GODŁA RZEMIEŚLNICZE I PRZEMYSŁOWE KRAKOWSKIE

To samo godło wyrażone jest na pieczęci z r. 1732 owalnej (42X36 mm.). Na podstawie (odcinku), na której jest powyższa data, stoi kocioł okrągły z kabłąkiem, po obu jego bokach wspięty gryf, wyobrażony w profilu. Gryfy trzymają jedną przednią łapą kabłąk kotła, drugą koronę królewską, wznoszącą się ponad kabłąkiem kotła. Napis w otoku: * SIGILLVM. CONTVBERNY. CHALDEATORYM. CRACOVIENSIVM. Na wzór tej pieczęci cech sprawił inną w r. 1860 (42X36 mm.), który to rok wyrażony jest na brzuścu kotła. Oprócz tego jest jeszcze na dolnej podstawie zamiast* daty: 17|32, jak jest na poprzedniej pieczęci, data 15 83 – oznaczająca zapewne datę powstania pieczęci pierwszej. Pieczęć tę (fig. 41) wykonał: Jan Adolf Szachner pieczętarz „według wzoru dawnej pieczęci cechu kotlarzy krak.“ za 8 fl. w. a., na co znajduje się kwit jego zd. 16. lipca 1860 r. w aktach cechowych Archiwum m. Krakowa g- 185. To samo godło, jak na pieczęci zr. 1732, wymalowane jest złotą barwą na wewnętrznej stronie skrzynki cechowej, po bokach jego data AD | 1733, a więc prawie współcześnie ze wspomnianą pieczęcią. 

KOWALE (fabri ferarrii, ferrifabri) kleparscy mieli na pieczęci z drugiej połowy XVI-go wieku (śr. 45 mm.) na tarczy godło cechowe: podkowę, barkiem ku górze a ocylami na dół zwróconą, w środku młotek o rozszczepionym na dole trzonku, z główką równo ściętą z jednej strony a rozszczepioną z drugiej (fig. 42). W otoku napis SIGILLVM. ARTIFY. FABRIORVM. CIVITAT: KLEPAR. Kowale krakowscy na pieczęci z XVII. w. (śr. 35 mm.) mieli godło cechowe przedstawione na tarczy okrągłej, z koroną ugóry i ornamentem na obwodzie. Tarcza podzielona jest na 4-ry pola, w1-em jest podkowa, barkiem ku górze zwrócona, w wolnem miejscu wśród podkowy krzyż równoramienny (godło to ma formę herbu szlacheckiego), w2. polu: kotwica, pionowo uchem nadół ustawiona, w3młotek kowalski o łukowatej głowicy, w4. rozwarte kleszcze kowalskie, oba te narzędzia pionowo ustawione. W otoku pieczęci napis: SIGILLVM • CONTVBERNII • FABRORVM • CRAKOVIENSIVM. Na wzór tej pieczęci, używanej jeszcze w XVIII. wieku kowale krak. kazali zrobić drugą w r. 1789 (śr. 40 mm.). Ma ta pieczęć te same godłaztą odmianą, że nad polem środkowem pieczęci, okolonem tylko wieńcem, ma wstęgę z datą: A. D. 1789. Cztery pola« herbowe są szrafowane poziomo, co oznaczałoby pola niebieskie, na których są godła naturalnej barwy żelaza. W otoku jest taki sam napis (z inną pisownią): SIGILLUM. CONTUBERNII. FABRORUM. CRACOVIENSIUM. (fig. 43). 

KRAMARZE (cramarii, institores), przekupnie (revenditores) mają za godło postać swojego patrona: św. Karola Boromeusza (kardynał i arcybiskup medjolański (1538-1584). Pieczęć ich „kongregacji”, (śr. 40X35 mm.) przedstawia w 3A postaci św. Karola B., ponad nim kapelusz kardynalski, z prawej strony napis: S. CAROLUS, z lewej BORROMEUS, z obu stron postaci inicjały: CiRa poniżej data wykonania pieczęci 17 51) (fig. 44). 

KRAWCY (sartores). Byli jednym z najstarszych cechówiużywali za swoje godło: nożyc krawieckich. To godło ma notatnik krawca krak. zr. 1497, wyryte na tylnej okładce drewnianej notatnika. Nożyce krawieckie, na tarczy, są rozłożone i ustawione pionowo końcami do góry (fig. 45). Po nad tarczą rok 1497 cyframi gotyckiemi. (Na przedniej okładce notatnika jest herb: Orzeł polski, również płaskorzeźbiony). 

Na urzędowej pieczęci, pochodzącej z końca XV-go w., są również nożyce krawieckie, w tem samem ułożeniu co poprzednie, umieszczone na tarczy; między rozwarciem nożyc umieszczona jest nadto sześciopromienna gwiazda (fig. 46). Napis pieczęci (śr. 30 mm.) na wstędze, biegnącej otokiem, minuskułą gotycką: si sartorum – cracouiensium. 

Również i na pieczęci późniejszej z r. 1760 jest godło krawców krakowskich, przedstawiające same nożyce otwarte, umieszczone na kartuszu barokowym. Pieczęć (śr. 32 mm.) ma w otoku napis polski: + PIECZEC CECHU KRAWIECKIEGO KRAK • 1760. (fig. 47).

To samo godło, co poprzednia, ma również pieczęć cechu krawieckiego kazimierskiego (przy Krakowie) zr. 1684, który to rok jest wyrażony po obu stronach nożyc – napis tej pieczęci (śr. 32 mm.) brzmi: SIGIL: SARTO: KASIMIR: CIRKA • (sic) CRACOVIE (sic). Ostatnią odmianę w godle cechu krawieckiego widać na pieczęci z XIX wieku, na której poniżej rozwarcia nożyc są dwie dłonie wuścisku (fig. 48). Napis tej pieczęci:' ZGROMADZENIE CECHU KRAWIECKIEGO W KRAKOWIE. 

