczenie kulturalno-artystyczne i naukowe; tem poważniejsze, że dzięki postępom techniki reprodukcyjnej i troskliwości tego, który czuwał nad wykonaniem, plansze, w skład wydawnictwa wchodzące, dają najściślej wierną podobiznę oryginałów. 

*****

Wydawnictwo nosi tytuł “Polskie Malarstwo Nowoczesne”. Tytuł ten wymaga komentarza. Nowoczesność pojęta tu została nie w znaczeniu chronologicznem, ale ideowem; jako nowoczesne zrozumiane zostało malarstwo ostatnich kilku dziesięcioleci, które wniosło do sztuki wartości istotnie nowe; pominięto więc artystów, przetwarzających i powtarzających dawniej już stworzone koncepcje; uwzględniono zato kilku twórców dawniejszych, którzy utorowali drogę malarstwu dzisiejszemu i którzy z tego powodu uważani być winni za jego prekursorów.

*****

Wobec ogromnego bogactwa tej sztuki nowoczesnej w Polsce, można ją było w kilkudziesięciu planszach, składających się na niniejsze wydawnictwo, zobrazować najcharakterystyczniejszemi tylko przykładami. Ażeby przykłady te uczynić bardziej dobitnemi, woleliśmy ograniczyć ilość reprezentowanych artystów, ilustrując zato w większości wypadków ich twórczość kilkoma reprodukcjami.