Z.

ZACHARJEWICZ JULIAN OKTAWIAN, ur. 17 lipca 1837 r. we Lwowie, um. 27 grudnia 1898 r. Profesor budownictwa na Politechnice lwowskiej, kawaler orderu żelaznej korony, autor dekoracyi kościoła OO. Dominikanów we Lwowie, kościoła i klasztoru Franciszkanek, gmachu Kasy Oszczędności, gmachu politechniki i t. d. Odbył początkowe studya we Lwowie, po których udał się do Wiednia na politechnikę. Obok studyów pracował tam przy restauracyi tumu św. Szczepana. W latach 1858—1871 był inżynierem kolejowym, poczem powołano go na profesora Akademii technicznej we Lwowie. Restaurował katedrę w Tarnowie, kościoły lwowskie i w Stryju. Wydał »Zabytki sztuki w Polsce«, zeszytów 4, i »Wykopaliska w Załukwi nad Dniestrem«, Lwów 1882. Był członkiem lwowskiego grona komisyi historyi sztuki Akademii Umiejętności. Wystawia u nas 1863 i 1864 roku dwie akwarelle. Dyplom honorowy (najwyższa nagroda) na wystawie lwowskiej 1894 roku. Bibliografia: Sprawozdania kom. do bad. hist. sztuki w Polsce, t. VII, str. XII. »Tygodnik illustrowany« z r. 1899, str. 56. »Świat« z r. 1894, str. 483. K. 87.

ZADRAŹIL KAZIMIERZ, ur. 1861 r. w Krakowie, uczeń Matejki. W ostatnich latach łożył pracownię cynkograficzną w Krakowie. Bibliografia: K. 87. 

ZAGORSKA WANDA, ur. 185 5 r., rzeźbiarka, uczennica Tadeusza Barącza i Szczęsnego Mikulskiego. Mieszkała we Lwowie. Wystawia 1887 i 1888 r. Jej popiersie Kościuszki z terrakoty, wielkości naturalnej i takież popiersie Romana ks. Sanguszki znajdują się w muzeum im. Lubomirskich we Lwowie. Bibliografia: K. 87. 

ZAGÓRSKI JAN OSTOJA, ur. 1842 r. w Bundurowie na Ukrainie, pow. zwienigrodzkiego, debiutuje 1904 r. Studya odbyte w Akademii florenckiej i weneckiej 1860—70 r. Osiadł w Swoszowicach po powrocie do kraju. 

ZAJĄCZKOWSKI JÓZEF, wystawia chromolitografię 1863 r.

ZAKRZEWSKA MICHALINA, wystawia 1855 i 1856 r. widoki Rzymu, Genui, Szwajcaryi, Holandyi i Drezna.

ZALESKA ANNA SARYUSZ, ur. w Pustowarni na Ukrainie, uczennica kursów im. Baranieckiego w Krakowie i szkoły p. Certowiczówny, kształciła się dalej w Monachium pod kierunkiem Grocholskiego, wystawia 1897 r. szereg krajobrazów. 

ZALESKI ANTONI, ur. 15 lutego 1824 r. w Warszawie, um. we Florencyi 4 października 1885 r. Początkowe szkoły ukończył w Warszawie i rozpoczął uczyć się malować i rysować. W r. 1841 wywiózł go ojciec do Florencyi dla ukończenia studyów artystycznych. Powracając, zwiedził on muzea i galerye we Francyi i Niemczech. W r. 1846 ożenił się z Maryą Górską i osiadł w Kościuszyńcach; w r. 1860 stracił żonę, zesłany następnie do Wiatki razem z biskupem Adamem Krasińskim. W Warszawie 27 czerwca 1869 r. zaślubił wdowę, Julię z Prozorów Jaczewską i przeniósł się z całą rodziną do Krakowa, gdzie został sekretarzem Tow. Przyjaciół sztuk pięknych; tu pracuje również w bibliotece Jagiellońskiej nad klasyfikacyą sztychów. W r. 1873 udał się do Nicei, a stąd roku następnego do Toskanii i osiadł we Florencyi. W roku 1881 zapadł silnie na zdrowiu i lekarze wysłali go do kąpieli siarczanych w Chamiano, które stan zdrowia jego pogorszyły. Przez dwa lata przeleżał w łóżku, nawet nie poruszając się na niem. Oprócz rycin z wydawnictw książkowych, ze szczególnem zamiłowaniem wykonał illustracye powszechnie znane do »Pamiętników Paska« i »Pamiętników Soplicy«. Jemu zawdzięczamy pierwsze dzieła illustrowane lat 1850—1870, w których zaczął się u nas ich rozwój. Zawiązał stosunki z wydawcami: Wilczyńskim w Wilnie i Żupańskim w Poznaniu. Inne jego prace illustracyjne są: »Zachwycenie«, »Błogosławiona«, »Pani Twardowska«, »Wallenrod«, »Grażyna«, »Kiedy ranne wstają zorze«. Od r. 1870 zasila rysunkami »Kłosy« i »Tygodnik illustrowany«. Wystawia 1873 roku »Ucieczkę« i »Pogoń«. Miał zamiłowanie do scen wojennych. Dla kościołów wykonał nieliczne obrazy religijne. Był wielkim znawcą i zbieraczem rzeźb w bronzie. Jego Etude sur les petits basreliefs coules en bronze et autres metaux, connus sous le nom de plaquettes, ainsi que sur leurs auteurs, opatrzone kilkuset rysunkami, pozostało nie wydane. W muzeum im. Lubomirskich we Lwowie jest jego olejny portret Sipajły w zbroi. Bibliografia: Dr. Artur Wołyński w »Tygodniku illustrowanym« z r. 1885, str. 302, t. VI. »Kłosy« z r. 1885, t. XLI, str. 266 i 279. 

