Ostatnio oglądane
Zaloguj się aby zobaczyć listę pozycji
Ulubione
Zaloguj się aby zobaczyć listę pozycji
Oferta dnia
Z uwzględnieniem odbitek znajdujących się w niektórych zbiorach polskich.
WYJAŚNIENIE ZNAKÓW. - Pierwsza z cyfr, podanych dla określenia wymiarów, dotyczy wysokości ryciny, druga jej szerokości. Podana w opisie niektórych rycin litera „H” z liczbą obok oznacza numer porządkowy danej ryciny w wykazie Hillemachera; znak „Fr.” z liczbą obok oznacza takiż numer porządkowy w wykazie Frankego. Nazwisko Batowskiego ze znakiem „str.” i liczby oznacza stronicę w monografji Z. Batowskiego „Norblin”, w której dotycząca rycina lub kwestja jest wzmiankowana. Tam gdzie czytelnik spotka znak „Muz.”, domyśli się, że idzie o Muzeum, z dodaniem „Nar.“ - o Muzeum Narodowe. Znak „zb.“ oznacza zbiory. Znak „repr.“ oznacza reprodukcję; znak „il“ lub „ilustr.“ oznacza ilustrację. „Kr.“ oznacza Kraków, „W.“ lub „Warsz.“ oznacza Warszawę; „pol.“ przy „zb.“ oznacza zbiory polskie; „cyt.“ oznacza cytowane. Znak B. z liczbą obok ujęte w nawias oznacza numer danej ryciny Rembrandta w wykazie Bartscha.
R.1774
ALEKSANDER WIELKI W PRACOWNI APELLESA. - Król w zbroi, w szyszaku z pióropuszem, siedzi na ławie przed sztalugą i ogląda malowidło, którego treść wyjaśnia mu Apelles, stojący między królem a sztalugą. Za królem stoi kilka osób jego orszaku, zajmujących prawą stronę obrazu. Na postać króla i bliższe figury orszaku rzucił artysta intensywne światło, zaciemniając głąb komnaty i grupę, znajdującą się z lewej strony sztalugi, z której występuje wyraźniej uczeń siedzący i rozcierający na pniaku farbę. Na tymże pniaku widoczna sygnatura pismem nawspak, czytelnem w lusterku: „D. 1733“. Obok na podłodze druga sygnatura: „Norblin fecit 1774“. Na szerokim marginesie pod ryciną pomieszczono kilkuwierszową dedykację, przerwaną pośrodku postacią galopującego zbrojnego jeźdźca, z tekstem następującym: „Dediee a son Altesse Monseigneur le Prince Adam Ciartorysky General de Podolie etc. etc. Par son tres humble et obeissant Serviteur Norblin de la Gourd.“. Pod samym brzegiem dolnym ryciny po stronie lewej znajduje się sygnatura autora kompozycji: „Peint par Dietrycy“. Analogicznie po stronie prawej sygnatura rytownika: „Grave a Varsovie par Norblin“. - Wymiary odcisku całej płyty (większe od samej ryciny): 26X35,8 cm. Wymiary samej ryciny: 24,2X34 cm.
Hillemacher (nr. 11) podaje opis 7 odmiennych stanów tej ryciny z różnicami w retuszu szczegółów iglicą. Franke (nr. 14) cytuje 3 stany z różnicami bardziej istotnemi w rozłożeniu światła i cienia. Dwa z podanych przez Frankego stanów znaleziono w odbitkach należących do kolekcji w Muz. Czartoryskich w Krakowie. Na jednym z nich widoczna jasna, duża plama nad sztalugą po stronie lewej i jasno oświetlone wraz z królem, stojące tuż obok niego postacie osób z orszaku; brak też jeszcze w dotyczącej odbitce sygnatur pod ryciną: autora kompozycji z lewej strony, a z prawej podpisu rytownika. W drugiej odbitce, reprezentującej stan następny ryciny, jasna plama nad sztalugą, część samej sztalugi i bliższe postacie z orszaku zacienione, przez co postacie króla i Apellesa występują plastyczniej. Są też już i obydwa podpisy. Obydwie odbitki z Muz. Czartoryskich podajemy wśród załączonych do pracy tej ilustracyj w reprodukcji 1. 2 i 3. Bardzo piękny egzemplarz ryciny tej, w odbitce retuszowanej ręką samego artysty, znajduje się w zbiorach Czapskich Muz. Nar. w Krakowie. Doskonałą odbitkę posiada też Muz. Nar. w Warszawie.
R.1775
WYNALAZEK SZTUKI RYSUNKU. - Rycerz w zbroi, berecie z piórem na głowie, stoi oparty na kopji obok damy. Wnętrze przedstawia mroczną komnatę, oświetloną lampą. Dama, oparta prawą ręką na ramieniu rycerza, utrwala na ścianie ołówkiem, trzymanym w lewej ręce, kontur jego cienia. Na lewo stoi niskie krzesło, na niem części odzieży. Górny brzeg ryciny zaokrąglony. Wymiary: 20X15,8 cm. Na marginesie u dołu sygnatura: „Norblin f. 1775“.
Hillemacher (nr. 15) i Franke (nr. 18) podają zgodnie 4 odmienne stany tej ryciny, z powtarzającą się w sygnaturze wszystkich opisanych stanów datą 1773. Za nimi podaje też Batowski rok 1773 jako datę powstania tej ryciny. W zbiorach polskich: zb. Rapperswilskich Bibl. Nar. w Warszawie, (1 odbitka na cienkim, żółtym papierze); w Muz. Nar. w Warsz. (trzy dobre odbitki); w Muz. Czartor. w Krakowie (1 odbitka na brunatnym papierze); w Muz. Hist. i Szt. w Łodzi (1 odbitka) - wszystkie egzemplarze wykazują datę w sygnaturze 1775 (nie 1773). Nawiązując do danych, jakie podają wymienieni autorzy, odbitki w zbiorach polskich pochodzić muszą ze stanu dalszego, piątego.
