Medale z panowania Władysława IV

Nr 69.

S. G. Ostrosłup na którego podstawie umieszczone są tarcze herbowe, nad nim cyfra IHS, rozrzucająca promienie, obok młodzian skrzydlaty z koroną na głowie, który w prawej ręce dwie gałązki, w lewej zaś wieniec trzyma. Napis wokoło: HONOR VIRTV TIS PRAEMIVM (zaszczyt cnoty nagrodą).
S. O. Tablica czworograniasta z ozdobami wokoło, na wierzchu berło, miecz i jabłko królewskie ukoronowane, napis w pięciu wierszach: VLADISLAVS | IV. CORONATUS | IN REGEM POL | ET M D L ANNO (a) | 1633 DIE 6 FEB | (Władysław IV koronowany na Króla Polskiego i Wielkiego Księcia Litewskiego roku 1633 dnia 6 Lutego).

Średnica 0,023 m. Waga w zlocie 3,4 grm., czyli dukat jeden. Zloty bity w m. Zb.

Nr 70.

S. G. Ostrosłup i cały układ jak na medalu poprzedzającym, i jak na med. Racz. Nr 108, tylko rycerzowi brak skrzydeł, napis w około: HONOR VIRTV TIS PRAEMIVM
S. O. Tablica czworograniasta z ozdobami wokoło, na której wierzchu też same godła co na poprzedzającym medalu. Napis w 5 wierszach: VLADISLAVS | IV. CORONATVS | IN REGEM POL | ET M D L ANNO | 1633 DIE 6 FEB)

Średnica 0,028 m. Waga w zlocie 6,8 grm. czyli 2 duk. Złoty bity w m. Zb.

Medale te koronacyjne istnieją jeszcze w kilku drobniejszych odmianach, skoro więc tylu stępli potrzebowano musiano je w dość znacznej wybijać liczbie, zapewne dla rozrzucania pomiędzy lud, ztąd francuzka nazwa tego rodzaju medalików Jetton. Dziś złote dość są rzadkie, srebrne częściej się zdarzają.

Nr 71.

Mik. 1340

S. G. Popiersie wprost cokolwiek w lewo zwrócone, głowa odkryta, piersi królewskie okrywa bogato rzeźbiona zbroja, na której widać orła, pogoń i lwa, na szyi zawieszony order Złotego Runa, pod ramieniem H. ENGELHART, pod popiersiem 1835 (?); napis wokoło: VLADISLAVS IV D G REX POLONIAE ET SVECIAE MA DVX LITVA RVS PRV +
S. O. Ostrosłup jak zwykle z herbami na podstawie, a promienistem IHS u szczytu, obok młodzian ukoronowany z dwiema gałązkami palmowemi w prawej a wieńcem w lewej ręce, w oddaleniu po lewej miasto, po prawej morze z licznemi statkami. Napis w półkolu na wstędze: HONOR VIRTVTIS PRAEMIVM, u dołu w odcinku IOH ENGELHART 1635?

Medal owalny 0,051 i 0,045 m. Waga w srebrze 24,5 grm. Srebrny złocony w m Zb.

Rzadki ten medal poraz pierwszy opisany i wyobrażony został w katalogu licytacyjnym Leona Mikockiego Nr 1340, ztamtąd przeszedł w ręce Hr. Michała Tyszkiewicza, a teraz podobno z całym zbiorem znajduje się u Hr. Emeryka Czapskiego. Na moim medalu zdaje się iż pod ramieniem stoi H. ENGELHART i rok 1635, tam zaś IOH ENGELHART oraz rok 1633, sądzę jednakże iż oba są jednego stępla, a te małe niezgodności trzeba będzie policzyć na karb drobnych liter i zniszczenia oryginału. Mój bowiem egzemplarz lubo niewątpliwie bity, cokolwiek przez pozłocenie uszkodzonym został. Wiadomo iż dawniej gdy zwykle w ogniu złocono, amalgamowano złoto z żywem srebrem dolewano kwasu saletrowego i tą mieszaniną nacierano dany przedmiot, po silnem rozgrzaniu merkurjusz się ulotnił, a złoto na wierzchu zostawało; nadmiar jednak kwasu saletrowego zgryzał powierzchnię złoconego przedmiotu nadając mu częstokroć pozór odlewu. Jana Engelharta który ten medal wykonał, do lepszych swego czasu rzeźbiarzy zaliczyć trzeba, twarze okazywał prawie na prost, co ma swoje trudności, dobrze modelował i szczegóły starannie wykończał, znamy dotąd dwa jego medale; drugi również owalny i bardzo rzadki, wybity został Eustachemu Wołłowiczowi Biskupowi Wileńskiemu w roku 1626, Racz. Nr 99. Nadmienić tu wypada iż w powyższem dziele przez niedopatrzenie jednej głoski i kropki będącej znakiem skrócenia zmieniono myśl, w odcinku bowiem S. O. ma stać CIVI VILNENSI, coby znaczyło „Obywatelowi Wileńskiemu,“ jest zaś CIVI VILNENSIS, co ja czytam civitas vilnensis, bądź że miasto medal ów Biskupowi swemu ofiarowało, bądź też jako objaśnienie, bo S. O. rzeczywiście w oddaleniu Wilno przedstawia.