ZALESKI BRONISŁAW, ur. 1819 r. w Raczkiewiczach (pow. słucki), um. 2 stycznia 1880 r. w Mentonie. Redaktor roczników Tow. hist.-literackiego w Paryżu i bibliotekarz tegoż Towarzystwa. Autor dzieła o Ruysdaelu, illustrowanego własnemi akwafortami (Paryż 1868) i »Z życia Litwinki«, Poznań 1876 (H. Skirmuntówna). Oprócz innych prac wydał korespondencyę Stanisława Augusta od 1782—1792 r. Wystawia trzy akwarelle w 1869 r. Bibliografia: St. Rewieński w »Tygodniku illustrowanym« z r. 1880, str. 33, I. 

ZALESKI MARCIN, ur. 1796 r. w Krakowie, um. w Warszawie 16 września 1877 r. Bardzo młodo przybył z Krakowa do Warszawy, gdzie pomagał w malowaniu dekoracyi w pracowni teatralnej. Wkrótce też wybitne zdolności jego zwróciły uwagę znawców. W Krakowie odebrał pierwsze wykształcenie w swoim zawodzie. Wysłany następnie kosztem rządu do Francyi dla kształcenia się, pracował usilnie w nauce perspektywy i malowania wnętrz. Po kilku latach wrócił do kraju. We dwa lata po założeniu w Warszawie Szkoły sztuk pięknych, t. j. w r. 1846 został powołany do wykładu perspektywy wykreślnej dla wydziału malarstwa i piastował tę godność do r. 1875 z niezmierną sumiennością. W r. 1871 uczczony przez artystów warszawskich albumem pamiątkowym z fotografiami byłych kolegów - profesorów, oraz uczniów swoich. Naśladował Canalettiego w swych widokach Warszawy. Wystawia 1856 r. »Dowolne naśladowanie« krużganków Franciszkańskich i podziemia Pijarów w Warszawie. W wykonywaniu wnętrz kościołów i pałaców zbliża się do doskonałości Gryglewskiego, którego jest poprzednikiem. Ważniejsze jego prace są: »Wnętrze katedry św. Jana w Warszawie«, »Wnętrze kaplicy św. Kazimierza w Wilnie«, »Wnętrze komnaty w pałacu Wilanowskim«, »Wnętrze pokoju Rastawieckiego w Dołhobyczowie«, »Sakramentki«, »Widok Żoliborza«, »Widok cytadeli warszawskiej«, »Rewia«, »Ostra Brama«, »Plac Zygmunta«, »Widok zamku«, »Kaplica literacka«, »Wnętrze kościoła Pijarów«. W Muzeum narodowem znajduje się jego »Kaplica św. Kazimierza w Wilnie« i »Wnętrze izby«, nie wystawione. W zbiorach warszawskiego Tow. Z, S. P. jest jego: »Wnętrze kościoła« i »Wnętrze katedry św. Jana«. W galeryi Tow. Przyjaciół nauk w Poznaniu jest szereg jego utworów: »Pokój Sobieskiego w pałacu Wilanowskim«, malowany 1839 r. »Sala senatorska zamku warszawskiego z figurami«, mal. tegoż roku. »Podwórze Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie«, mal. 1843 roku. »Część katedry wawelskiej z grobowcem Kazimierza W.«, mal. 1844 r. w Krakowie. »Kaplica św. Stanisława w katedrze krakowskiej«, mal. 1844 r. »Refektarz Cystersów« (nie oznaczona miejscowość), mal. 1846 r. »Wnętrze kościoła Wizytek w Warszawie podczas nabożeństwa dla studentów«, »Wnętrze katedry św. Jana w Warszawie z grobowcem Małachowskiego«, »Zakrystya kościoła OO. Dominikanów w Krakowie« (przed pożarem 1850 r.). »Wnętrze pokoju Edwarda Rastawieckiego w Dołhobyczowie«. Ostatnie prace nie datowane. W muzeum im. Lubomirskich we Lwowie jest jego »Wnętrze katedry św. Jana w Warszawie«, malowane 1840 r. Bibliografia: Dr. Jerzy Mycielski L cit. str. 287. Dr. J. B. Antoniewicz 1. cit. str. 139. Wł. Łuszczkiewicz: Karta z dziejów p. mai. »Świat« z r. 1892, str. 302. »Kłosy« z r. 1877, t. XXIV, str. 198. »Tygodnik illustrowany« z r. 1871, Ł VII, str. 25; z r. 1877, str. 188. W. 98. 

ZAŁUSKI IRENEUSZ HR., rzeźbiarz, wystawia od 1885 do 1895 r. Około roku 1858—59 uczył się u starego Pilza, wykonał kilka rzeźb dla dworu cesarskiego w Wiedniu. Stracił majątek, umarł w Dreźnie wskutek rany w kolano, otrzymanej w pojedynku. W arsenale wiedeńskim są dwie figury, zdobiące klatkę schodową, przez niego wykonane i podpisane. Wystawił 1864 r. w hotelu Pollera w Krakowie mnóstwo biustów różnych osobistości. W galeryi Tow. przyjaciół nauk w Poznaniu jest jego popiersie gipsowe hr. Starzyńskiej, dar Bolesława hr. Starzyńskiego z Nicei 1888 r. 