R. 1776
ZUZANNA I DWÓCH STARCÓW. - Rycina przedstawia bezpośredni atak dwóch starszych mężczyzn na nagą kobietę, która tylko co wyszła z kąpieli w basenie, nad którego brzegiem scena się odbywa. Na lewym końcu kamiennego ocembrowania basenu znajduje się sygnatura: „Norblin fecit 1776“. Wymiary: 17X22,6 cm. Hillemacher (nr. 3) podaje opis 6 odmiennych stanów tej ryciny, w których różnice dotyczą drobnych szczegółów. Franke (nr. 6) opisuje stan jeden ostateczny. W zbiorach Muzeum Czartoryskich w Krakowie dobra odbitka na papierze brunatnym; w Muz. Nar. w Warsz. 2 doskonałe odbitki na grubym, białym papierze; w zb. Rapperswilskich Bibljot. Nar w Warsz. i w zb. Muz. Miejsk. Hist, i Szt. w Łodzi, - wszystkie odbitki ze stanu już ostatecznego płyty. - Załączona ilustr. l. 4. jest reprodukcją egzemplarza ze zb. łódzkich.
PIERWSZY PIAST. - Grupa bogato ubranych posłów ofiarowuje koronę prostemu rolnikowi, zajętemu wyciąganiem wiadra ze studni. Sygnatura w dolnym lewym kącie ryciny w ograniczonym kreską małym prostokącie: „Norblin fecit 1776“ . Wymiary: 8,9X7 cm. - U Hillemachera (nr. 13) i Frankego (nr. 16) podane 2 stany tej ryciny z różnicą dotyczącą drobnych szczegółów. - Batowski na str. 44.
W cytowanych już zbiorach polskich rycina ta reprezentowana w dość licznych egzemplarzach: Muz. Nar. w War. posiada 3 doskonałe odbitki; podobne odbitki 2 posiada Muz. Czartor. w Krak.; zb. Rappersw. Biblj. Nar. w W. posiadają 2 odbitki, z których jedna na grubym białym papierze b. dobra.
UŚMIECHNIĘTY ŻYD. - Popiersie żyda z typową twarzą wesoło uśmiechniętą, z długą i kędzierzawą, czarną brodą, w jarmułce na głowie i w chałacie. Brzeg górny ryciny zaokrąglony, a pozostałe kąty pomiędzy łukiem ryciny a brzegiem czworobocznej płyty zostały zaretuszowane. W górze po stronie lewej sygnatura: „N.1776“. Wymiary: 3,9X2,6 cm. - Hillemacher (nr. 67) podaje 3 stany tej ryciny z różnicami dotyczącemi owych zaretuszowanych kątów płyty. Franke (nr. 67) cytuje tylko jeden stan. - W tym samym, opisanym wyżej stanie liczne egzemplarze tej ryciny w cytowanych zbiorach polskich.
GŁOWA MŁODEJ KOBIETY. - Profil zwrócony w prawo. Ciemne rozpuszczone włosy przewiązane wstążką, której końce opadają poza prawem uchem na ramię. Górne rogi ryciny zaokrąglone. W dolnym prawym rogu sygnatura: „N. f. 1776“. Wymiary: 2,7X2,2 cm. - Hillemacher (nr. 44) podaje 2 prawie identyczne stany tej ryciny. U Frankego (nr. 46) opisany jeden stan zgodny z egzemplarzami w cytowanych kolekcjach polskich.
R. 1777
POWOŁANIE PRZEMYŚLA NA KRÓLA CZESKIEGO. - Rycina przedstawia grupę ludzi strojnie przyodzianych, stojącą przed rosłym chłopem, zajętym w polu spożywaniem posiłku przy pługu odwróconym żelaznem ostrzem do góry. Ostrze to służy mu przytem za stół (w myśl odnośnej legendy czeskiej o Libuszy). Jeden z posłów podaje mu koronę, drugi, klęcząc, miecz. Na lewo wypełnia tło kompozycji Murzyn, trzymający ogromnego konia, bogatym rzędem okrytego. Po stronie lewej u dolnego brzegu ryciny sygnatura: „Norblin fecit 1777 a Wolssin en Lituanie“. Wymiary: 41,8X29,6 cm. - U Hillemachera (nr. 12) podano 3 stany tej ryciny, u Frankego (nr. 15) 2 stany - bez poważniejszych różnic.
Bardzo piękny egzemplarz tej ryciny znajduje się w zb. Muz. Nar. w W. Dwie dobre odbitki posiada Muz. Czartoryskich w Kr. Egzemplarz doskonałej starej odbitki w zb. łódzkich obcięty po sam brzeg ryciny. Wszystkie te odbitki reprezentują ostateczny stan płyty.
CHŁOPSKA ZAGRODA (u H. „Podwórze folwarczne“). - Dwie chaty chłopskie, kryte słomą, sąsiadujące bezpośrednio z sobą; nad ich strzechami sterczą korony kilku wielkich drzew. Na pierwszym planie po stronie lewej kupa nawozu. Przy wejściu do pierwszej z chat stoją dwie kobiety z pieskiem u nóg. Na dolnym brzegu sygnatura: „Norblin f. 1777“. Wymiary: 4,8X8,6 cm. - U Hillemachera (nr. 38) podano 2 stany z różnicą w drobnych szczegółach. U Frankego (nr. 41) również 2 stany, z których drugi powstał przez obcięcie płyty do brzegów obrazu i zaokrąglenie jej rogów. Ten ostatni stan reprezentowany w zb. Muz. Czartoryskich w Kr. 3 bardzo pięknemi odbitkami. Równie piękne odbitki tej ryciny posiada Muz. Nar. w Warsz. i Biblj. Nar. w zb. Rapperswilskich.
