RZYM

Sztuki plastyczne w Rzymie zostają pod wpływami Etrusków przyjmując od nich, szereg szczegółów konstrukcyjnych, np. sklepienia łukowe (arkady), kolebkowe, krzyżowe oraz kopuły. Po tym okresie rozwoju, sięgającym od r. 753 (przed nar. Chryst.) do 146 (po nar. Chryst.), ulega sztuka rzymska wpływom Grecji, które są widoczne aż do r. 476., t. j. do

upadku cesarstwa zachodnio - rzymskiego.

Z owych nabytych pierwiastków stworzyli Rzymianie dzięki wrodzonej praktyczności i ,wskutek odmiennych celów artystycznych - sztuki, która silnie zaważyła na innych stylach historycznych. Mianowice sklepienia, wykształcone przez Etrusków rozwinęli w odrębne organizmy architektoniczne, zaś style greckie, zmienione nieznacznie, złączyli z układami sklepiennemi, wprowadzają przytem zwykle używanie wszystkich odmian stylowych do jednej budowli. Architekci rzymscy zajmowali się przede wszystkim wznoszeniem budowli użytkowych, jak: amfiteatrów (colosea), bazylik, cyrków, łaźni (termy), pałaców, łuków triumfalnych, will itd. Prócz tego budowali: wodociągi (akwadukty), mosty i niezrównane warownie; wreszcie trzeba wspomnieć o odrębnych typach świątyń. 

Architektura Romy, podobnie jak inne działy sztuki, odznacza się ogromem całości, bogactwem szczegółów i kontrastami dekoracji, zacierającej często konstrukcyjne założenia. 

W związku z zabudowywaniem ogromnych przestrzeni, wprowadzili Rzymianie nowe techniki i budulec; obok sklepień kolebkowych oraz krzyżowych, wykonanych z ciosów, używali pewnego rodzaju betonu, h!czonego na rusztowaniu ceglanem. Prawie wszystkie sklepienia i kopuły przyozdabiali kwadratovvemi lub wielobocznemi wgłębieniami, tzw. kasetonami (skrzyńcami).

Do dalszych innowacyj budownictwa rzymskiego należą: rustyka i boniowanie ciosów, głowice kompozytowe i fantastyczne załamywanie gzymsów, rozczłonkowanie fasad zapomogę i półkolumn, pilastrów, nyż i cokołów. Nowości! też było stosowanie kolorowych marmurów i granitów do ścian wraz z podporami.

Przeważnie wypukło rzeźbiona ornamentyka Rzymu, prócz motywów greckich, posługiwała się elementami naturalistycznymi, wprowadzając: gryfy, chimery, orły, czaszki wole, festony kwiatów i owoców, boginie zwycięstwa, amorki, szyszki pinji itp., - łącząc je w grupy dekoracyjne nazwane później groteskami. 

Rzemiosła artystyczne zachowały formy zasadnicze greckich dzieł, jednakże, wskutek wpływów kultury artystycznej prowincyj wschodnich, pozbyły się z biegiem czasu harmonji i proporcji sztuki hellenistycznej. 

Sprzęty są przeładowane okładzinami z metali szlachetnych i kości słoniowej. Do względnie nowych typów w sprzętarstwie należą meble koszykowe i lektyki. Pamiętać również trzeba o dużej ilości naczyń ze srebra i złota, dekorowanych wypukłorzeźbami wyklepywanemi (trybowanemi).  

Z wyrobów bronzowych, zwykle pozłacanych a nawet inkrustowanych, zasługują na wzmiankę: trójnogi, świeczniki, (kandelabry), lampy, broń i okucia drzwi; bronzownictwo rzymskie odznacza się znakomitą techniką odlewniczą.  

Liczne okazy biżuterji, ażurowej lub plecionej z drucików (robota filigranowa), pokrywano: szlachetnemi kamieniami, emalją żłobkową i świetnie rozwiniętą mozajką; równie rozpowszechnione było zdobienie wyrobów złotniczych: wypukłorzeźbionemi kamerami i wklęsłorzeźbionemi gemmami, których obróbka stanowiła osobny dział, tzw. gliptykę. 

Ceramika, posługująca się przeważnie plastyczną dekoracją, zaczęła od polowy II. wieku przed Chr. używać czerwonej glazury (terra sigillata). 

Szklarstwo, niedoścignione przez wieki następne, znało techniki następujące: odlew, szlifowanie, wtapianie nitek oraz malowanie.

Sztukę rzymską, zwłaszcza z epoki jej pełnego rozwoju, t. j z czasów 31 r. przed Chr. - 138 r. po Chr., naśladowały wszystkie style historyczne wspomniane w rozdziale o Grecji. Należy jednak podkreślić, że owe „naśladownictwa" są bardziej bezpośrednie, gdyż właśnie na zabytkach rzymskich poznawano sztukę „klasyczną". Wielką rolę w tem wskrzeszaniu klasycznej starożytności odegrało dzieło architekta i teoretyka, A. Witruwiusza Pollio p. t.: ,,De architectura libri decem" stanowiące podstawę dla dzieł teoretycznych architektów Renesansu (zob. Renesans). Obecnie, wskutek starań Mussoliniego, usiłują współczesne Włochy nawiązać swą twórczość artystyczną do tradycji sztuki Cezarów.