Nr 72.

S. G. Popiersie Króla w zbroi i płaszczu z orderem Złotego Runa i wielkim opadającym kołnierzem, głowa odkryta, z prawej strony widziana. Napis wokoło: VLADIS IV D G REX POL ET SVEC M D LITV pod popiersiem l-H (Jan Höhn (a).

Na medalu niniejszym napotykamy poraz pierwszy cyfrę I-H, którą prawie do końca XVII stulecia na medalach naszych znajdować będziemy, oznacza ona Jana Höhna ojca, syna i podobno wnuka, którzy głównie dla mennicy Gdańskiej pracowali, ta zaś ciągle najpiękniejszemi obdarzała nas medalami. Vossberg powtarza zdanie uczonego prof. Hirscha w Gdańsku, iż ojciec pracował tamże od roku 1653; omylili się w tem obadwaj autorowie, albowiem medale Gdańskie Racz. Nr 109 i 117 z r. 1637, już są jego roboty, dowodzi tego cyfra na S. G. cokolwiek ukryta, tak iż uwagi nań nie zwrócili Posiadamy jednak wcześniejsze ślady czynności Jana Höhna, mianowicie na talarach i półtalarach medalowych koronnych, a które zapewne służyły do tego samego użytku co i liczne donatywy gdańskie; pochodzą one z lat 1635 i 36 (patrz Nr 79, 80, 81,82 i 83), a z tego samego czasu i tejże ręki jest także niniejszy medal. Niewiadomo czy Hohn tylko w Gdańsku pracował, czyli też z innej naszej mennicy tamże się przeniósł, powyżej wzmiankowane donatywy koronne noszą wprawdzie także cyfrę I-I Jakóba Jakobsona, ale ten był podówczas praefectus generalis mennic królewskich w Koronie i W. X. Lit., a współczesne numizmaty wyszłe z mennic koronnych jako też Gdańskiej, Elblągskiej i Toruńskiej, są wszystkie znaczone jego cyfrą. Rok śmierci Jana Höhna ojca nie jest wiadomy, ztąd trudność w odróżnieniu robót ojca i syna zwiększona; w początkach pierwszy stale oznaczał swe roboty cyfrą I H, syn zaś dodawał junior, lub podznaczał małem h, H i t. p., lecz znajdujemy medale z cyfrą I H do r. 1687, trudno zaś przypuścić, aby Höhn ojciec którego poznajemy r. 1635 doskonałym już artystą, pracował jeszcze lat 52 w tak męczącym oczy zawodzie. Pierwsza robota syna pojawia się r. 1659, do tego więc czasu roboty ojca wątpliwości nie ulegają, następnie pierwsze medale przez syna wykonywane wyraźnie są oznaczane, z któremi gdy się krytycznie bliżej zapoznamy, może i dalsze odróżnić potrafimy.

S. O. Ostrosłup z herbami na podstawie, a promienistem IHS, u góry, obok stoi Król w zbroi z koroną na głowie, trzymając w lewej ręce wieniec, a w prawej dwie gałązki palmowe; napis wokoło: HONOR VIRTVT-IS PRAEMIVM.

Średnica 0,042 m. Waga w srebrze 22,2 grm. Srebrny bity w m. Zb.

Nr 73.

S. G. Popiersie Króla w zbroi, z orderem Złotego Runa i kołnierzem wielkim zwieszonym, głowa odkryta i z prawej strony widziana, napis wokoło: VLAD Illl D G REX POL-ET- SVE MAG DVX LIT RVSS PRV pod popiersiem rok 1641.
S. O. Ostrosłup jak na poprzednich medalach, obok młodzian w hełmie trzyma w lewej ręce wieniec, a w prawej dwie gałązki palmowe, napis wokoło: HONOR VIRTVTIS-PREMIVM (Złe dochowanie odcisku nie pozwoliło dopatrzyć z całą pewnością szczegółów).