W ALKOWIE. - Mężczyzna z kobietą w łóżku w alkowie. Rycina prawdopodobnie pokrewna treścią akwaforcie Rembrandta, w katalogu Bartscha oznaczonej n-em 186. Sygnatura: „Norblin fecit Warsovie 1777“. Sama rycina owalna, płyta czworokątna. Wymiary: 6,5X5 cm. - H. nr. 21; Fr. nr. 24. - Ryciny tej w cytowanych wyżej zbiorach polskich niema. Opis nasz podług H. i Fr.
PASTUSZEK. - Mały chłopiec w długim, obszarpanym płaszczu, w spiczastej czapce na głowie, stoi zwrócony ciałem w prawo, twarzą - do widza. Górna część ryciny ścięta w ostrołuk. Na lewym brzegu sygnatura: „N. 1777“. Wymiary: 5,3X2,5 cm. - Hillemacher (nr. 79) opisuje 6 stanów tej ryciny o minimalnych naogół różnicach. Franke (nr. 79) podaje stan ostateczny, zgodny z egzemplarzami w cytowanych zbiorach polskich.
GŁOWA MĘSKA W BIAŁYM ZAWOJU Z PERŁAMI. - Profil zwrócony w lewo. Twarz bez zarostu. Zawój ozdobiony haftem i perłami. Rycina owalna. Sygnatura: „N.1777“. Wymiary: 3X2,7 cm. Hillemacher (nr. 62) opisuje 3 stany tej ryciny, podając przytem w sygnaturze datę „1779“, może źle odczytaną. Franke (nr. 64) podaje stan jeden bez sygnatury, kwestjonując zarazem prawdziwość sygnatury podanej przez Hillemachera. - Data podana w opisie naszym, odczytana z zupełnie wyraźnej sygnatury na egzemplarzu w kolekcji łódzkiej. Piękne egzemplarze tej ryciny w zb. Rapperswilskich Biblj. Nar. w Warszawie.
R. 1778
PORTRET WŁASNY ARTYSTY. - Przedstawiony wpół ciała, twarzą en trois quarts zwrócony do widza, trzyma w prawej ręce pędzel, w lewej paletę i drugi pędzel. Twarz młoda, bez zarostu. Nieprzyjemnie uderza gruby i niedbały rysunek rąk. Po stronie lewej w górze sygnatura: „Norblin fecit 1778“. Wymiary: 15,7X10,7 cm. - Hillemacher (nr. 2) opisuje trzy stany tej ryciny, zresztą bez ważniejszych różnic. U Frankego (nr. 2) podane dwa stany. - W zb. Mz. Czartoryskich w Kr. 2 doskonałe odbitki tego portretu. W Muz. Nar. w Warsz. trzy odbitki, z których dwie - na papierze brunatnym - reprezentują stan wcześniejszy płyty, choć już z sygnaturą, a trzecia - na białym chińskim papierze - stan po retuszu „suchą igłą“ na ramieniu i lewej brwi. W zb. Rapperswilskich Bibl. Nar. w W. 2 dobre odbitki w stanie tym samym, ostatecznym. W zb. Muz. w Łodzi 2 odbitki, z których 1 późniejsza i słaba.
NA WSI. - Chata chłopska, kryta słomą, zwrócona do widza bokiem, przy którym stoi piec piekarski. Po prawej stronie zamyka obraz płot, z poza którego widoczne drzewa i krzaki. Po lewej stronie chaty stoi wielkie drzewo. Na dalszym planie widoczny kościółek i chaty. Przed płotem po prawej stronie mały stawek. Nad dolnym brzegiem ryciny sygnatura: „Norblin f. 1778“. Wymiary: 7,5X8,9. - Suchoryt. - W Hillemachera wykazie ryciny tej brak. Franke (nr. 39) opisując tę rycinę, dodaje, że w kolekcji rycin Norblina, posiadanej przez Bibliotheque Nationale, ryciny tej niema, i uważa ją za bardzo rzadką. Tylko w zbiorach Muz. Czartoryskich bardzo piękna odbitka; zresztą żadne inne z cytowanych tu zbiorów polskich ryciny tej nie zawierają.
WIEŚ. - Ten sam krajobraz, co na na rycinie poprzedniej, tylko przedstawiony ze strony przeciwnej. Płot - tam po stronie prawej, tu - po lewej. Przy płocie ławka; dalej dróżka do bramy, przez którą widok na las. Po stronie lewej nad stawkiem postać kobiety z jarzmem na plecach i wiadrami, a po prawej na drodze, na planie pierwszym, grupa z dwóch osób. Chata nieco w głębi. W lewym górnym rogu sygnatura: „Norblin fecit Xbris 1778“. Wymiary: 6,5X11,4 cm. H. (nr. 37) opisuje 3 różne stany tej ryciny; Fr. (nr. 40) jeden stan. W Muz. Nar. w W. 3 odbitki, zgodne z opisem naszym. Takie same, bardzo piękne, w Muz. Czartoryskich w Kr. i w zb. Rappersw. w Biblj. Nar. w W.
GŁOWA KOBIECA W ZAWOJU. - Półprofilem zwrócona w lewo. Na głowie zawój, którego koniec w formie fontazia opada na prawe ucho. Tło silnie zakreskowane. Rycina okrągła. Sygnatura u dołu: „Norblin 1778“ . Wymiary: 3,4 cm w średnicy. - H. (nr. 43). Fr. (nr. 45). We wszystkich cytowanych dotąd zbiorach polskich istnieją dobre odbitki.
