Wyszukiwanie zaawansowane Wyszukiwanie zaawansowane

Medale z panowania Stefana Batorego


Nr 36.

S. G. Popiersie ukoronowane w zbroi, twarz z prawej strony, napis wokoło: STEPHA D G REX POL 
S. O. Tarcza ukoronowana pięcio-polowa, na krzyż orły i pogonie, w środku herb Batorych, napis MAG DUX LITVA

Średnica 0,030 m. Srebrny lany w Zb. Konsula Mathy w Gdańsku, kopia galvan. u mnie. 

Nr 37.

S. G. Popiersie Króla w szubie futrzanej, na głowie czapka z piórem, twarz z prawej strony, napis wokoło: STEPHANUS I D G REX POL - M D LIT
S. O. Napis w ośmiu wierszach: DEO | REIP: Q: POLON | ET. LITVA | POLOCIAM. LIVONI | QUE | RESTITUIT | A. S. | MDLXXX II (Bogu i rzeczypospolitej polskiej i litewskiej Połock i Inflanty powrócił roku Zbawienia 1582). U dołu znak menniczny wileński (trzy liście), oraz dwie głoski których jednak dokładnie rozpoznać nie można. 

Średnica 0,035 m. Waga w brązie 12,2 grm. z brązowego lanego i posrebrzanego exemplarza, będącego w zbiorze po ś. p. pułkow. Przeszkodzińskim.

Nr 38.

S. G. Popiersie Króla z prawej strony głowa wieńcem wawrzynu okryta, na zbroję płaszcz królewski zarzucony i na prawem ramieniu spięty, napis wokoło: STEPHANUS I D G REX POLONIAE
S. O. Napis w 8 wierszach: DEO | REIP Q: POLON | ET LITHU | POLOCIAM LIVONIAM | QUE | RESTITUIT | A S | MDLXXX? (Bogu i rzeczypospolitej polskiej i litewskiej Połock i Inflanty przywrócił roku zbawienia 1580?) 

Średnica 0,037 m. Waga w srebrze 21,2 grm. Srebrny lany w m. Zb. 

Medal ten jest zupełnem naśladowaniem owalnego na tęż pamiątkę wykonanego medalu Racz. Nr 51, Bent. Nr 44, wątpić nawet nie można, iż pierwotne odbicia miały rok właściwy 1582, tylko dwójka pod liczbą 1580 umieszczona, przy wygładzaniu odlewu zniszczoną została. Bitego takowego medalu nigdy nie widziałem, jednakże płytka jego rzeźba przemawia za tem, iż być musiał bitym, mój jest odlewem z medalu również lanego, który posiadał w r. 1853 p. Brutus Ostrowski pod Wieluniem. 

Nr 39.

S. G. Popiersie w czapce z piórem, twarz z lewej strony, napis od prawej ku lewej, poczynający się od pióra: STEPHANUS I D G REX POLONIAE M D LIT. 

Średnica 0,039 m. Według odlewu gipsowego który mi nadesłał p. Vossberg z Berlina, bez wskazania bliższych szczegółów . 

Nr 40.

S. G. Popiersie króla Stefana w szubie, na głowie czapka z piórem, twarz widziana z lewej strony, napis wokoło: STEPHANUS I D G REX PO - M D LIT. 
S. O. Pasterz niosący skórę przez kij zawieszoną i wilcze zęby (h. Batorych), podobnie jak na medalu Racz. Nr 50, napis takiż na wstędze: QUIESCANT PASTORES (spoczywają pasterze). 

Średnica 0,038 m. Znajduje się złoty w gab. książąt Saskich Gota.

Fotografia zdjęta z odcisku ołowianego (mocno pogniecionego), który w roku 1844 oglądając znakomity zbiór numizmatyczny książąt Saskich Gota, miałem sposobność zrobić; medal sam o ile zapamiętać mogę, wagi około 10 dukatów, grubej roboty, nie jest bity stęplem ale dłutem wyrzeźbiony. 

Nr 41.

Vossberg Nr. 574.

S. G. Herb miasta Gdańska przez dwóch lwów trzymany, nad tem rok 1577; wokoło zaś napis rozpoczynający się gołąbkiem (znakiem mennicznym Woltera Tallemana) RESP GEDANENSIS GRATITUD ERGO (respublica gedanensis gratitudinis ergo, rzeczpospolita gdańska przez wdzięczność. 

Średnica 0,034 m. Waga 5,2 grm. Cynowy bity w m. Zb.

