Wstęp

Jak nad wielu rzeczami powszedniego użytku tak i nad pieniędzmi mnóstwo ludzi nie zastanawia się skąd one powstały, dlaczego weszły w użycie i jakim zmianom ulegały — byleby mieli je do rozporządzenia, o ile można, obficie. W pocie czoła pracują, żeby «przyjść do pieniędzy» — ale co to są pieniądze — tem się niewiele zajmują. A jednak od ogólnego stanu pieniężnego, od dobroci lub wadliwości układu monetarnego zależy w znacznej mierze dobrobyt społeczny i rozkwit lub upadek gospodarstwa narodowego. Niezliczonych na to dowodów dostarcza historja.

W naszych czasach nauka o pienią­dzach tem większe posiada znaczenie, że stosunki handlowe stałe połączyły nieskończoną liczbą ogniw prawie wszystkie ludy, a przynajmniej wszystkie ucywilizowańsze ludy, że np. gdy z jednej strony zboże, jaja, skóry, drzewo nasze, wełna owiec naszych idzie aż do najdalszego na zachód krańca Europy, to z drugiej dążymy do tego, aby wyroby naszego przemysłu wędrowały na wschód, aż do najodleglejszych zakątków Azji. Nawzajem i my obficie zużywamy surowy materjał i wyroby sprowadzane ze wszystkich części świata. Ciągle zatem bierzemy pieniądze od ludów dalekich i płacimy ludom dalekim — wprawdzie zazwyczaj nie wprost, ale przez pośrednictwo. Przy zamianach tedy naszych pieniędzy na obce i odwrotnie, towar zyskuje lub traci na cenie.

Brak lub obfitość pieniędzy w kraju silnie oddziaływa na całe życie przemysłowe i handlowe, na omdlewanie lub ożywianie się ducha przedsiębiorczości, który widzimy zarówno w zakładaniu nowych fabryk lub rozszerzaniu dawnych, wytwarzaniu zapasów, poszukiwaniu odległych nieraz rynków zbytu i nawiązywaniu z niemi stosunków, ulepszaniu środków komunikacji, wprowadzaniu rozmaitych udogodnień, jak i w rozwoju zakładów, kształcących młodzież, w popędzie do badań naukowych i do tworzenia dzieł sztuki. Brak lub obfitość pieniędzy staje się również powodem uszczuplenia lub wzrostu potrzeb osobistych, szczególniej pośród uboższych warstw ludności.

Ogromne także ma znaczenie gatunek pieniędzy. Zwłaszcza w rękach ludzi pozostających w stosunkach z zagranicą — wcale inaczej ceni się moneta złota, inaczej srebrna, znowu inaczej pieniądze papierowe. 

Pytania więc, dotyczące pieniędzy, mają dla człowieka światłego wagę ogromną, pozwalają mu bowiem oceniać należycie stosunki, z których wynikają następstwa, wpływające bardzo silnie na stan kraju.