Średnica 0,039 m. Z odcisku cynfoliowego.

Trzy medale poprzedzające to jest Nra 71, 72 i 73, oraz Racz. Nr 104, uważam za medale nagrodowe przez Króla rozdawane, na co sam napis jako zaszczyt jest męztwa (lub cnoty) nagrodą, naprowadza. Racz. pomieścił powyższy medal między koronacyjnemi, gdyż mając zapewne lichy odlew pod ręką, nie dopatrzył roku 1639 i cyfry S. D. (a), które pod ramieniem Króla na bitych stęplem egzemplarzach zupełnie są wyraźne.

Cyfra ta oznacza Sebastiana Dadlera v. Datlera, jednego ze znakomitszych rzeźbiarzy swego czasu. Był on rodem ze Strasburga, w Augsburgu był złotnikiem cesarskim, następnie pracował w Norymberdze i Dreźnie. Zdaje się nie ulegać wątpliwości, iż czas niejaki bawił w Gdańsku, gdyż w tamtejszej mennicy liczne prace jego odbijano. Autorowie niemieccy czas jego czynności oznaczają latami 1619-1653. U nas medale jego roboty są z lat 1634 Racz. Nr. 112,1636 Racz. Nr. 113, 1637 Racz. Nr. 115, 1639 Racz. Nr. 104, 1642 Racz. Nr. 110, 1646 Racz Nr. 121 i 123, 1651 Racz. Nr. 134, 1653 Racz. Nr. 157. Wymieniłem powyższe medale szczegółowo, gdyż w dziele Racz. cyfra S. D. przy jednym medalu tylko wspomniana i fałszywie objaśniona „Sebastjan Dobler myncarz w Gdańsku."

Na portretach z XVI i pierwszej połowy XVII wieku, często widzimy bogaty łańcuch z medalem, zdobiący piersi znakomitych osób. Medale niniejsze nie były utworzone na uwiecznienie jednej historycznej pamiątki, gdyż z rozmaitych lat się zdarzają; na niektórych nawet sam Król jako podający wieniec jest przedstawiony. Wiadomo także jak Władysław IV życzył sobie aby Stany zatwierdziły ustawę orderu Niepokalanego Poczęcia, wprawdzie takowa jako ubliżająca równości szlacheckiej nie utrzymała się, ale widać z tego iż Król starał się zyskać sposób wynagradzania zasłużonych. Obdarowania zaś medalem który był podówczas zwykłą wszystkim ozdobą, nie zaś odróżnieniem, nikt też Królowi zabraniać nie mógł.

Nr 74.

Medal owalny, średnicy 0,020 i 0,016 m. Z odlewu gipsowego m. Zb.

Nr 75.

S. G. Ukoronowany monogram Władysława IV i Cecylję Renatę oznaczający, nad tem cyfra IHS w promieniach. Napis wokoło: IN MEMORIAM REGIARVM NVPTIARVM (na pamiątkę królewskich zaślubin).
S. O. Dwie tarcze jedna z orłem polskim, druga z przepaską austrjacką, nad tem tarcza z napisem w 3 wierszach: AVTOR CONIUGII DEUS (Bóg twórcą małżeństwa) napis wokoło: CELEBRATARVM VARSAVIAE DIE 13 SEPT 1637 (obchodzonych w Warszawie d. 13 Września). U dołu między tarczami I I (zapewne Jakób Jakobson).

Średnica 0,024 m. Waga w złocie 3,5 grm. czyli duk. 1. Złoty bity w m. Zb.

Medal ten ślubny odpowiada zupełnie cokolwiek większemu, zamieszczonemu w dziele Racz. Nr 116, gdzie jednakże nie ma wzmianki o cyfrze I I u dołu, pomiędzy herbami na obudwóch odmianach znajdującej się.

Nr 76.

S. G. Popiersie Ludwika XIV w młodocianym wieku, twarz z prawej strony, napis wokoło: LVD XIIII FR ET NAV REX CHRISTlANISS (imus) u dołu: I MAVGER F
S. O. Hymen prowadzi konia na którym siedzi mężczyzna w stroju polskim, napis wokoło: REGINA POLONIS DATA Na dole w odcinku napis w 4 wierszach: LVD MAR GONZAGA ULADISLAO | IV POLON REGI | COLLOCATA | M DC XLV | (Ludwika Marja Gonzaga Władysławowi IV Królowi Polskiemu w małżeństwo dana 1645 r.)

Średnica 0,040 m. Waga w brązie 33 grm. Brązowy św. bity w m. Zbiorze.