GŁOWA MĘSKA W BERECIE Z PIÓREM. - Na brodzie skąpy zarost, twarz prawie en face. Na głowie pofałdowany beret z piórem strusiem, opadającem na prawe ucho. Nad prawem ramieniem sygnatura (tylko data): „1778“. Płyta owalna. Wymiary: 2,3X2 cm. - H. (nr. 54) opisuje trzy stany tej ryciny, z których stan I bez pióra na berecie, II już z piórem, ale bez daty, III już i z datą. Fr. (nr. 56) podaje tylko stan ostateczny. W zbiorach polskich rycina ta reprezentowana wcale licznemi egzemplarzami w stanie wyżej opisanym, ostatecznym.
GŁOWA MŁODEJ KOBIETY O CIEMNEJ CERZE (u Hillemachera „Głowa murzynki“). Twarz silnie zacieniowana, na głowie biały zawój z końcami spadającemi z obu stron twarzy. W połowie ryciny sygnatura: „N. 1778“. Rycina owalna. Wymiary: 2,2X2 cm. - H. nr. 63; Fr. nr. 65. - W zbiorach polskich rzadsza od innych.
GŁOWA SZLACHCICA Z BUJNĄ CZARNĄ BRODĄ. - Potężna głowa szlachcica z podgoloną czupryną, z bujnym czarnym zarostem na szerokiej twarzy, zwróconej w ¾ do widza. W połowie ryciny sygnatura: „N. f. 1778“. Rycina owalna. Wymiary: 3,2X2,8 cm. U Hillemachera (nr. 68) opisane 3 stany (bez brody i z brodą). U Frankego (nr. 68) stan ostateczny. - Osobliwie piękna odbitka na białym grubym papierze w Muz. Nar. w Warsz. W innych cytowanych wyżej zbiorach polskich odbitki słabsze. Załączona ilustracja l.18, sporządzona z egzemplarza ze zb. Muzeum Nar. w Warsz.
POPIERSIE SZLACHCICA W CZAPCE FUTRZANEJ. - Twarz w ¾ profilu zwrócona w lewo. Jasne duże wąsy zwisają wdół. Część czapki odcięta brzegiem płyty. Nad lewem ramieniem sygnatura (tylko data): „1778“. Wymiary: 2,5X2,1cm. - H. nr. 71. Fr. nr. 71. - Mocne odbitki na grubym białym papierze: w zb. Muz. Czartoryskich w Krak.; w muz. Nar. w Warsz. (w 2 egzempl.).
POPIERSIE MĘŻCZYZNY W KOŁPAKU Z PIÓREM. - Twarz zwrócona en face, z rzadką bródką. Na głowie założony nabakier kołpak, a z niego opada poza lewe ucho duże białe pióro. Nad prawem ramieniem sygnatura: „N. f. 1778“. Rycina owalna. Wymiary: 2,8X2,5 cm. - Hillemacher (nr. 72) opisuje 3 różne stany tej ryciny. Franke (nr. 72) stan jeden ostateczny, zgodny z naszym opisem. - W zbiorach polskich, cytowanych tu, liczne i dobre odbitki na papierze białym, brunatnym i jasnożółtym; te ostatnie zazwyczaj najsłabsze.
GŁOWA MĘSKA Z ZADARTYM NOSEM I SZCZECINIASTYM WĄSEM. - Profil w lewo. Górne rogi ryciny zaokrąglone. W górze po stronie lewej sygnatura: „N. f. 1778“. Wymiary: 2,6X2,2 cm. - Hillemacher (nr. 74) i Franke (nr. 74) podają stan jeden, zgodny z opisem tu podanym. - W cytowanych zbiorach polskich liczne odbitki tej ryciny na 3 rodzajach papieru, jak wyżej.
GŁOWA SZLACHCICA Z PODGOLONĄ CZUPRYNĄ. - Profil zwrócony w prawo. Włosy tylko na szczycie czaszki. Orli nos; wąsy i broda dość rzadkie. Nad prawem ramieniem sygnatura: „N. 1778“. Rycina owalna. Wymiary: 2,2X1,9cm. - H. nr. 75; Fr. nr. 75. W cytowanych zbiorach polskich liczne odbitki zgodne z naszym opisem.
POPIERSIE SZLACHCICA W KOŁPAKU Z CZAPLEM PIÓREM. - Twarz z dużym wąsem, z orlim nosem, zwrócona profilem w lewo. Pióro na kołpaku sterczy naukos w tył. W lewym górnym rogu sygnatura (tylko data): „1778“. Wymiary: 1,8X1,8 cm. H. (nr. 77) podaje 2 stany: bez i z sygnaturą. Fr. (nr. 77) stan jeden ostateczny. W zbiorach polskich liczne egzemplarze odbitek ze stanu ostatecznego.
PASTUCH Z KIJEM. - W długiem i obdartem u dołu okryciu i w zniszczonej wysokiej czapie, z kijem w ręku, zmierza w prawo. Twarz od widza odwrócona. U dołu po stronie lewej, wśród kresek zaretuszowanego silnie tła, sygnatura: „Norblin 1778“. Część górna ryciny ścięta w ostrołuk. Wymiary: 4,4X2,5 cm. H. (nr. 81) opisuje 2 stany: bez i z zaretuszowanem tłem. Fr. (nr. 81) stan zgodny z opisem naszym. - W zb. Rappersw. Biblj. Nar. i w Muz. Nar. w W. po 2 odbitki. W zb. łódzkich 3 odbitki. Najlepsze na grubym, białym papierze. W załączeniu ilustracja l. 7.