ZAREMBA KAROL, ur. 1846 r. w Krakowie, um. tamże 30 października 1897 r. Architekt krakowski, twórca pierwszego projektu gmachu Towarzystwa Przyjaciół sztuk pięknych i długoletni członek jego Dyrekcyi. Studya odbył w byłym instytucie technicznym w Krakowie, następnie jako stypendysta w 1867 r. w Akademii bud. w Berlinie, gdzie pracował w biurze architekta Ortha, który powierzył mu współpracownictwo przy budowie zamku Zbirów w Czechach. Pracował też przy budowie gmachu Izby panów w Berlinie, oraz pałacu nowego w Potsdamie. W 1872 roku bierze udział w konkursie budowy wielkiego hotelu w Pradze, I. nagroda. W 1870 i 1871 r. kierował przebudową gmachu Izby panów w Berlinie, projektował dekoracyę niektórych sal parlamentu, a w r. 1874 wyjeżdża na południe. We Włoszech robił dalsze studya. Powraca do Krakowa 1875 r. i bierze udział w konkursie na gmach sejmowy we Lwowie. W r. 1879 zostaje radcą miejskim z koła inteligencyi. Po raz drugi obrano go w 1884 r. Jako architekt Wydziału Krajowego przeprowadził budowę krajowego powiatowego szpitala w Krakowie wraz z pawilonem chirurgicznym. Następne prace: gmach Tow. Dobroczynności, zakład w Łagiewnikach Aleksandra ks. Lubomirskiego, udział w konkursie zakładu Lubomirskich w Krakowie, w konkursie na Kasę Oszczędności lwowską, z odznaczeniami. Projekty teatru w Krakowie wykonane przez niego wraz z prof. Odrzywolskim, zyskały II nagrodę, a jeden został zakupiony. Wiele kamienic na Basztowej, Krupniczej, Kolejowej, Garncarskiej i t. d. Kościoły w Mrowli i Starem mieście. Bibliografia: W. J. Wdowiszewski, »Świat« z r. 1889, str. 236. Kalendarz Czecha z 1898 r. K. 87. 

ZAREMBSKI MARYAN, uczeń Gersona w Warszawie, następnie Brandta w Monachium. Wystawia od 1884 do 1890 r. 

ZARZECKI M., wystawia 1857 r. 

ZARZYCKI ANDRZEJ, uczeń krakowskiej Akademii sztuk pięknych. U nas debiutuje 1903 r. Na II kursie szkoły w 1893 r. za całą figurę z antyku nagroda pierwszorzędna pieniężna. Bibliografia: »Świat« z r. 1893, str. 351. 

ZASIEDATEL JAN, wystawia studya z Ukrainy i Podola od 1878 do 1880 r. 