Racz. Nr 122 przywodzi podobny do niniejszego Medalu, tylko brak napisu regina polonis data, o tyle zaś jest dokładniejszy, że ma wymieniony dzień zaślubin Ludwiki Marji, 6 Listopada. Do obszernego opisu wjazdu posłów polskich do Paryża, nie mamy co dodać, sprostować tylko wypada imie rzeźbiarza które jest J. Mauger nie zaś Sauger. Znakomity ten artysta zmarł 1722 r. Stęple do powyższych medali do dziś dnia przechowane w paryzkiej mennicy; dawnego zaś bicia są dosyć rzadkie.

Nr 76.

Średnica 0,040 m. Waga w brązie 33 grm. Brązowy św. bity w m. Zbiorze.

Nr 77.

S. G. Popiersie Królowej z prawej strony, włosy w loki pozwijane, na szyi perły. Napis wokoło: LVDOVICA MARIA DG REG POLONIAE ET SVETIAE 1645. pod ramieniem I D RASIER
S. O. Niema.

Średnica 0,051 m. Z odlewu gipsowego m. Zb.

Sądząc po wypukłości i rodzaju wykonania, nie był ten medal nigdy bitym, artysty który go robił nigdzie odszukać nie mogłem, rok 1645 kiedy Ludwika Marja nie była jeszcze królową, ani była w kraju, dowodzi, iż za granicą zapewne wykonanym został.

Nr 78.

Bentkowski Nr 128.

S. G. Pod baldachimem ozdobnym dwoma orłami, kwiatami i oponami, siedzi król w koronie z berłem w ręku, obok niego królowa Ludwika Marja, oboje podają sobie prawe ręce. Napis wokoło: SISTE GRADU(m) BELLONA, IUBET NUNC IUNO QVIETEM EN FACIA(m ) TIBI SIT DULCIS AMORE OVIES (Powstrzymaj kroki Bellono, Juno spokój nakazuje, dokażę tego iż Ci słodkim przez miłość będzie spoczynek).
S. O. Pod promieniejącem imieniem Jehowy, w obłokach unosi się orzeł, pod tem herb Gdańska przez dwóch Lwów trzymany, poniżej napis w 10 wierszach: FATA POLO VENIUNT HOMI | NVM SVNTVOTA IEHOVA | TV DEVOTAIUVA TU | SACRA PACTA FOVE. | SINT EA FAUSTA NOVIS | CONSORTIB9 HIS9 SUB ALIS | PAX REGNVM POPVLVS | FLOREAT ET | GEDANVM. | M DC XLVI. | (Losy z nieba pochodzą, życzenia są rzeczą ludzi, Boże Ty wspieraj ślubujących, Ty opiekuj się świętemi związkami. Niechże będą pomyślne nowym małżonkom, niech pod temi skrzydły pokój, królestwo, lud i Gdańsk zakwitną. 1646.) Później tarcza podłużna ozdobna. Napis zaś wokoło: VLADISLAO IV POLONIAE AC SUECIAE REGI. ET LUDOVICAE MARIAE MANTUANAE SPONSIS. (Władysławowi IV Królowi Polskiemu i Szwedzkiemu i Ludwice Marji Mantuańskiej, Małżonkom).

Średnica 0,037 m. Waga w złocie 53,5 grm. czyli duk. 16. Złoty bity w Zb. p. Iz. z M. Hr. St. i moim.

Lubo niniejszy medal bardzo jest podobny do wyobrażonego w dziele Racz. Nr 125, obie jednakże strony jego innemi stęplami są bite, które też już wyraźne ślady pęknięcia okazują. Główną różnicę stanowi brak daty 10 Marca na naszym medalu, a która jest właśnie dniem wjazdu uroczystego narzeczonej królewskiej do Warszawy. Ponieważ Ludwika Marja poprzednio również uroczyście w Gdańsku przyjmowaną była, gdy daty ślubu i koronacji wiadome nie były, sądzę że niniejszy medal do podarunków naówczas przyszłej królowej ofiarowanych należał. O tych podarunkach współczesny gdański kronikarz tak się wyraża „roku Pańskiego 1646 d. 19 Lutego pożegnali nasi panowie królewską narzeczone i złożyli Jej wspaniałe dary jakoto: piękną wielką srebrną złoconą misę, w której leżało 200 złotych sztuk, każda dziesięciodukatowa z Jego i Jej wizerunkami i herbami na nich wyrytemi, także pięć złotych sztuk każda stodukatowa, oprócz tego zaś wiele pięknych sztuk srebrnych."

Nr 79.