Jest to jedna strona nagrodowego medalu bitego w Gdańsku, podczas oblężenia tego miasta przez Stefana Batorego 1577 r., jaką była druga trudno teraz powiedzieć, bo całkowity medal w żadnym zbiorze się nie dochował. Odbitek na stopionej cynie (tak zwany klisz) który posiadam ze Zbioru Ernsta w Gdańsku, tak jest świeży iż niezawodnie stępel tej strony musiano niedawno odkryć, druga strona przedstawiała zapewne Chrystusa Pana i napis „defende nos Christe,“ tę bowiem legendę kładli Gdańszczanie przez czas oblężenia na swoich monetach. Chrystus Pan choć tylekroć wzywany przychylniejszym się jednak okazał królowi Stefanowi, który miastu rozlicznemi porażkami i wytrwałością w obleganiu, tak dokuczył, że postanowiło się poddać. Tegoż jeszcze 1577 r. d. 6 grudnia musieli posłowie Gdańscy przeprosić publicznie króla Stefana, gdy siedział na tronie w wielkiej sali rycerskiej zamku Malborgskiego; obowiązali się przytem wypłacić kosztów wojennych 200,000 zł. ówczesnych i 20,000 zł. na odbudowanie klasztoru Oliwskiego, który byli zburzyli. Król zaś zatwierdził niektóre przywileje, między innemi dozwolił aż do przyszłego sejmu wybijać gdańszczanom monetę według zniżonej podczas oblężenia stopy. Wolter Talleman którego znak menniczny na tym medalu widzimy, przyjęty został na myncarza w miejsce Kacpra Goebel, i od dnia 14 września 1577 r. miał sobie poruczone wybijanie talarów, półtalarów, groszy i szelągów, był zaś rodem z Lubeki i synem tamtejszego myncarza Joachima Tallemana. (Patrz Vossberg Münz geschichte der Stadt Danzig Berlin Druk v. Gebr. Unger str. 30, także u Koenego Zeitschrifft für Münz v Siegel Kunde).

Nr 42.

S. G. Popiersie króla ukoronowane w zbroi, w prawej ręce berło, lewa na rękojeści szabli oparła, napis wokoło: STEPHANUS D G REX POL MAG DUX LIT RUSSI P
S. O. Herb miasta Gdańska przez dwóch lwów trzymany EX AURO SOLIDO REGIA CIVITAS GEDANENSI F F (fieri fecit) (ze szczerego złota królewskie miasto Gdańsk wybić kazało). W otoku u góry mały wieniec i ręka sztylet trzymająca, znak gdańskiego myncarza Filipa Klüvera. 

Średnica 0,040 m. Waga w złocie 7 dukatów, fotografia zdjęta z odcisku cynfoliowego, oryginały w zbiorach gimnazjum gdańskiego i konsula Mathy.

Stępel strony głównej niniejszego medalu użytym był także do medalu na wzięcie Połocka Racz. Nr 53, oraz do donatywy z roku 1582 niosącej liczbę wartości 10 duk. Vossberg Nr 586. Znak menniczny Kluvera (ręka z sztyletem) tu poraź pierwszy się pojawia, i za panowania Stefana Batorego więcej nie powtarza; dopiero za Zygmunta III od r. 1589 do 1609 na większych pieniądzach i medalach gdańskich stale się znajduje. Donatywa ta pochodzi więc z końca panowania Stefana Batorego. 

Nr 43.

S. G. Popiersie króla w szubie i czapce futrzanej z piórem, twarz z prawej strony, napis wokoło: STEPHANUS D G - REX POLON. 
S. O. Na tarczy ukoronowany orzeł w koronie z herbem Batorych na piersiach, napis wokoło: DOMINUS PROTECTOR MEUS 1591. (Pan moim obrońcą). 

Średnica 0,041 i0,043 m. Brązowy lany w m. Zb. 

Oryginał niniejszego medalu znajduje się w zbiorze po Fran. hr. Potockim, i jest bity stęplem na drzewie, czyli jest właściwie kamieniem warcabowym. W XVI, XVII i XVIII wieku bardzo one były używane, a Augsburg i Norymberga wyrobem ich się trudniły. Ponieważ stępie do takowych kamieni częstokroć i do wybijania na kruszcach używane były, a nieraz też same kamienie służyły za wzór do odlewu; uważałem za potrzebne umieścić niniejszy, i nie pominę innych które się zebrać udało. Rok 1591 jest albo omyłką zagranicznego rzeźbiarza, albo też datą wyrobu, Stefan Batory bowiem od lat kilku już nie żył.

keyboard_arrow_up
Centrum pomocy open_in_new