ZAWIEJSKI JAN, architekt, kawaler orderu Franciszka Józefa, b. c. k. profesor budownictwa, rząd. autoryzowany architekt cywilny, architekt miasta Krakowa, honorowy konserwator gmachu teatru miejskiego w Krakowie, członek zwyczajny austr. Tow. architektów i inżynierów w Wiedniu, Klubu architektów w Wiedniu etc., członek Dyrekcyi Tow. Przyjaciół sztuk pięknych w Krakowie, ur. 20 czerwca 1854 r. w Krakowie. Po ukończeniu szkół średnich i złożeniu egzaminu dojrzałości w gimnazyum św. Anny w Krakowie, rozpoczął przygotowawcze studya do wstąpienia do król. bawarskiej szkoły politechnicznej w Monachium, gdzie przyjęty został w poczet zwyczajnych słuchaczów wydziału inżynieryi. Z powodu nadwątlonego zdrowia zmuszony był studya swe w Monachium przerwać, następnie, po złożeniu wstępnych egzaminów, został zwyczajnym słuchaczem politechnicznej szkoły w Wiedniu, gdzie ukończył po przepisanych pięcioletnich studyach szkołę budownictwa pod profesorami: Waplerem, Königiem, Dodererem i bar. Ferstelem. Po ukończeniu studyów politechnicznych udał się w podróż do Włoch, gdzie pół roku przebywał, studyując pomniki budownictwa w północnych Włoszech i Toskanie. Dnia 1 stycznia 1880 r. przyjął go Ferstel do swego biura przy budowie nowego Uniwersytetu w Wiedniu, gdzie, z małą przerwą, pracował aż do dnia otwarcia tegoż gmachu i został przedstawiony Cesarzowi jako współpracownik tej budowli. Po wystąpieniu z biura budowy Uniwersytetu wiedeńskiego, udał się do Niemiec, aby zapoznać się z tamtejszem budownictwem i wstąpił w Berlinie do biura architektów Kaysera i von Groszheima, gdzie po ukończeniu działalności otrzymał chlubne świadectwo. Po podróży w Niemczech i po śmierci Ferstela powołany został przez kierownika budowy wiedeńskiego uniwersytetu Koechlina do współudziału w ukończeniu tego monumentalnego budynku. Po zamknięciu atelier Koechlina udał się ponownie do Włoch, a po powrocie stamtąd wziął udział, wraz ze swym kolegą Niedzielskim, w międzynarodowym konkursie na budowę »Domu Zdrojowego« w Krynicy, w którym otrzymał I. nagrodę. Minister rolnictwa polecił mu budowę do wykonania. Aż do ukończenia jej bawił Zawiejski stale częścią we Lwowie, częścią w Krynicy, gdzie osobiście kierował budową aż do ukończenia i otwarcia tejże. Podczas tej czynności wypracował bezinteresownie projekt rzym.-kat. kościoła w Krynicy dla komitetu tejże budowy, prowadził budowę osobiście i wykonał prócz tego szereg projektów dla tamtejszych obywateli, jakoteż z własnej inicyatywy projekt fasady dla pałacu sprawiedliwości we Lwowie, a wreszcie projekt na konkurs międzynarodowy budowy schroniska księcia Lubomirskiego w Krakowie, który przez rząd zakupiony został. Następną większą pracą Zawiejskiego był projekt konkursowy na budowę gmachu dla Kasy Oszczędności we Lwowie, odznaczony na konkursie i zakupiony. Najznaczniejszą pracą Zawiejskiego był projekt konkursowy na budowę teatru miejskiego w Krakowie. Na odnośnym konkursie międzynarodowym otrzymał on III. nagrodę pomiędzy 21 konkurentami, gdy jednakże żaden z nadesłanych projektów nie nadawał się do wykonania, rozpisała Rada miasta Krakowa ponowny konkurs, którego rezultatem było przyjęcie projektu Zawiejskiego i oddanie mu kierow nictw a budowy. Architekt paryski Charles Garnier, znakomity twórca Wielkiej Opery, tak się wyraził o projekcie krakowskiego teatru przez Zawiejskiego, w liście z 9 stycznia 1904 r.: »C’est, qu’en rćalite, vous avez réussi on ne peut mieux votre monument: le goût et le soin de l’artiste se montrent dans toutes les parties — dans les ensembles comme dans le détails... cela me permet de vous dire que votre théâtre fait honneur non seulement à vous, mais encore la ville de Cracovie et aux juges qui ont été bien inspirés de vous choisir. Je me demande si vous n’avez pas fait quelques études en France, ou bien si chez vous il y a actuellement des écoles qui conduisent cet excellent résultat...«. W czasie konkursu na budowę teatru krakowskiego osiadł w Krakowie i wykonał tu projekt konkursowy na budowę Muzeum imienia cesarza Franciszka Józefa we Lwowie i otrzymał zań II. nagrodę. Ogłoszono ponowny konkurs na tę budowę — Zawiejski został do współudziału w nim zaproszony — wykonał w r. 1891 ten drugi konkursowy projekt na to Muzeum, po dziś dzień jednakże we Lwowie nie rozstrzygnięto sprawy. Po otrzymaniu budowy teatru został Zawiejski profesorem budownictwa (konstrukcyi budowlanych) w wyższej państwowej Szkole przemysłowej w Krakowie, gdzie czynnym był od początku roku 1890 aż do ukończenia roku szkolnego 1894. Po ukończeniu budowy teatru, którą osobiście od początku aż do otwarcia kierował, otrzymał wiele odznaczeń; między innemi zamianowała go Rada miasta Krakowa honorowym konserwatorem budynku teatralnego i odznaczyła go dyplomem zawierającym między innemi następujący ustęp: »Dzięki talentowi Wielm. Pana, jego niezmordowanej pracy, gorliwości, sumienności i przezorności, miasto Kraków zbogaciło się gmachem pomnikowej wartości, z którego może być dumnem i które szeroko rozsławiło imię polskiego architekty«. Udzielono mu Krzyża kawalerskiego orderu cesarza Franciszka Józefa. Wyjechał do Włoch następnie, gdzie bawił przeszło pół roku, zwiedzając głównie Genuę i Rzym. Powrócił do obowiązków nauczycielskich w końcu roku szkolnego 1894. Stosunki rodzinne zmusiły go do przebywania dłuższego w Wiedniu i Niemczech północnych, wskutek czego zrezygnował w r. 1895 z posady c. k. profesora i przenosi się na dłuższy pobyt do Wiednia. W roku 1895/6 wziął udział w konkursie na budowę nowego teatru we Lwowie i był jedynym polskim architektem, który z poza obrębu miasta Lwowa wziął udział w tym konkursie. Przyznano mu drugą nagrodę. W ostatnich latach wiele rozgłosu spowodował projekt Zawiejskiego dla wystawy paryskiej, mianowicie projekt monumentalnego wodotrysku »Chateau d’eau« (»Science Francaise« 26/11 1897, Paris); w sprawie tej budowy bawił Zawiejski dłuższy czas w Paryżu. Krytyka Zawiejskiego urządzeń w Operze wiedeńskiej w celu przerabiania sali widzów na salę balową dla tak znanych, słynnych »Redut operowych«, ogłoszona w dzienniku »Vaterland« 2 lutego 1899 r. była powodem, że na rozkaz cesarza adoptacye te, które dokonywano przez lat kilkanaście, musiano zupełnie zaniechać. Dotyczący tej sprawy publiczny odczyt Zawiejskiego w austr. Architekten u. Ingenieurverein w Wiedniu ogłoszony został w czasopiśmie tegoż stowarzyszenia. (Nr. 11 z d. 17 marca 1899 r.). Mianowany w r. 1900 przez Radę miasta Krakowa architektem miejskim, przenosi się Zawiejski na stałą siedzibę do rodzinnego miasta Krakowa, gdzie projektował i wykonał kilka wzorowych budynków szkolnych, wystawił projekt hors concours na ratusz dla miasta Krakowa. Obecnie buduje gmach Akademii handlowej i projektuje trzy nowe szkoły miejskie. OS. Bibliografia: »Tygodnik illustrowany« z 1893 r., str. 238. Antoni Kleczkowski: Jan Zawiejski, »Świat« z r. 1893, str. 469; z r. 1889, str. 236—237. 