S. G. Drzewo palmowe nad którem unosi się korona, z jednej strony przyciska gałęzie ciężar, z drugiej takowy u niższych gałęzi zawieszony. Napis wokoło: HAC SVFFVLTA RESVRGO (tą (koroną) wsparta powstaję).
S. O. Tablica ozdobna, czworograniasta, na której berło i gałązka palmowa na krzyż, przykryte koroną, napis w 6 wierszach: LVDOV. MAR | D. GONZAG | VES CORON | IN REG POL | ET M D L AN | 1646 IVL 15 | (Ludovica Maria de Gonzagues coronata in reginam poloniae et magnam ducissan lithuaniae anno 1646 die 15 Julii).

Średnica 0,021 m. Waga w srebrze 3,3 grm. Srebrny bity w m. Zb.

Niniejszy medalik bywa także w złocie wagi 1 duk., odpowiada on zupełnie większemu wyobr. w dziele Racz. Nr 124, wybity zaś był nie na pamiątkę ślubu ale koronacji d. 15 Lipca w Krakowie odbytej.

Nr 80.

Band. Nr 370.

S. G. Popiersie Króla w zbroi i płaszczu, na niej wielki kołnierz i order Złotego Runa, głowa odkryta z prawej strony widziana. Napis wokoło: VLADIS IV. D G REX POL M DUX LITV RVSSIAE
S. O. Na tarczy owalnej ukoronowanej, w czterech polach herby Polski i Litwy oraz Szwecji i Gocji, w środku mała tarcza z snopkiem Wazów i przepaską austrjacką (po matce). Wokoło reszta tytułów: PRVS MAS SAM LIV NEC. NON.-SUE GOT VAN HAERED REX. -W ozdobach obok tarczy I-I (Jakóba Jakobsona) u dołu I-H (Jana Höhna ojca), poniżej zawieszony order Złotego Runa.

Średnica 0,035 m. Waga w srebrze 14 grm., w złocie 4 duk. Srebrny bity w m. Zb.

Nr 81.

Band. Nr 371

S. G. Popiersie Króla w ozdobnej zbroi, na której order Złotego Runa, głowa odkryta z prawej strony widziana. Napis wokoło: VLADISLAUS IIIl D G REX POL M DUX LITV RUSS.
S. O. Na czworograniastej ukoronowanej tarczy, herby Polski, Litwy, Szwecji i Gocji, w środku h. Wazów; wokoło ozdoby kwiatowe, u dołu na łańcuchu order Złotego Runa. Wokoło dalszy ciąg tytułów: PRUS MAS SAM LIV NEC NON SVE GOT VAND HAERED REX.

Średnica 0,039 m. W aga w srebrze 14,6 grm., w złocie 5-6 duk. Srebrny bity w m. Zb.

Nr 82.

Zag. Nr 42, Band. Nr 780.

S. G. Popiersie Króla w zbroi i płaszczu, z łańcuchem orderu Złotego Runa, na szyi głowa odkryła, widziana z prawej strony, napis wokoło: VLADIS IV. D G REX POL M DUX LITV RUSS U spodu I-H. (Jan Höhn ojciec).
S. O. Tarcza owalna nad którą korona przez dwóch aniołków trzymana, na niej herby Polski, Litwy, Szwecji i Gocji, w środku tarcza mniejsza z h. Wazów i austrjacką przepaską. Wokoło dalszy ciąg tytułów: PRUS MAS SAM LIV NEC-NO SUE GOT VAN HAE REX. Po bokach tarczy rok 16-35.

Średnica 0,012 m. Waga w srebrze 28 grm. Srebrny bity w Zb. p. H. Steckiego.

Nr 83.

S. G. Popiersie jak na poprzedzającym medalu z małemi odmianami. Napis wokoło: VLADIS IV. D G. REX POL M DUX LITV RUSS
S. O. Tarcza owalna ukoronowana, z herbami jak na poprzedzających wyjąwszy aniołków. Napis wokoło: PRUS MAS SAM LIV NEC. NO-SUEC GOT VAN HAER REX. Rok przedzielony koroną 16-36, poniżej głoski I-I.

Średnica 0,043 m. Waga w zlocie 31 grm. czyli 10 duk. Zloty bity w Zb. p. Iz. z M. Hr. St.

Nr 84.

S. G. Popiersie jak na poprzedzających. Napis wokoło: VLADIS IV D G REX POL M DUX LITV RUSS.
S. O. Tarcza z herbami jak na poprzedzających, tylko ozdoby cokolwiek odmienne. Napis wokoło: PRUSS MAS SAM LIV NEC NO-SUEC GOT VAN HAERE REX -Pod koroną głoski I-I, poniżej rok 1636, u samego dołu I-H.

