POL SKA NA WYSTAWIE W PARYŻU

INFORMACJE DELEGATA RZĄDU W SPRAWIE UDZIAŁU POLSKI W MIĘDZYNARODOWEJ WYSTAWIE NOWOCZESNEJ SZTUKI DEKORACYJNEJ W PARYŻU. 

I. Ogólny program i charakter wystawy. II. Koncepcja i plan Działu Polskiego. III. Stan robót. IV. Organizacja przygotowań. Komitety. Wystawy przeglądowe. V. Strona finansowa. VI. Trudności. VII. Wezwanie do społeczeństwa. 

I. Ogólny program i charakter wystawy. Międzynarodowa Wystawa Nowoczesnej Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu 1925 r. obejmuje: 1. Architekturę, ?. Wnętrza, meble, sprzęty i wszelkie działy artystycznego przemysłu. 3. Stroje, mody. 4. Sztukę ogrodniczą i dekorację ulicy. 5. Sztukę dekoracyjną teatru: ibudowa sceny, inscenizacja sztuk, dekoracje, kostjumy teatralne i. t. d. 6. Nauczanie, (metody zastosowane w szkołach, dotyczące wszystkich powyższych działów). Wystawa poświęcona jest nowoczesnej sztuce i wyłącza zgóry wszelkie style historyczne, ich przeróbki lub imitacje. Malarstwo i rzeźba wchodzą w program o tyle, o ile służą wyłącznie celom dekoracyjnym architektury lub wnętrza. Wystawa ma przedstawić wysiłki narodów, (na najlepszych wyborowych okazach, modelach, projektach), wyrażenie w architekturze i sztuce dekoracyjnej potrzeb współczesnego życia. Każdy naród ma za zadanie ukazać światu swoje, tym wspólnym programem objęte, ale własne, narodowe oblicze. 

II. Koncepcja i plan Działu Polskiego. Ogólna koncepcja wystawy została z góry przez ogólny plan francuski nakreślona, spowodowana pewną ideą specyficznie francuską, a jednocześnie danym terenem, przeciętym Sekwaną na dwie części (Esplanada Inwalidów, brzegi Sekwany, Most Aleksandra III, Cours la Reine, ogrody pałaców sztuki i Grand Palais). Wystawa Polska, jak i każdego innego narodu nie będzie więc skupiona w jednem miejscu, lecz rozrzucona w kilku, a mianowicie: 1. Własny pawilon, poprzedzony małym dziedzińcem, na Cours la Reine, pomiędzy pawilonami Szwecji i Holandji (ogółem teren zabudowany 10 X 30 metrów). 2. Odcinek Galerji na Esplanadzie Inwalidów (pomiędzy Japonją i Danją 16X22,44 m.). 3. Miejsce wśród drzew na atrakcje lub sprzedaż wyrobów na Esplanadzie, obok naszej wystawy (12,44X21 m.) 4. Miejsce na różne działy w Grand Palais na parterze (różne 12 X 20 m)., na 1. piętrze (działy nauczania, 44 X4m.). W Grand Palais będziemy sąsiadowali z Holandją i Japonją. 