ZAWIEJSKI MIECZYSŁAW LEON, rzeźbiarz, ur. 21 lutego 1856 r. w Krakowie. Uczeń gimnazyum św. Anny, następnie prof. Helmera w Akademii w Wiedniu i prof. Rivalta w Akademii we Florencji. Stałą pracownię miał we Florencyi, w Nowym Yorku, a teraz od lat 3 w Wenecyi. Nagrody: Pierwsza wystawa sztuki polskiej w Krakowie »Medal Komitetu«, we Lwowie medal złoty. We Florencyi pierwsza nagroda: medal srebrny. Nagroda konkursowa Tow. sztuk pięknych w Warszawie. Druga nagroda na konkursie na pomnik Fredry we Lwowie. Dyplom honorowy w konkursie na lampę wotywną we Florencyi. Odszczególniony na konkursie na pomnik Mickiewicza w Krakowie. Druga nagroda pomnik Mickiewicza we Lwowie. Ważniejsze prace: pomnik Hausnera na cmentarzu we Lwowie. Popiersie marmurowe kardynała Dunajewskiego na Wawelu w Krakowie. Pomnik Mikolaszowej, grupa marmurowa we Lwowie. Pomnik monumentalny (San Roma) w marmurze na cmentarzu w Madrycie. Pomnik marmurowy hr. Caldesi na cmentarzu w Forli. Popiersie z bronzu króla Alfonsa w Madrycie. »Pierwsza pomoc«, własność Czerwonego Krzyża w Nowym Yorku. Popiersie literatki Idy Boyer w Lubece. Hr. Fredro Skarbek we Lwowie, popiersie w marmurze. Udział w wystawach sztuki w Livorno, Torino, Florencyi, Kunstlerhauzie w Wiedniu. Specyalna wystawa swoich prac Boussot & Valadon w Nowym Yorku. Specyalna wystawa w Kole artystycznem, 19 biustów portretów. Pomnik dra Ditla w marmurze Krynicy. Pomnik Teofila Lenartowicza we Florencji: popiersie bronzowe i tablica pamiątkowa. Popiersie bronzowe Kruzera. Maskarony, popiersia i figury w teatrze krakowskim. Medalion marmurowy Ottona. Popiersie w bronzie, portret, własność R. Trombridga w Nowym Yorku. Popiersie marmurowe, portret, własny p. Bzuster w Nowym Yorku. Popiersie marmurowe, portret, własny p. Wood w Broklinie. »Tancerka egipcyanka«, figura w marmurze, »Szaleniec«, popiersie w marmurze, »Carmen«, pop. w marm., »Św. Jan«, pop. w marm., własn. R. Trombridge w Nowym Yorku. Popiersie w bronzie, portret i figurka »Amorek«, własn. p. Martin w N.Y. Popiersie w marmurze św. Jana, własn. dra T. Cybulskiego w Krakowie. »Indyanin«, bronz, własność hr. Platera w Krakowie. Popiersie murzyna Delavery w Krakowie, zakupione na wystawie. »Saffo«, figura w marmurze, własność dra Swierzcho w Czerniowcach. »Saffo«, »Chłopiec z muchą« i »Chłopiec z kurczęciem«, w marmurze, własn. p. Nathansona w Wiedniu. »Saffo«, figura w marmurze, »Wspomnienia«, popiersia w marmurze, własność dra A. Jover w Barcelonie. We Florencyi 1892 r. wybrany do Komisyi egzaminacyjnej (jury) na wystawach w Chicago. »Za welonem«, pop. w marm., własność Br. Brunickiego w Zaleszczykach. »Chłop«, pop. w marm., zakupione przez Tow. sztuk pięk. w Warszawie. »Dziewczynka«, pop. w marm., zakup, przez Tow. sztuk pięknych w Krakowie. »Chłopiec ze dzbankiem«, zakup. Tow. szt. piękn. w Krakowie. »Żyd«, figura w terrakocie, zakup. Tow. przyj. sztuk pięknych we Lwowie. »Handlarz żyd«, własność ministra Taffego w Wiedniu. »Arab« i »Arabka«, pop. w terrak., własność p. Halsey C. Ives w Chicago. »Murzyn i murzynka« i popiersie charakterystyczne, własn. hr. Bastogi we Florencyi. Popiersia marmurowe: »Aida« i »Carmen«, własn. dra Siedleckiego w Nowym Sączu. »J. I. Kraszewski«, figurka w bronzie, własn. Mikolasza we Lwowie. »J. I. Kraszewski«, biuścik w bronzie, własn. p. Straszewskiej we Florencyi. »J. I. Kraszewski«, biuścik w marm., własn. adwokata St. Leszczyńskiego w Warszawie. »Mr Grzegorz Smith«, popiersie kolosalne w marmurze w Cincinatti. »Amorek«, figura w terrakocie, własn. prof. Fabbio Fabbi we Florencyi. Portrety w bronzie we Florencyi: Car. Samplicini, prof. Gordigiani, prof. Guzzardi, prof. Panerai, Markiz Origo, Car. Nardi. Popiersie dra Joyi w Loggi, Concordia we Florencyi. Popiersie p. A. Trombridge w Berlinie. »Pulcino«, pop. w marm., własność W. Zabłockiego w Kijowie. »Chłopczyk«, pop. w marm. i »Niewolnica«, figura naturalnej wielkości w marmurze, w muzeum Ossolińskich we Lwowie. Ręka Teofila Lenartowicza z bronzu w muzeum w Rapperswylu. »Popiersie kobiece« w marmurze, »Popiersie« w marmurze, portret autora i popiersie w bronzie św. Antoniego, własn. Jana Zawiejskiego w Krakowie. Hr. Pruszyński Czesław w Pustomytach posiada kolekcyę charakterystycznych figurek w terrakocie. »Bezrobocie«, fig. w terrak., zakup, w Tow. przyj. szt. piękn. w Krakowie. »Rybak«, figura nat. wielk. w marm., Cav. Vighi we Florencyi. »Jokey«, popiersie bronzowe, zakup, na wyst. Tow. szt. p. w Livorno. W 1892 r. urządza własną wystawę 19 biustów portretów (w Kole artystycznem we Florencyi). »Popiersie Muzzioli«, własn. Kola art. we Florencyi. »Krakowianka«, pop. w terrak., »Dziewczynka ze wsi« i »Dziewczynka z miasta«, zakupione przez Tow. sztuk pięknych w Krakowie. »Popiersie charakterystyczne« w marm., własn. hr. Feliksa Tyszkiewicza w Warszawie. »Głowa Lenartowicza« w bronzie, »Matka Boska«, fig. w terrak. i »Głowa Chrystusa«, własn. dra Ebersa w Krynicy. »Medalion Chrystusa i Matki Boskiej« w marmurze, wlasn. A. Johnsona w Kalifornii. »Amor psotnik«, fig. w terrak., własn. p. A. Hayvard w Cincinatti. Oprócz tego wiele portretów i innych rzeźb. OS. 