R. 1779.
DROGA POD SKAŁĄ. - Wysoka skała wisi nad drogą, na której jedzie na ośle kobieta. Górny brzeg płyty lekko zaokrąglony. U góry w środku sygnatura: „N. f. 1779“. Wymiary: 3,5X1,8 cm. - H. nr. 41; Fr. nr. 44. - W zbiorach Muz. Czartoryskich znajduje się sysunek, który z pewnemi zmianami i w pomniejszeniu przeniósł artysta na płytę. Rysunek ten wraz z dotyczącą akwafortą ze zb. Muz. Czartoryskich w Krakowie podajemy w reprodukcji l. 5 i 6. W zbiorach graf. Muz. Nar. w Warsz. rycinę tę, którą Hillemacher zalicza do rzadkich, reprezentują 2 odbitki, z których jedna na grubym papierze doskonała.
GŁOWA MĘSKA. - Rzadkie kędzierzawe włosy tylko na tyle czaszki. Twarz bez wąsów, z brodą; zwrócona profilem w lewo. Pod górnym zaokrąglonym brzegiem ryciny sygnatura (tylko data): „1779“. Wymiary: 3,8X3,3 cm. - H. (nr. 50) opisuje 3 stany tej ryciny, przyczem cytuje sygnaturę jej w st. I: „Rembrandt fec. 1646“, - która w stanie III znikła skutkiem obcięcia płyty. Jest to kopja z pracy Rembrandta, oznaczonej w wykazie Bartscha l. 297. Fr. (nr. 52) podaje stan zgodny z naszym opisem, oprócz szczegółu dotyczącego wymiarów płyty zapewne przed jej obcięciem (5,8X4,7 cm). W zb. Muz. Czartoryskich w Kr. jest bardzo dobra odbitka tej ryciny, na której twarz jest bez wąsów, zgodnie z naszym opisem.
POUFNA ROZMOWA. - Chłop i baba, ona zmiotłą w lewej ręce, oboje w długich kożuchach i czapkach baranich na głowie, nachyleni blisko ku sobie w poufnej rozmowie. W głębi postać trzecia, zwrócona do tamtych i do widza plecami. U dołu po lewej stronie sygnatura: „N. f. 1779“. Górna część ryciny ścięta w tępy ostrołuk. Wymiary: 3,8X1,9 cm. - H. nr. 82; Fr. nr. 82. - W cytowanych zbiorach polskich rycina ta reprezentowana licznemi odbitkami, wśród których wyróżniają się odbitki na białym papierze. - Ilustracja l. 8 ze zb. Muz. Hist, i Sztuki w Łodzi.
CHŁOP OKRYTY PŁACHTĄ. - Chłop zwrócony do widza plecami, na których bieli się koniec płachty w kształcie trójkąta, oparty na kiju, zmierza wgłąb. Głowa nakryta czapką także płócienną. U dołu po stronie lewej sygnatura: „N. f. 1779“. Górny brzeg ryciny łukowato zaokrąglony. Wymiary: 3,6X1,9 cm. - H. nr. 83; Fr. nr. 83. - W cytowanych zbiorach polskich odbitki, jak inne wyżej wymienione. Ilustracja l. 9. ze zb. Muz. Hist. i Sztuki w Łodzi.
MŁODY SZLACHCIC W KOŁPAKU Z PIÓREM. - W całej postaci zwrócony w lewo. Szuba zarzucona swobodnie na prawe ramię. U dołu po lewej stronie sygnatura: „N. f. 1779“. Wymiary: 2,9X1,5 cm. H. nr. 85; Fr. nr. 85. - W cytowanych tu zbiorach polskich odbitki tej ryciny jak poprzednie.
SZLACHCIC W SZUBIE. - W całej postaci. Głowa z podgoloną czupryną. Kołnierz i mankiety u rękawów futrzane. Lewa ręka założona za pas. Zmierza w prawo. U dołu po prawej stronie sygnatura: „N. f. 1779“. Wymiary: 2,7X1,4 cm. H. nr. 86; Fr. nr. 86. - W cytowanych zbiorach pol. odbitki tej ryciny, jak poprzednie.
MĘŻCZYZNA W BIAŁYM KITLU. - Ubrany w biały płócienny kitel i takąż czapkę. Ręce założone w tyle. Zmierza w prawo. U dołu po lewej stronie sygnatura: „N. 1779“ (dziewiątka odwrócona). Wymiary: 2,7X1,6 cm. - H. nr. 88; Fr. nr. 88. - W cytowanych zbiorach pol. odbitki tej ryciny, jak poprzednie.
KOBIETA W KRÓTKIEM FUTERKU. - Głowa nakryta futrzaną czapką, przewiązaną chusteczką. Na ręku niesie torbę (lub kobiałkę). - U góry po lewej stronie sygnatura: „N. 1779“. Wymiary: 2X1,4 cm. - H. nr. 91; Fr. nr. 91. - W zbiorach pol., jak poprzednie.
R.1780
PUSTELNIK. - W stroju mnicha, z tonsurą na czaszce, modli się, klęcząc z rękami wzniesionemi, wśród ruin zarosłych krzakami. Przed nim akcesorja identyczne jak w rycinie Rembrandta „Św. Hieronim“: czaszka ludzka z piszczelem, wielka księga, krzyż i - wielki opleciony gąsior, jakich używa się na wino, jedyne akcesorjum, jakiego w „Św. Hieronimie“ niema. Rogi ryciny zaokrąglone. W górze na lewo sygnatura: „N. f. 1780“. Wymiary: 4X2,5 cm. - H. nr. 29; Fr. nr. 32. - W cytowanych zbiorach pol. mniej licznie od rycin poprzednich reprezentowana.
POPIERSIE MĘŻCZYZNY. - Zwrócony w prawo. Łysy z rzadkiemi włosami na tyle głowy i rzadkiemi kępkami zarostu na brodzie. Kołnierzyk koszuli wyłożony na ubranie. Rogi ryciny zaokrąglone. Sygnatura na prawym brzegu odwrotnie napisana (czytelna w lusterku): „NB. 1780“. Wymiary: 3,3X2,8 cm. - H. nr. 51; Fr. nr. 53. - W cytowanych zbiorach pol. częste i dobre odbitki.