1. Pawilon. Autorem planów, wyniku kilku konkursów, jest p. Józef Czajkowski, prof. Warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, autor głównych budynków na wystawie architektonicznej w Krakowie 1912 r., fasady Muzeum Przemysłowego w Krakowie, kilku dworóww Królestwie i wielu prac nagrodzonych na konkursach architektonicznych. Jego projekt stopniowo dojrzewał, wytrzymał próbę konkursów, kształtował się i ulepszał pod wpływem coraz bardziej wyjaśniającego się i zdecydowanego programu urządzenia wnętrza. Dziś mamy dzieło dojrzałe, oryginalne, nowoczesne w pomyśle, odpowiadające przeznaczeniu. Pawilon Czajkowskiego jest budynkiem wystawowym, konstrukcją oryginalną i efektowną, nie ma pretensji do naśladowania czegokolwiek, ani dworu polskiego, ani chałupy, ani pałacu, ani budynku ściśle użytkowego. Wśród wąskiej alei drzew, przez kutą z żelaza bramkę, wchodzi się na niewielki dziedzińczyk otoczony krużgankiem, ozdobiony rzeźbą dekoracyjną. Ściany krużganku udekoruje sposobem sgrafitto prof. Wojciech Jastrzębowski. Biała fasada pawilonu, plastycznym ornamentem urozmaicona, zakończona wyniosłą wieżą strzelistą o3-ch kondygnacjach, silnie zwężającą się ku górze. Szkielet wieży zrobiony jest w lekkiej konstrukcji żelaznej, a nachylone pod różnemi kątami ścianki wieży, stanowiącej jednocześnie dach budynku,w kształcie kryształu, wykonane są ze szkła ułożonego w szybki o pryzmatycznych kształtach. Ta koncepcja szklanej wieży, obliczona jest na efekt świetlny we dnie, uzyskany przez załamywanie się światła w różnie nachylonych płaszczyznach, a w nocy przez oświetlenie całej tej kryształowej formy światłem elektrycznem. Wystające formy wieży na wszystkich trzech kondygnacjach zakończone 25-ma kwiatonami z kutego żelaza ozdobionego złoceniem, a ostatni kwiaton na szczycie wieży, zakończony orłem polskim. Do wnętrza prowadzi przedsionek o posadzce z marmuru kieleckiego i ścianach wyłożonych płytkami majolikowemi prof. St. Jagmina. Na prawo i lewo przez zaciemnione przestrzenie grają efektem barwnym dwa wielkie witraże Mehoffera z Krakowskiego Zakładu S. G. Żeleńskiego. Przez to osiąga się na wstępie nastrój uroczysty i skupiony. Druga przestrzeń wystawowa, główne wnętrze, to ośmioboczna sala reprezentacyjna, której kopuła ze szkłao zwężających się ku górze pryzmach, wspiera się na 8-miu 4 V2 metrowych słupach, lekko rzeźbionych, a wykonanych z czarnego dębu parusetletniego, wydobytego z Wisły. Ściany ozdobione malowidłem dekoracyjnem Zofji Stryjeńskiej, posadzka drewniana. Sala ta oświetlona półtonem górnego światła przez szklane pryzmy kopułyi wieży, stanowi, w stosunku do przedsionka, drugi stopień wrażenia świetlnego, a prowadzi do trzeciej części pawilonu, najjaśniejszej, oświetlonej pełnem światłem trzech wielkich okien fasady tylnej. W tej części wystawiony będzie bogaty reprezentacyjny gabinet, z dwóch garniturów meblowych złożony, opracowany przez prof. W. Jastrzębowskiego iJ. Czajkowskiego. W tem wnętrzu znajdzie się i gobelin pomysłu Zofji Stryjeńskiej z pracowni Marji Śliwińskiej, wyroby mosiężne firmy Braci Łopieńskich, prawdopodobnie makata buczacka i inne przedmioty dekoracyjne i użytkowe, wreszcie kominek z marmurów kieleckich. 

2. W Galerji na Esplanadzie Inwalidów. Kompleks wnętrz urządzonych, na które się złożą: wnętrze środkowe, dekoracyjnie traktowane, służące jednocześnie za przejście dla publiczności do sąsiednich działów i kilka wnętrz całkowicie umeblowanych, wśród nich jako clou – wnętrze kapliczki, z ołtarzem rzeźbionym w drzewie i bogatą dekoracją rzeźbiarską ścian i sufitu również w drzewie, pomysłu Jana Szczepkowskiego, dyrektora miejskiej Szkoły Zdobniczej i malarstwa w Warszawie, w wykonaniu 2 miejskiej Szkoły rzemieślniczej w Warszawie, pod dyrekcją inż. Tokarskiego. Ściany ozdobione drzeworytami kolorowemi W. Skoczylasa o treści religijnej. Kruchta oświetlona witrażem. Dalej wnętrza mieszkalne prof. Miecz. Kotarbińskiego, pokój kawalerski w wykonaniu, zakładu Michała Herodka w Warszawie i pokój stołowy prof. Wojciecha Jastrzębowskiego, w wykonaniu zakładu Adama Jaszczołta w Warszawie. W tymże dziale będzie prawdopodobnie urządzone także wnętrze, poświęcone twórczości dekoracyjnej Stanisława Wyspiańskiego. Pozatem kilimy, batiki i inne przedmioty. 