ZBIGNIEWICZ SERDA, wystawia pastel 1902 r. 

ZDANOWICZ MICHALINA, wystawia od 1890 do 1892 r. 

ZEMBACZYŃSKI ANTONI, ur. 1858 r. w Krakowie. Uczęszcza! do gimnazyum św. Jacka w Krakowie, następie odbył studya w Akademii sztuk pięknych w Krakowie, a w r. 1880 ukończył szkołę kompozycyjną mistrza Jana Matejki. Kształcił się pod kierunkiem prof. Łuszczkiewicza, Cynka, Löfflera i Jana Matejki. W celach artystyczno-naukowych zwiedził galerye obrazów we Florencyi, Wenecyi, Bolonii, Rzymie i wiele innych. Najważniejsze prace wystawione: obraz historyczny »Pierwsza wyprawa Bolesława Krzywoustego«, kilka portretów rektorów Uniwersytetu. Prace rodzajowe: »Hulaj dusza«, sprzedany we Lwowie, »Pod sekretera i kilka prac pejzażowych. Z obrazów religijnych: »Św. Łukasz«. Oprócz tych prac wykonał kilkadziesiąt obrazów religijnych, portretów, projektów na polichromie kościołów w Tarnobrzegu itd., stacye dla katedry przemyskiej, wielkie obrazy dla kościoła Sercanek i t. d. Miejsce obecnego stałego pobytu: Kraków, Rynek główny Nr. 17. Wystawia u nas od 1885 r. W zbiorach Chojnowskiego w Warszawie jest jego »Pierwsza wyprawa Bolesława Krzywoustego«. OS.

ZEREBECKI, wystawia rysunek 1889 r.

ZIELIŃSKI JÓZEF, architekt, wystawia 1878 r. 

ZIEMBOWSKI ALEKSANDER, rzeźbiarz i odlewnik z bronzu. Wystawia sześć medalionów 1854 r. Patrz: Kopaczyński. 

ZIEMIĘCKI ANTONI, ur. 1806 r. w Warszawie. Najpierw kształcił się u Aleksandra Kokulara w Warszawie, a następnie w Rzymie, Paryżu i w Niemczech. Malował historyczno-rodzajowe obrazy i portrety. Wystawia od 1854 do 1867 r. Zaznaczam ważniejsze jego utwory: portrety marszałka Bielińskiego, ojca swego Franciszka Ziemięckiego, Józefa Zacharkiewicza, »Krajobraz« i »Miłosierdzie Samarytanina«. W Muzeum narodowem znajduje się jego portret własny, nie wystawiony. W zbiorach warszawskiego Tow. Z. S. P. jest jego portret własny i »Pogorzelcy«. W muzeum im. Lubomirskich we Lwowie jest jego portret Januarego Suchodolskiego. Bibliografia: Enc. Orgelbranda. Warszawa 1859—68. W. 98.

ZITZMAN FRANCISZEK, ur. 1876 r. we wsi Raczynie, pow. włodzimirski na Wołyniu. Ojciec jego był leśniczym i mógł mu dać zaledwie elementarne wykształcenie, To też w r. 1899 opuścił za zezwoleniem rodziców rodzinną strzechę i wyruszył do Galicyi. Tu po kilkuletniej tułaczce, pracując często u dekoracyjnych malarzy przy robotach kościelnych, dostał się w końcu do Krakowa piechotą z zamiarem zapisania się do szkoły sztuk pięknych. Przy pomocy ks. Langa, dyrektora zakładu ks. Lubomirskich, został w r. 1897 przyjęty na nadzwyczajnego ucznia u prof. Unierzyskiego. W następnem półroczu był już uczniem zwyczajnym. Tymczasem dziwnym zbiegiem dostaje się na czas wakacyjny do Krzeszowic na dwór hr. Potockich, gdzie mając wszelkie wygody i wolność, zrobił wiele rozmaitych studyów. Wróciwszy jesienią do Krakowa z pewną zapomogą, obudzony niejako z dotychczasowej niedoli, zapisał się na trzecie półrocze do prof. Unierzyskiego i począł pracować szczerze; kiedy atoli fundusz się wyczerpał, opanowała go apatya, na dobitek wezwano go do służby wojskowej, wreszcie los dał mu groźną a bodaj nieuleczalną chorobę, co odebrało wszelką nadzieję dalszego kształcenia się. Dotąd pracuje z konieczności dla chleba. Wystawia u nas od 1901 r. Miejsce obecnego pobytu: Kraków, ul. Zwierzyniecka L. 32. OS. 