Średnica 0,042 m. Waga w srebrze 27,4 grm. Srebrny bity i złocony w zb. p. Józefa Zeltta.

Powyższe pięć sztuk uważają, częstokroć za talary i półtalary, że jednak znajdują się ze złota i ze srebra, a te ostatnie nie trzymają ani próby ani wagi talarów, trzeba przypuścić iż głównie na podarunki przeznaczone bywały. Są to pierwsze jak wyżej nadmieniłem, roboty Jana Höhna ojca.

Nr 85.

Vossb. Nr 811

S. G. Popiersie króla ukoronowane, w pancerzu, z orderem Złotego Runa na szyi i przepaską przez ramie. Napis wokoło: (róża) VLADIS IIII D G REX POLONIAE M D LIT RVS PRVS nad głową drobniutko 16-34.
S. O. Herb Gdańska na tarczy, przez dwóch lwów trzymanej, u góry rok 16-34, u dołu S. B. (Stanisław Berman). Napis wokoło: EX AVRO SOLIDO CIVITAS GEDANENSIS F F

Średnica 0,020 m. Waga w złocie 1½ duk., w zbiorze gimnazjum gdańskiego.

Nr 86.

Vossb. Nr 810

S. G. Popiersie króla ukoronowane z prawej strony, w zbroi, z orderem Złotego Runa na szyi, napis wokoło: VLADIS IIII D G REX POL M D L R PRVSSAE
S. O. Na ozdobnej podstawie tarcza owalna z h. Gdańska, przez dwóch lwów trzymana, napis wokoło: EX AVRO SOLIDO CIVITAS GEDANENSIS F F Pod tarczą drobniutko 16-34, poniżej ma być według Vossberga R-K (albo H). Na exemplarzu będącym w zbiorze Mathego w Gdańsku, w jednej tarczy I-R, w drugiej K.

Średnica 0,030 m. Waga w złocie 6,7 grm. czyli 2 duk. Złoty bity w Zb. p. J. Zeltta i moim.

Dwie te donatywy noszą wybitną, cechę roboty gdańskiej z czasów Zygmunta III, podobny rysunek, drobniutko wybity i częstokroć powtarzany rok, drobne zaś głoski dotąd nie objaśnione, oznaczające zapewne podrzędnych urzędników mennicy lub artystę, wykonywającego stępie, robią je dla nas ciekawszemi. Dodać wypada że są w ogóle cokolwiek rzadsze od następnych, które się przytem w liczniejszych dają napotykać odmianach.

Nr 87.

Vossb. 827

S. G. Popiersie króla ukoronowane, twarz z prawej strony, na zbroję zwieszona bogata kreza i zarzucony płaszcz, na szyi łańcuch z orderem Złotego Runa, bródka związana kokardą wstążkową (ta sama ozdoba lubo mniej wyraźnie okazuje się także na N. 89 i 90). Napis wokoło: VLAD IIII D G REX POL & SVEC M D L RVS PRVS
S. O. Herb Gdańska przez dwóch lwów trzymany, nad nim wieniec i trzy gałązki, u dołu w podstawie rok 1645 i głoski G-R (Gerard Rogge) (*), napis wokoło: EX AVRO SOLIDO CIVITAS GEDANENSIS. F. F.

Gerard Rogge był mistrzem mennicy gdańskiej, czyli myncarzem przez lat 18, w roku 1639 spotykamy po raz pierwszy jego głoski, w roku zaś 1656 po raz ostatni, w lutym bowiem 1657 r. nastąpił po nim Daniel Lesse. Pochodził on z dawnej gdańskiej familji, a współcześnie z nim 1636-44, Jan Rogge był tam burmistrzem. Dzierżawił także mennicę Toruńską od r. 1643 do 49. Podczas jego zarządu głoski oznaczające artystę wykonywającego medal, bardzo rzadko się pojawiają.

Średnica 0,032 m. Waga 6,9 grm. czyli 2 duk. Złoty bity w m. Zb.

Nr 88.

Bentk. Nr 124. Vossb. Nr 828.

S. G. Popiersie króla ukoronowane z prawej strony, na zbroi wielka kreza zwieszona i order Złotego Runa, napis wokoło: VLAD IIII D G REX POL & SUEC M D L RUS PRUS
S. O. Widok Gdańska, nad którym (hebrajskiemi głoskami) Jehowa w promieniach, u dołu herb tegoż miasta przez lwów trzymany i rok 16-45 oraz głoski G-R (Gerard Rogge). Napis wokoło: EX AVRO SOLIDO CIVITAS GEDANENSIS FIERI FEC

Średnica 0,037m. Waga w złocie 14 grm. czyli 4 duk. Zloty bity w m. Zb.

