KRZESŁO W ŚWIETLE DZISIEJSZYCH WYMAGAŃ

Z CYKLU „CZASY I MEBLE”. 

Nowe prądy w sztuce oddziaływały i oddziaływują stale mniej lub więcej silnie w różnych czasach na wyrabiających przedmioty codziennego użytku, do których i sprzęty należą. Tak było wówczas kiedy to rzemieślnik-artysta był również projektodawcą, a nie inaczej jest i dziś, choć podział pracy i zróżniczkowanie zajęć sprawiły, że kto inny jest twórcą, a kto inny wykonawcą. Wpływom takim czy innym z różnych powodów ulegają jeszcze więcej niż dawni mistrze kunsztu rzemieślniczego, dzisiejsi rysownicy, czy architekci, którzy poświęcają się komponowaniu wewnętrznego urządzenia mieszkań. Idą więc po linji zaniechania dotychczasowych form i szukają lepiej odpowiadających kształtów nowoczesnemu sprzętarstwu doby obecnej. Trudnością wprost jednak nie do przezwyciężenia była i będzie konieczność zwracania uwagi przy wszystkich prawie sprzętach a specjalnie w odniesieniu do krzesełek na ustalone wymiary, odpowiadające ściśle anatomicznej budowie ciała ludzkiego. Zastosowanie odpowiednich wymiarów jest równoznaczne z daniem człowiekowi wygodnego sprzętu do siedzenia, czem właśnie powinno odznaczać się krzesełko. Służy bowiem ono jednym do siedzenia w swobodnej pozycji przy pracy, a innym do wypoczynku. Wcale nie wygodniejsze, a za to mało praktyczne okazało się krzesełko, którego oparcie od góry więcej jest pochylone w tył niżeli szerokość przeciętnej listwy podłogowej przy ścianie. Powoduje to zazwyczaj stałe obijanie ściany oparciem stołka, jak również niszczenie oparcia skutkiem uderzania nim o mur. Wprawdzie tej niedogodności jaką jest uszkadzanie krzesełka i ściany zapobiega się często przez umocowanie listwy na murze, która sięga do wysokości oparcia, ale to nie jest powód, by się przy projektowaniu stołków nie liczyć z tym faktem. Zauważyć bowiem trzeba że bez szkody dla wygodnego siedzenia można takie krzesełka wykonać, które ani ściany nie będą niszczyły i oparcia ich także się nie uszkodzą, a celowi swemu jak najlepiej odpowiedzą. 

To też przy projektowaniu wygodnego krzesełka odpowiadającego pod każdym względem nowoczesnym wymaganiom, nie można pomijać żadnego szczegółu technicznej, estetycznej, higjenicznej, czy anatomicznej natury. W razie jeżeli jakiemukolwiek sprzętowi, a tem samem i krzesełku, brak zasadniczych cech wygody, estetyki i praktyczności, na nic się zda najlepsze wykonanie, a nawet błyskotliwy efekt modernizmu, bo to nie zmieni i zmienić nie może przeznaczenia i celowości przedmiotu. Można mówić o wygodnym stołku wtedy, skoro wysokość siedzenia pozwala człowiekowi całą stopę pewnie spierać na podłodze. Wysokość takiego siedzenia waha się między 45-47 cm. Wysokość całego oparcia od podłogi do szczytu jest oczywiście od wielu względów zależna, o której niejednokrotnie decyduje styl iw niej częstokroć znajduje swój wyraz. Średnia jednakowoż wysokość ustaliła się w praktyce w granicach od 90-95 cm. Wymiary siedzenia mieszczą się w granicach: szerokość siedzenia z frontu od 40-45 cm., szerokość z tyłu 33-38 cm. głębokość od 36-45 cm. Wklęsłe na parę centymetrów oparcia są bezsprzecznie wygodniejsze niż całkiem proste. 

Czasy dzisiejsze, to nie tylko szukanie nowych form w meblarstwie, albo dążenie do osiągnięcia maksimum zalet przy sprzętach, lecz także organizowanie pracy i obniżanie kosztów produkcji. To wszystko przeto co podraża przedmiot musi być ze wszystkich stron gruntownie rozważane. A więc jeżeli chodzi o to jakie np. siedzenia są wygodniejsze gładkie czy wklęsłe (mowa tu o drewnianem siedzeniu) to trudno rzeczywiście bezapelacyjnie rozstrzygać. Gdyby jednak przy zastosowaniu odpowiednio wystudjowanego wklęsłego siedzenia, można było równie dobrze nie podwyższać ceny za krzesełko, lecz raczej ją obniżyć, to nie ulega wątpliwości, że należy opowiedzieć się za wygodniejszą formą tegoż.

Krzesełko, które z powodu swego przeznaczenia musi być raz tu, a za chwilą znów gdzieindziej przenoszone, powinno się odznaczać lekkością, do czego służą nie tylko odpowiednie grubości poszczególnych części i cała kompozycja, ale na co wpływa w wysokim stopniu i gatunek materjału. Mając na względzie lekkość nie można przytem pomijać trwałości. Przy wybitnie ciężkich krzesełkach celem łatwiejszego ich przesuwania z jednego miejsca na drugie, umocowywuje się na przednich, a niejednokrotnie i na wszystkich czterech nogach odpowiednie rolki. Jeżeli jaki mebel to właśnie krzesełko, zwłaszcza przy stosowaniu nowych form, potrzebuje uprzedniego wykonania modelu, który najpierw trzeba wypróbować zanim się przystąpi do produkowania większej ilości. - Prócz specjalnie dobranych w ilustracjach ciekawych kształtem krzeseł, podajemy jeszcze bardzo charakterystyczne a ciężkie fotele nazwane przez projektodawcę „siedziskami“. Projektował je Stanisław Wyspiański do swojej sztuki p. t. „Bolesław Smiały“. Mogą one zdobić jakąś świetlicę starego gotyckiego zamku, lub stanowić fragmenty urządzenia na deskach scenicznych w sztukach z epoki ostrołukowego stylu. Oryginalność tych foteli nie łączy się bynajmniej z praktycznością, gdyż efekt w porównaniu z wygodą występuje na plan pierwszy, co właśnie w meblach teatralnych winno dominować. Sprzęt natomiast domowy o przeznaczeniu użytkowym, a taki tylko ma swe uzasadnienie przy urządzaniu wnętrz, nie może mieć cech teatralnych. 

Marjan Padechowicz.