ZUBER JULIUSZ, Warszawa. Nagrodzony medalem bronzowym na wystawie lwowskiej 1894 r. Wystawia od 1884 r. Bibliografia: »Świat« z r. 1894, str. 483.

ZUBRZYCKI JAN KAROL SAS DR., architekt cywilny i docent architektury, ur. 25 czerwca 1860 r. w miasteczku Tłuste koło Czortkowa na Podolu galicyjskiem. Szkoły realne kończył w Stanisławowie, gdzie też w r. 1877 składał egzamin dojrzałości. Studya na politechnice lwowskiej odbywał w latach 1878—1885. Egzamin drugi rządowy złożył na politechnice lwowskiej w r. 1885 ze znakomitym postępem. Zaraz potem objął posadę asystenta przy katedrze budownictwa ludowego w tejże politechnice. W roku 1885 w styczniu wygłosił wykład habilitacyjny, na podstawie którego c. k. Ministerstwo wyznań i oświaty mianowało go docentem historyi architektury. W r. 1902 otrzymał godność i tytuł doktora nauk technicznych na podstawie pracy doktorskiej pod tytułem: »Krakowska szkoła architektoniczna XIV w.«. Najważniejsze prace: »Styl starochrześcijański«, 1884 r. »Sztuka średniowieczna« w dwóch częściach, 1886. »Bazyliki średniowieczne w układzie rzutów poziomych«. »Filozofia architektury«, 1894 r. »Rozwój gotycyzmu w Polsce«, wykład habilitacyjny, 1895 r. »Krakowska szkoła architektoniczna XIV w.« (Rocznik krakowski« t. I.). »Amiens-Kolonia«. Krótkie myśli z dzieła Ruskina. »Siedm lamp architektury«. »Zwięzła historya sztuki«, 1904. »Architektura na usłudze czci N. P. Maryi (w »Księdze Maryańskiej« t. I.). »Zabytki architektoniczne m. Jarosławia«. (Tom VIII Rocz. Kom. hist, sztuki w Akad. Umiej.). Dzieła architektury: Kościół w Szczurowej (koło Brzeska) 1887 r. Kościół w Trześni (koło Tarnobrzega) 1889. Kościół w Błażowej (koło Rzeszowa) 1901. Kościół w Trześnicowie (koło Rymanowa). Kościół w Ciężkowicach (koło Tarnowa) z dachem kamiennym na wieży. Kościół w Cieklinie (koło Jasła) z dachem kamiennym na wieży. Dom Rady powiatowej w Myślenicach. Ratusz w Jordanowie. Ratusz w Niepołomicach. Willa pp. Bergmanów w Krośnie. Dom własny w Krakowie przy ul. Kilińskiego 1. 4. Dom przy ul. Rakowieckiej 1. 17 w Krakowie (1889). Projekta me wykonane: Odnowienie całej wieży Maryackiej (dla Magistratu m. Krakowa). Odnowienie kościółka Bożego Miłosierdzia na Smoleńsku (dla magistratu m. Krakowa). Odnowienie wikarówki kościoła P. Maryi po zburzeniu skrzydła od Małego Rynku (dla magistratu m. Krakowa). Pomysł przebudowy i powiększenia ratusza m. Krakowa (dla magistratu). Odznaczenia: w r. 1894 otrzymał na wystawie lwowskiej medal złoty za wydawnictwa architektoniczne. W r. 1898 otrzymał nagrodę w kwocie 1000 kor. za pomysł »Muzeum techniczno-przemysłowego« (konkurs Rady m. Krakowa); tegoż roku otrzymał nagrodę w kwocie 500 kor. za pomysł przebudowy ratusza we Lwowie (konkurs Rady m. Lwowa). W r. 1901 otrzymał medal srebrny na konkursie światowym w Warszawie za pomysł kościoła »Zbawiciela«. Projekt ten zakupiło miasto Podgórze dla wystawienia wedle niego tamże kościoła parafialnego. Wystawia u nas od 1887 do 1901 r. OS. Bibliografia: »Świat« z r. 1894, str. 483. 

ZWOLIŃSKI JAN, KSIĄDZ, um. 1900 r., prałat, administrator kościoła parafialnego w Dukli od 1848 r., proboszczem mianowany 1852 r. Zajmował się malarstwem i wystawia krajobraz z malowniczych okolic Dukli w 1860 r.

ŻAMETT WOJCIECH, ur. w Wilnie koło 1820 r., um. tamże 1875 r. Był uczniem petersburskiej Akademii sztuk pięknych, którą ukończył ze złotym medalem. Pracował czas jakiś na Litwie i Żmudzi, w Wilnie 1850 roku także dla »Albumu wileńskiego«. W 1852 r. udał się kosztem Benedykta hr. Tyszkiewicza na kilkoletni pobyt do Rzymu, gdzie wyrobił się na wybitnego malarza obrazów rodzajowych i peizażów. Wystawia od 1856 do 1860 r. W albumie powyższem są jego widoki Werek, Czerwonego Dworu, Tuskulanum, Rybiszek, z Rzymu pochodzą jego: »Arco Scuro«, »Widok lesisty doliny«, »Widok z Albano« i t. d. Bibliografia: Dr. J. B. Antoniewicz 1. cit. str. 211.