Nr 89.

Bent. Nr 121. Vossb. Nr 825

S. G. Popiersie króla ukoronowane, z prawej strony, na zbroi wielka kreza i order Złotego Runa przewieszony,napis wokoło: VLADISL Illl D G REX POL & SUEC M D LITV RVS PRVS
S. O. Widok Gdańska, nad nim oko Opatrzności w obłokach i promieniach, u dołu herb tegoż miasta przez lwów trzymany, przedziela rok 16-45 i głoski G-R. Napis wokoło (róża): EX AURO SOLIDO CIVITAS GEDANENSIS FIERI FECIT.

Średnica 0,040 m. Waga w złocie 17,4 grm. czyli 5 duk. Złoty bity w m, Zb.

Nr 90.

Vossb. Nr 826

S. G. Popiersie króla ukoronowane, twarz z prawej strony, na zbroi płaszcz, wielka kreza i order Złotego Runa przewieszony. Napis wokoło zaczynający się różą: VLADISLAUS Illl D G REX POL & SUEC M DUX LITV RUS PRUS
S. O. Widok Gdańska, nad którym oko Opatrzności w obłokach i promieniach, u dołu tylko herb Gdańska przez lwów trzymany i głoski G-R, roku zaś niema, lecz na ziemi pod herbem głoski oznaczające rzeźbiarza I-H (Jana Höhna ojca). Napis wokoło rozpoczyna się od róży: EX AURO SOLIDO CIVITAS GEDANENSIS FIERI FECIT.

Średnica 0,040 m. Waga w złocie 17 grm. czyli 5 duk. Złoty bity w m. Zb.

Nr 91.

Vossb. Nr 835

S. G. Popiersie króla ukoronowane, twarz z prawej strony, na zbroi płaszcz, wielka kreza i order Złotego Runa przewieszony. Napis wokoło: VLAD IIII D G R POL & SVEC M D L RVS PRVS
S. O. Widok Gdańska, nad którym oko Opatrzności w promieniach, u dołu herb tegoż miasta przedziela rok 16-47 i głoski G-R. Napis wokoło (liść): EX AURO SOLIDO CIVITAS GEDANENSIS FIERI F

Średnica 0, 029m. Waga w złocie 5 grm. czyli 1½ duk. Złoty bity w m. Zb.

Nr 92.

Vossb. Nr 834

S. G. Popiersie króla jak na poprzedzających sztukach. Napis wokoło: VLAD IIII D G REX POL & SVEC M D L RVS PRVS
S. O. Widok Gdańska, nad którym (hebrajskiemi głoskami) Jehowa w promieniach, u dołu herb tegoż miasta przez dwóch lwów trzymany, przedziela rok 16-47 i głoski G-R. Napis wokoło: (liść) EX AURO SOLIDO CIVITAS GEDANENSIS FIERI F

Średnica 0, 032m, Waga 6,9 grm. czyli 2 duk. Złoty bity w m. Zbiorze.

Istnieje także donatywa której dla tożsamości rysów wyobrażać nie warto było.

a) S. G. Zupełnie do poprzedzającego podobna, różni się tylko średnicą o 2 m. m. większą, cokolwiek inaczej rozłożonemi kropkami i wagą zwykle wyższą. Napis wokoło: VLAD IIII D G REX POL & SVEC M D L RVS PRVS

S. O. Jak na poprzedzającym, tylko obwódka nie sznurowa lecz liściowa, a w napisie V zamiast U.

Średnica 0,034 m. Waga 10,3 grm. czyli 3 duk. Złoty bity w zb. p. Bormana w Metelinie i moim.

Nr 93.

Vossb. niema

S. G. Popiersie króla ukoronowane, w zbroi, na którą płaszcz zarzucony. Order Złotego Runa i bogata kreza jak zwykle. Napis wokoło: VLAD IIII D G REX POL & SUEC M D L RUS PRUS
S. O. Widok ufortyfikowanego Ujścia Wisły (Weichselmünde), środkiem płynie trójmasztowy okręt, po bokach mniejsze statki; u góry imie Jehowa w promieniach (hebrajskiemi głoskami), u dołu zaś herb Gdańska przez lwów trzymany, przedziela rok 16-47 i głoski G-R. Napis wokoło: EX AURO SOLIDO CIVITAS GEDANENSIS FIERI FEC

Średnica 0,034 m. Waga 9,7m., dla złego zachowania, niespełna 3 duk. Złoty bity w m. Zb.