3. Na Esplanadzie Inwalidów. Tuż obok naszego odcinka Galerji zaofiarowano Polsce miejsce wśród drzew na atrakcję lub sprzedaż wyrobów; prawdopodobnie miejsce to obejmie i urządzi, w porozumieniu z Komitetem Wystawy Towarzystwo, „Zdobnictwo" w Warszawie. 

4. Grand Palais. Na parterze różne działy. Na I. piętrze – nauczanie: Parter stanowić będzie całość, na którą się złożą następujące działy: a). Architektura. (Projekty i modele). Przygotowania tego działu podjął się z ramienia Komitetu Prezes Warszawskiego Koła Architektów, prof. Tadeusz Zieliński, b). Książka, (wydawnictwa) druki, afisze, oprawy it. d. Przygotowanie tego działu spoczywa z ramienia Komitetu w rękach prof. Władysława Skoczylasa, c). Sztuka ludowa. Dział ten zgromadzi zarówno najbardziej typowe dokumenty tradycyjnej sztuki ludowej polskiej ze wszystkich działów (budownictwo drzewne, sprzęty, stroje, obrazy na szkle, rzeźby, wycinanki, hafty, tkaniny i t. d.), wśród których lud dzisiejszy żyje, które zatem stanowią jego współczesną sztukę, – jak i nowsze dzisiejsze wyroby przemysłu ludowego. Przygotowanie tego działu wzięło na siebie Towarzystwo Popierania Przemysłu Ludowego w Warszawie, d). Dział teatralny, (budowa sceny, inscenizacja sztuk, dekoracje, kostjumy i t. d.). Będą wystawione makiety teatralne, ewentualnie rysunki. Wśród wymienionych działów będą umieszczone różne wyroby, jak meble koszykarskie, kilimy, batiki, ceramika, hafty, zabawki i t. d. Piętro. Na piętrze w długiej wąskiej Galerji rozmieści się nasz Dział nauczania. Szkoły państwowe, miejskie lub prywatne, gdzie odbywa się nauka architektury, lub sztuki stosowanej, lub jakiegokolwiek rzemiosła artystycznego mogą otrzymać odcinek ściany i stołu dla zademonstrowania swych metod nauczania. Dział ten nie będzie traktowany jako wystawa prac szkolnych w ścisłem znaczeniu, lecz jako pokaz najciekawszych metod nauczania. Tablice graficzne przedstawią rozwój szkoły pod względem rodzaju uprawianych umiejętności, prowadzonych warsztatów, godzin, poświęconych pewnym przedmiotom i t. d. W sposób plastyczny, graficzny lub reklamowy może być przedstawiona naczelna zasada Szkoły, przyczem może być podane w zwięzłej formie wyznanie wiary kierownictwa. Ciekawsze metody nauczania będą zaprodukowane za pomocą wybranych, najbardziej charakterystycznych rysunków, projektów, lub nawet wykonanych w szkole przedmiotów, które się nadają do wyrażenia zasadniczej idei tego działu. W dziale tym będzie również uwzględniona twórczość dziecka, w szczególności jej właściwości dekoracyjne, w związku z metodami wyzyskania ich i praktycznego rozwijania. Inicjatywę w zorganizowaniu udziału szkół w dziale nauczania przyjęło obecnie Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. 

(C. d. n.)