Sala XI.

Wypadki roku 1863.

W licznych obrazach, rysunkach, sztychach, drzeworytach it. d. przedstawione bitwy, potyczki, sceny obozowe, sceny męczeństwa, mordy i pożogi pamiętnego roku. 

Nad drzwiami duży obraz: „Z dymem pożarów” pędzla Józefa Męciny Krzesza. Dalej obrazy: Józefa Barkmana (Śmierć Narbuta), Stanisława Jankowskiego (Sceny bojowe), Tadeusza Rybkowskiego (Zaszumiał las), Wojciecha Kossaka (Kozacy prowadzący brankę), Józefa Brandta (Potyczka z kozakami), M. Andriollego (Wymarsz do boju, sąd Murawiewa i spowiedź Zygmunta Sierakowskiego), Kopie rysunku A. Grottgera (Oswobodzenie się z niewoli moskiewskiej Hipolita Osiecimskiego w Kownie), Władysława Rossowskiego (Porwanie w Sybir), Walerego Eliasza (Męczeństwo Unitów na Podlasiu - kopia), Śmierć Dyonizego Czachowskiego (nieznanego autora) i inne. 

Na uwagę zasługują ryciny (drzeworyty), pomieszczane współcześnie w ilustrowanych pismach zagranicznych, jak „L’illustration“, „Illustrated Times”, „Ueber Land und Meer” w wiedeńskim przez Artura Grottgera redagowanym tygodniku „Postęp” iw wielu innych. Niemniej ciekawe są współczesne czarne  i kolorowane litografje i drzeworyty niemieckie, francuskie, polskie, wydawane osobno, przedstawiające poszczególne epizody powstania, a przeznaczone w tym czasie do masowego rozpowszechniania wśród publiczności europejskiej. 

Ryciny te i drzeworyty nie zawsze dokładne, nieraz fantastyczne, skutkiem nieznajomości stosunków polskich, są przedewszystkiem dowodem olbrzymiego zainteresowania się zagranicy wypadkami, rozgrywającemi się na ziemiach polskich, oraz sympatji dla sprawy polskiej. Gdy zaś szkice rysunkowe do scen powstańczych dostarczali często bądź to naoczni świadkowie walki, bądź też rysownicy i malarze, jak Kapliński, Andriolli, Leopolski i inni, ma znaczna ilość powyższych ilustracyj wartość historyczną i źródłową, a we wielu wypadkach jest jedynem obrazowem przedstawieniem czynów oręża polskiego, pod świeżem i bezpośredniem wrażeniem wypadków, a przedstawieniem nieraz bardzo charakterystycznem i uwagi godnem. 

Wśród wymienionych rycin rozwieszono mapy: a) Działań wojennych pułkownika Calliera, b) Królestwa Polskiego z oznaczeniem miejscowości stoczonych bitew i potyczek,  c) Bitew i potyczek stoczonych w Województwie Lubelskiem, opracowane przez Stanisława Zielińskiego, bibliotekarza w Rapperswilu.