POPIERSIE STARSZEGO SZLACHCICA. - Twarz piękna i szlachetna, z długą, siwą brodą, zwrócona w ¾ w prawo. Po prawej stronie sygnatura: „N. 1780“. Rogi ryciny nieco zaokrąglone. Wymiary: 4,5X4 cm. - Hillemacher (nr. 58) podaje prawdopodobnie źle odczytaną w sygnaturze datę „1787“. Fr. nr. 60. W cytowanych zbiorach pol. po 2- 3 odbitki tej ryciny.
GŁOWA MĘSKA Z KRZACZASTEMI BRWIAMI I WĄSAMI. - Głowa męska o twarzy z wyrazem cierpienia, z podgoloną czupryną, z przymróżonemi oczami, zwrócona profilem w prawo. Tylna część głowy od ucha ścięta brzegiem płyty. W górze po stronie prawej sygnatura: „N. f. 178“ (ostatnia cyfra z obcięciem płyty odpadła). Wymiary: 2,6X2,1 cm. - H. nr. 70; Fr. nr. 70. - Wzorem dla tej ryciny mogła być jedna z dwóch głów (bliższa widza), przedstawionych w rysunku, reprodukowanym w Batowskiego książce o Norblinie na str. 157, il. 93 p. n. Chłopi śpiewający. Dobre odbitki tej ryciny w zb. Rappersw. Biblj. Nar. i w Muzeum Czartoryskich.
ŻYDÓWKA W FARTUCHU. - Cała postać zwrócona nieco w prawo. Na długim kaftanie biały fartuch. Na głowie płaska czapeczka futrzana. Obie ręce ukryte w kieszeniach. W górnym lewym rogu sygnatura: „N. f.“ - po prawej stronie data: „1780“. Wymiary: 4,3X2 cm. - H. nr. 80; Fr. nr. 80. - W cytowanych zbiorach pol. nierzadko po kilka odbitek tej ryciny.
R. 1781
STARZEC PISZĄCY. - W mrocznej, obwieszonej draperjami komnacie stoi przy pulpicie starzec w długiej jasnej szacie z rozciętemi i wiszącemi, długiemi rękawami, w czarnej krymce na głowie i pisze lewą ręką w wielkiej księdze, którą podtrzymuje ręką prawą. Na pulpicie, założonym księgami i rycinami, stoją dwie świece, które rzucają skąpe światło na pulpit i postać starca, rozjaśniając też nieco mroki zalegające głąb komnaty. W głębi, ponad pulpitem, słabo widoczna w półmroku, pokryta liśćmi gałąź. Na prawym brzegu ryciny sygnatura: „Norblin fecit 1781 Varsovie“. Wymiary: 24,2X21,7 cm. - Rycina sporządzona według obrazu Rembrandta z r. 1644, znajdującego się w Muzeum Dzieduszyckich we Lwowie (Z. Batowskiego „Norblin“ str. 50/51). - Głowę tego samego starca rytował kilkakrotnie Rembrandt (B. 292, B. 294, B. 304, B. 374), a za nim rytował ją też i Norblin osobno (w naszym wykazie l. 41). - Hillemacher (nr. 14) opisuje 2 stany tej ryciny, różniące się od siebie bardzo nieznacznie. Franke (nr. 17) opisuje rysunek Norblina, zrobiony tuszem dla tej ryciny, z sygnaturą: „Rembrandt p. 1644, Norblin d. 1781“. - W cytowanych zbiorach polskich dobre, dawne odbitki. Osobliwie piękne, o głębokim, aksamitnym tonie kreski, w Muzeum Czartoryskich w Krakowie, w Muz. Nar. w Warsz., w zb. Rappersw. Biblj. Nar., i w zb. łódzkich.
PRZEKUPIEŃ TRUCIZNY NA SZCZURY WIĘKSZY. - Rycina w charakterze rembrandtowskim. Włóczęga w łachmanach, w wysokiej czapie, z ustami rozwartemi w krzyku, dzierży w lewej ręce długą żerdź z łapką na szczury na jej szczycie. Po prętach łapki łazi żywy szczur. W prawej ręce demonstruje przekupień swój specyfik. Na pasie biegnącym przez prawe ramię umocowana skrzynka z zapasami. Przy nodze siedzi kudłaty psiak o typie, spotykanym często w rembrandtowskich rycinach. W górnym lewym rogu sygnatura: „N. f. 1781“. Wymiary: 10,8X5,6 cm. Hillemacher (nr. 25) opisuje 2 stany tej ryciny: przed i po retuszu suchą igłą; zwraca uwagę na słabo czytelną sygnaturę. Franke (nr. 28) informuje, że sygnatura na odbitkach późniejszych prawie zupełnie zatarta. - Odbitki w cytowanych zbiorach polskich, zwłaszcza na białym papierze (trzy w Muz. Nar. w Warszawie) dobre; na niektórych sygnatura widoczna.
KOBZIARZ MNIEJSZY. - W kaftanie do kolan, w czapce barankowej na głowie, twarzą zwrócony do widza, gra na swym instrumencie, wydymając policzki. W lewym górnym rogu sygnatura: „N. f. 1781“. Wymiary: 4,5X3,1 cm. - Hillemacher cytuje (nr. 28) dwa stany tej ryciny, z których I przed powtórnem trawieniem. Fr. nr. 31. - W cytowanych zbiorach polskich liczne i dobre odbitki. Ilustracja l. 10 ze zb. Muz. Hist, i Sztuki w Łodzi.