Nr 94.

Vossb. Nr 836. Racz. drugie wyd. 119 a.

S. G. Zupełnie jak na poprzedzającym.
S. O. Rysunek twierdzy i rozłożenie statków cokolwiek odmienne, napis ten sam, rok zaś 16-48.

Średnica 0,034 m. Waga 10,3 grm. czyli duk. 3. Złoty bity w m. Zb.

Oprócz podanych tu 11 sztuk oraz dwóch zamieszczonych już w dziele Raczyńskiego Nr 118 i 119, znane są jeszcze następujące, których dotąd dla fotografowania uzyskać nie mogłem.

a) S.G. Popiersie króla uzbrojone, twarz na prost, głowa odkryta, kreza koronkowa, na szyi order Złotego Runa i przepaska. Napis wokoło (róża): VLADISLAVS IIII D G REX POLONIAE ET SVECIAE MAGNVSD LITV R PRVSS &

S. O. Przedstawia tarczę z h. miasta Gdańska, trzymaną przez aniołów, poniżej z przodu widok miasta, w oddaleniu Wisła, jej ujście i morze statkami pokryte; w odcinku tablica zgłoskami: C P S C M, obok rok 16-35 i głoski H-R dotąd nieobjaśnione.

Medal ten w srebrze, nie osobliwej roboty, znajdował się w zbiorze Ernsta w Gdańsku, a po sprzedaży tegoż przez licytację, miał się dostać do St. Petersburga. - Vossb. Nr 813.

b) S. G. Popiersie uzbrojone i ukoronowane z prawej strony, na szyi order; napis wokoło: VLAD IIII D G REX POL & SVEC M D L RVS PRVS

S. O. Herb miasta (zapewne przez lwów trzymany jak Nr 87), nad tem wieniec i gałązki, wokoło zwykły napis: EX AVRO SOLIDO et c., u dołu 16-41 i G-R.

U Lengnicha Suita gdańskich dukatów Nr 22 i Vossb. 819.

c) S. G. Popiersie jak Nr 88 i napis ten sam, tylko zam. PRVS jest PR. S. O. Widok miasta i rok jak Nr 88, tylko zam. FIERI FEC: jest F-F

Wyobr. w Mon. en or. duCab. Imp. str. 292 i Vossb. 829, waży 4 duk.

d) S. G. Popiersie i napis jak Nr 88.

S. O. Także to samo, tylko w stęplu rok 1645 przerobiono na 49, król w 1648 r. umarł, więc zapewne przez omyłkę się to stało. Znajdował się w zbiorze R. M. Reichla Nr 1358, a teraz w Ermitażu. Tym samym przerobionym stęplem bita donatywa Jana Kazimierza, będzie wydana pod właściwem panowaniem.

Nr 95

S. G. Mężczyzna w stroju hiszpańskim bardzo do króla Władysława IV podobny, podaje rękę kobiecie, nad tem palące się serce, aniołki i Duch Śty, po bokach gołąbki, łabędź i t. p. godła ślubne. Napis wokoło: LEGITIMO THALAMI QUI DEXTRAS FOEDERE IUNGUNT; HOS DEUS OMNIMODA PROSPERITATE BEAT (tym którzy węzłem małżeńskim prawice łączą, Bóg wszelakiem powodzeniem błogosławi).
S. O. Pod altaną przy obficie zastawionym stole, kilkoro dzieci w modlącej postawie, u góry Jehowa w promieniach i ręka z obłoków wychodząca zlewa błogosławieństwo. Napis w otoku wewnętrznym: ECCE SIC BENEDICITVR VIR QUI TIMET IEHOVAM (Otóż tak błogosławionym bywa człowiek bogobojny). Drugi napis wokoło: PROLETORUM, VICTU MENSAM, VELAMINE CORP9 ATQ OPERIT DRACHMAE GRANDINE TECTA DOM9. (pożywieniem dla potomstwa pokrywa stół, odzieniem ciało a gradem pieniędzy dom). W odcinku PREGE ET LABORE (módl się i pracuj).

Średnica 0,055 m. Waga w srebrze 41,5 grm. Srebrny bity w Zb. p. Iz. z Mostow. Hr. Starzyńskiej.

Medal ślubny z czasów Władysława IV, wyrobu gdańskiego.

Medale z panowania Władysława IV

Użyj danych do logowania do serwisu BID.KDA.PL

Centrum pomocy open_in_new