KRUPNICY (pulmentarii, pultarii, pultifices) w XIX wieku używali za godło: młynka krupniczego, jak to widzimy na pieczęci (śr. 42 mm.), na której w około napis: PIECZĘĆ CECHU KRUPNIKUW (sic), (fig. 49). Patronem tego cechu był św. Michał archanioł. 

KUPCY (mercatores), KONGREGACJA KUPIECKA (congregatio mercatorum), zespoleni już w r. 1410, mają za godło na pieczęci z XVII-go wieku, owalnej (śr. 35X32 mm.) żaglowiec handlowy na falach. Na przodzie żaglowca jest stojąca postać ludzka (modląca się?) ze złożonemi przed sobą rękami, na głównym maszcie u szczytu „Oko opatrzności" (fig. 50). Napis w otoku: SIGILLUM : CONGREGATIO : MERCATOR : CRACOV: 

Towarzysze kupieccy (Kauf u. Handlungs-Bursche) mieli na swojej pieczęci na początku XVIII w. basztę z oknem krzyżowemu *dołu baszty po bokach roślina i kłos pszeniczny. Pieczęć ta przywieszona jest do dyplomu pap. z 1 stycznia 1710 r., w którym są przepisy zwyczajowego obrzędu (beania) dla młodzieży kupieckiej i handlowej wstępującej do tego zawodu. Napis krótki u góry godła jest nieczytelny. 

KURDYBANICY czyli CZARNI GARBARZE (cordibanarii, nigricerdones), którzy wyrabiali przedewszystkiem skóry kozłowe (kordyban) a także cielęce i owcze specjalnym sposobem, mają na pieczęci z XVI, wieku (śr. 32 mm.) tarczę herbową przedzieloną poziomą belką na 2 pola. W górnem polu kozioł wspięty na tylnych nogach, bokiem w stronę prawą, po za nim w tyle prostokąt z prążkami poziomemi (kordyban ?), w dolnem polu dwie na krzyż ułożone długie skrobaczki (Streicheisen), poniżej skrzyżowania: czapka (?) spiczasta z prążkami ukośnymi od lewej do prawej strony (fig. 51). Napis w otoku: * SiGiL • DER CORDIWANMAHER • DER STAT • CROCA – IN POLE 

KUŚNIERZE (pellifices, pelliones) i CZAPNICY. W kodeksie Baltazara Behem’a godło ich przedstawia płat futra zeszytego w podłużne pasy ze skórek podłużnych łukowato u dołu zakończonych. Płat futra zakrywa prawie całą tarczę herbową, na której się znajduje (fig. 52). Na pieczęci (śr. 32X30 mm.) z końca XVI-go wieku mają na kartuszu t. zwany fewan (Fehwamm) – skórkę wyprawną wiewiórczą, zajmujący całą, sercowatą płaszczyznę kartusza. Napis biegnie w około, przerwany tylko w dolnej części: 十 SIGILLVM PELLIONVM – CIWVM CRACOVIENSIVM. (fig. 53). Kuśnierze kazimierscy mieli za godło Baranka, który trzyma wnóżce chorągiewkę (fig. 54). Jest to godło na pieczęci (śr. 43X35 mm.) z napisem w otoku: PIECZĘĆ KUŚMIERSKA MIASTA KAZIMIERZA. 

Za czasów „wolnego miasta Krakowa" (1815-1846) kuśnierze krakowscy połączeni wraz z czapni kami mają na „płaszczu" gronostajowym, ułożonym w draperją, z czapką książęcą u góry, wysoką czapkę o kwadratowym denku, obramowaną u dołu futerkiem (fig. 55). Napis *w około w 2 wierszach: 1) STARSI CECHU FILIALNEGO KUŚNIERZY I CZAPNIKÓW; 2) ST. Z. W. M. KRAKÓW. Na cesze do obsyłania o sesjach cechowych, w kształcie książki drewnianej, pochodzącej z XVIII, wieku jest wymalowany: Adam i Ewa pod drzewem „złego i dobrego". W obłokach nad nimi unosi się aniołek, który trzyma wręce skórę tygrysią, niosąc jakoby okrycie dla tych pierwszych rodziców. 

Kuśnierze krakowscy mają za patronkę swoją N. Pannę Marję Różańcową. 

LITOGRAFOWIE, ob. Drukarze.

ŁUCZNICY (arcufices) SAMOSTRZELNICY) (ballistarii, balistatores) byli w XV. w. razem z grzebieniarzami. Za godło mieli łuk z korbą do naciągania, wyrażony na pieczęci (ob. fig. 27). 

MALARZE (pictores) razem z goldszlagerami (bractearii). Najstarsze ich godło jest na miniaturze ' w kodeksie Baltazara Behema. Na tarczy czerwonej, okrojonej z gotycka i przepukłej środkiem są trzy małe tarcze w układzie, t. j. dwie w górze, jedna na dole. Są one kształtu wczesnego: szczyt ich równy, dół zaokrąglony łukiem. Na każdej tarczy po trzy czarne, małe romby w układzie. Nad szczytem tarczy herbowej jest klejnot: hełm z koroną i labrami na boki tarczy spadającemi i w 3?4 wysokości stojąca postać niewieścia na wprost, ubrana w suknię czerwoną z rozpuszczonemi włosami i fruwającym w lewo podwójnym welonem (fig. 56). Godło to malarzy krakowskich powstało w początku wieku XV-go. 

ADAM CHMIEL.