GŁOWA STARCA PISZĄCEGO (z ryc. nr. 38). - Ta sama głowa, co w ryc. 38, zwrócona profilem w prawo. Głowa nakryta, jak tam, czarną czapeczką. Strój, którego górna część widoczna, ten sam. Na ciemniejszej naszywce stroju sygnatura: „Norblin fecit 1781“. Wymiary: 5,5X4,4 cm. Ta sama głowa rytowana kilkakrotnie przez Rembrandta (do wymienionych już p. l. 38 rytów Rembrandta dodać jeszcze można B. 287). - H. nr. 47; Fr. nr. 49. - W cytowanych zbiorach polskich niektóre późniejsze odbitki tej ryciny bez sygnatury.
WĘDROWNY PRZEKUPIEŃ DRJAKWI. - W długim kożuchu, narzuconym na barki i w wysokiej czapie baraniej na głowie, trzyma w prawej ręce swój specyfik, a lewą podtrzymuje skrzynkę, zawieszoną na pasie. W połowie wysokości ryciny po lewej stronie data napisana naopak: „1781“. Rycina owalna. Wymiary: 2,9X1,9 cm. H. nr. 87. U Frankego (nr. 87) rycina ta p. n. „Teriakshändler“. W cytowanych zbiorach polskich mniej licznie od innych reprezentowana.
R.1782
KOZAK Z FAJKĄ. - Przedstawiony w całej postaci i zwrócony w ¾ w prawo. Na głowie ma charakterystyczną czapkę kozacką o długim i opadającym na bok końcu. Z pod czapki wydobywają się ztyłu długie włosy. Strój napół kozacki, napół turecki, wygląda raczej na dworską liberję kozacką. Rękę prawą opiera o bok, w lewej trzyma fajkę turecką na długim cybuchu. U dołu po stronie prawej można z pewnym wysiłkiem odczytać sygnaturę: „Norblin del. et scul. 1782“. Wymiary : 7,5X4 cm. Dobra, stara odbitka na papierze brunatnym, uszkodzonym nieco przez mole książkowe. Odbitka ta, jedyna w cytowanych zbiorach polskich, nie znana ani Hillemacherowi, ani Frankemu, znajduje się w Zb. Czapskich Muz. Narodowego w Krakowie. Nie wykluczone, że jest to wogóle unikat.
Reprodukcję tej ryciny, sporządzoną według odbitki w Zb. Czapskich, załączamy wśród ilustracyj naszych l. 23.
R.1784
KOBZIARZ WIĘKSZY. - Kobziarz w typie już opisanego pod l.40, w małej czapeczce na głowie, gra na kobzie, z głową nachyloną na prawe ramię. Sygnatura w górnym lewym rogu pismem nawspak: „Norblin fecit Varsovie 1784“. Wymiary: 8,2X5,6 cm. - Batowski „Norblin“ str. 49. - Hillemacher (nr. 27), a za nim Franke (nr. 30), podają zapewne błędnie odczytaną datę „1787“ (pomyłka tu bardzo łatwa). - W cytowanych zbiorach polskich egzemplarze tej ryciny, tak na grubym białym papierze w zb. Rappersw., jak i na brunatnym w Muzeum Czartoryskich i w zb. łódzkich, wykazują niewątpliwie datę „1784“. - Ilustracja l. 13.
PARA ŻEBRAKÓW. - Mężczyzna w długim podartym płaszczu i w czapce, bosy, stoi oparty na kiju. Kobieta siedzi tuż przy nim na kamieniu z rękami wyciągniętemi w błagalnym geście. Wpół wysokości ryciny po stronie prawej sygnatura: „Norblin f. 1784“. Wymiary : 5,7X4,6 cm. - H. nr. 36; Fr. nr. 38. - W żadnym z cytowanych zbiorów polskich ryciny tej niema. - Opis nasz sporządzony podług H. i Fr.
POPIERSIE MĘŻCZYZNY. - Zwrócony w lewo. Twarz o rysach ostrych z rzadkiemi kępkami włosów na brodzie. Na głowie dziwaczna czapka z miękkiej falującej materji. Kołnierz u płaszcza stojący i niezwykle wysoki, otwarty zprzodu. W lewym górnym rogu data trudno czytelna: „1784“. Rogi ryciny zaokrąglone. Wymiary: 6X4,3 cm. H. nr. 46; Fr. nr. 48. - W cytowanych zbiorach polskich egzemplarze tej ryciny dość licznie reprezentowane; niektóre bez daty.
POPIERSIE DOSTOJNIKA KOŚCIELNEGO. - Ubrany w okazałe futro, w takiejże czapce na głowie; wygolona twarz zwrócona do widza en face. W lewej ręce trzyma papier, na który wskazuje prawą ręką. Na papierze tym sygnatura (tylko data): „1784“. Wymiary: 5,8X4,7 cm. - Hillemacher (nr. 49) opisuje 2 stany tej ryciny, w których głowa nakryta jest piuską, a nie czapką. Franke (nr. 51) podaje stan, w którym głowa nakryta czapką. - W cytowanych zbiorach polskich rycina ta licznie reprezentowana, a odbitki zgodne z opisem naszym i Frankego. Świetny zwłaszcza egzemplarz znajduje się w zb. Rappersw., w którym widoczny dalszy retusz całej postaci. Odbitka ta wyróżnia się wśród odbitek w innych zbiorach znakomitą plastyką; data jest tu bardzo wyraźna.
POPIERSIE MŁODEGO MĘŻCZYZNY. - Włosy na głowie rozwichrzone; nikły zarost na twarzy; szyja obnażona. Zwrócony półprofilem w prawo. Czamara spięta agrafą. Suchoryt - bez trawienia. W górnym lewym rogu sygnatura (tylko data): „1784“ (trudno czytelna). Wymiary: 4,5X4,4 cm. - H. nr. 53; Fr. nr. 55. - Egzemplarze w zbiorach polskich zgodne z naszym opisem.