ŻARNECKI STANISŁAW MARYAN, patrz GOLDFINGER IZYDOR, urodził się d. 31 maja 1877 roku w Krakowie. Szkoły ludowe kończył w Nowym-Targu. W jedenastym roku swego życia wstąpił do gimnazyum w Nowym Sączu, a następnie w Krakowie do gimnazyum św. Anny. W roku 1898 zaczyna uczęszczać do Akademii sztuk pięknych w Krakowie i tu kształci się w rysunkach pod kierunkiem prof. Józefa Unierzyskiego, poczem przechodzi na kursa malarstwa, pozostające pod kierownictwem prof. Teodora Axentowicza. W czasie swoich studyów akademickich maluje z wielkiem zamiłowaniem przeważnie portrety i studya zwierząt, a od roku 1902 przeniósłszy się na wieś, oddaje się również peizażowi. Wystawia u nas od 1901 r. OS. 

ŻELECHOWSKI KASPER, ur. 1863 r. w Kleczy Dolnej, Galicya. Studya odbyte: ukończona Szkoła sztuk pięknych i kurs kompozycyjny pod kierunkiem Jana Matejki w r. 1888, Akademia sztuk pięknych w Monachium 1890 r. Najważniejsze prace wystawione, oraz otrzymane odznaczenia: w r. 1888 »Śmigus«, »W pracowni malarskiej«. W r. 1889: »Wywłaszczenie«, na konkursie Tow. Zach. w Warszawie II. nagroda, w Paryżu na wystawie powszechnej medal bronzowy w r. 1889. 1891: »Przednowek«, »Głupi Jasiek«. 1893: »Strach«. 1894 »Nędza«. 1895 r. »Dziewczyna z kozą«, »Docinki«, »Topielczyk«. 1896: »Zgliszcza«. 1897: »Światełko«, »Gospodarz«. 1898: »Przy kądzieli«, »Portret kobiecy«. 1899: »Portret kobiecy«, »Topielice«. 1900: »Zabłąkana«, »Portret kobiecy«, »Wieczór«. 1902: »Portret kobiecy«. 1903: »Portret męski«, »Podszepty«. 1904: »Powitanie księżyca«. Wystawia u nas od 1887 r. Reprodukcyę jego obrazu »Wywłaszczenie« wydało nasze Towarzystwo w chromolitografii jako premię za rok 1893. Miejsce obecnego stałego pobytu: Kraków. OS. Bibliografia: »Świat« z r. 1891, str. 389; 1892, str. 218.

ŻMIGRODZKI LUDWIK, urodz, na Ukrainie, brat znanego historyka sztuki Michała, bibliotekarza w Suchej, kolega Alberta Chmielowskiego w Akademii monachijskiej, wystawia od 1871 do 1902 r.

ŻMURKO FRANCISZEK, ur. 1859 r. we Lwowie, syn matematyka, profesora i b. rektora Uniwersytetu lwowskiego, Wawrzyńca Żmurki. We Lwowie chodził do gimnazyum i szkoły realnej; pierwsze studya rysunkowe rozpoczął u Tepy, następnie w 1876 r. udał się do krakowskiej Szkoły sztuk pięknych pod kierunek Matejki. Później w Wiedniu i Monachium pracuje samodzielnie. Wstępuje na pewien czas do Akademii monachijskiej pod kierunkiem prof. Wagnera. Medal złoty za studya. Medal za »Kleopatrę«. Wraca do Krakowa, pracuje pod Matejką i dzięki niemu otrzymuje stypendyum cesarskie na wyjazd do Rzymu. Po pół roku powraca do Krakowa i dalej kształci się pod Matejką. Potem jedzie do Warszawy i Paryża. Powróciwszy do Warszawy, maluje między innemi »Pieśń wieczorną« (1893), która otrzymała złoty medal w Ameryce. Ważniejsze prace: »Sfinx«, »Neron«, »Salambbo«, »Le boudoir«, 18 kartonów wykonanych na zamówienie Stengla i Markerta w Dreźnie i nakładców londyńskich, paryskich i nowojorskich, »Śmierć na kwiatach«, »Na skrzydłach pieśni«, »Dama w futrze«, »Pani z perłą«, »Poeta«, »Przeszłość grzesznika« (1896), portret własny do zbiorów Milewskiego, »Ave Maria«, »Pragnę«, »Heligobal«, »Gwiazda Betleemska«. U nas wystawia od 1888 r. Bibliografia: Zygmunt Sarnecki w »Tygodniku illustrowanym« z r. 1900, str. 62. Monografie artystów polskich: K. Danilowicz-Strzelbicki, Franciszek Żmurko. Warszawa 1902. Henryk Piątkowski 1. cit. str. 126. 

ŻRAUT JAN, wystawia kopię 1861 r. 

ŻUK MICHAŁ. Uczeń Wyspiańskiego w krakowskiej Akademii sztuk pięknych, debiutuje 1903 r. Mieszka w Kijowie. 

ŻUKOTYŃSKI T. Pochodzi z Ukrainy, uczeń Akademii monachijskiej, osiadł w Ameryce podobno. Wystawia od 1881—86 r.