POPIERSIE STAREGO ŻYDA. - Twarz w ¾ profilu zwrócona w prawo; długa, siwa broda; na głowie czarna jarmułka; ubrany w czarną bekieszę. Na prawym brzegu ryciny sygnatura: „N. f. 1784“. Górne rogi płyty zaokrąglone. Wymiary: 4,4X3,3 cm. - Hillemacher (nr. 59) opisuje 2 stany tej ryciny; w st. I miał się znajdować u brzegu dolnego napis „Rembrandt“. - Fr. nr. 61 (stan II). W cyt. zb. pol. żadna z odbitek nie wykazuje ni śladu napisu „Rembrandt“; reprezentują więc stan II, zapewne po obcięciu u dołu płyty.
GŁOWA MĘSKA W ZAWOJU Z FONTAZIEM. - Twarz wąsata i z brodą po bokach wygolonego podbródka. Zwrócony półprofilem w lewo. Fontaź zawoju spada na lewo. Tło ciemne. W jaśniejszym górnym, prawym rogu niewyraźna sygnatura pismem nawspak (tylko data): „1784“. Wymiary: 5,7X4,6 cm. - Hillemacher (nr. 60) opisuje 3 stany tej ryciny z różnicami powstałemi przez dalsze trawienie. Fr. nr. 62. W cytowanych zbiorach polskich egzemplarze tej ryciny zgodne z opisem Frankego i naszym.
R. 1785
POSTAĆ MĘSKA W FUTRZE. - Mężczyzna w futrze i w takiejże czapce, odwrócony do widza plecami. U dołu po stronie prawej sygnatura: „N. 1785“. Wymiary: 2X1,2 cm. - Hillemacher (nr. 90), a za nim Franke (nr. 90), podają jako sygnaturę samą literę „N“ bez daty, umieszczoną po lewej stronie ryciny. Podana przez nich sygnatura odnosić się musi do innego, aniżeli opisany przez nas, stanu ryciny. Odbitki z tego właśnie stanu ryciny są też w zb. Rapperswilskich Biblj. Naród, i w Muz. Naród, w Warszawie. Natomiast w zb. łódzkich z 3 odbitek dwie posiadają sygnaturę „N. 1785“ po stronie prawej, jedna zaś samo „N“, zgodnie z opisem H. i Fr.
R.1787
PORTRET ŻONY. - Przedstawił ją artysta wpół postaci, twarzą en trois quarts zwróconą w prawo, z włosami opadającem i na prawe ramię. Na szyi ma białą chusteczkę. Suknia tylko lekko zaznaczona przy silnie zaretuszowanem tle. Rycina o bokach owalnych, zbiegających się pod kątem u góry i u dołu. Na lewym brzegu sygnatura : „1787 N. f.“. Wymiary: 6,2X4,8 cm. - Hillemacher (nr. 42) opisuje trzy stany tej ryciny: przed i po retuszu „suchą igłą“ niektórych szczegółów. Fr. (nr. 3). - Batowski „Norblin“ str. 50. - Wszystkie cytowane zbiory polskie posiadają rycinę tę w 2 lub 3 egzemplarzach, odbitych ze stanu przez nas opisanego, z których najlepsze na grubym papierze, białym i brunatnym.
ORLANDINI. - Znany w owych czasach na warszawskim bruku włóczęga i kawalarz, przedstawiony jako grubas o szerokiej i jowialnej twarzy z domieszką chytrości. Ubranie rozłazi się na jego potężnym brzuchu. Na głowie ma kapelusz o szerokiem rondzie; stoi oparty na krzywych nogach i kulach. U góry po stronie lewej sygnatura: „N. f. 1787“ . Wymiary: 8,3X7,1 cm. - H. nr. 24; Fr. nr. 27; Batowski „Norblin“ str. 50. - Wszystkie z cytowanych zbiorów polskich, z wyjątkiem łódzkich, posiadają rycinę tę w 1, częściej w 2 egzemplarzach dobrej odbitki. - Wśród ilustracyj podajemy i tę rycinę w reprodukcji - obok rysunku ołówkowego Norblina, który był źródłem dla akwaforty. Tak rysunek, jak akwafortę zreprodukowano ze zbiorów Muzeum książąt Czartoryskich w Krakowie. - Il. l. 11 i 12.
ŻEBRAK I. - Żebrak odwrócony do widza plecami, okryty podartym płaszczem, z torbą dziadowską na plecach, oparty na 2 kijach, z czapką w ręce. W prawym górnym rogu sygnatura: „N. f.“, w lewym data: „1787“. Wymiary: 8,2X5,3 cm. - Hillemacher (nr. 32) podaje 2 stany tej ryciny: przed i po powtórnem trawieniu i retuszu „suchą igłą“. Fr. nr. 34. - W cytowanych zbiorach polskich odbitki tej ryciny reprezentowane przeważnie w egzemplarzach podwójnych. Osobliwie piękny egzemplarz posiada Muz. Czartoryskich w Krakowie. Ilustracja nasza na podstawie egzempl. w zb. łódzkich, l. 14.
ŻEBRAK II. - Ten sam typ żebraka, co w rycinie poprzedniej (l. 54), lecz widziany zboku. Twarz brodata w profilu. Zmierza w prawo. W dolnym lewym rogu sygnatura: „Norblin f. 1787“. Wymiary: 10,5X7 cm. - Hillemacher (nr. 34) cytuje 2 stany tej ryciny: przed i po retuszu „suchą igłą“. Fr. nr. 35. W cytowanych zbiorach pol. egzemplarze tej ryciny nieraz podwójne.
ŻEBRACZKA. - Starsza kobieta, zwrócona w lewo, w podartym płaszczu, bosa, w kapeluszu na głowie, przewiązanym chustką. W lewej ręce niesie kobiałkę. U góry po lewej stronie sygnatura pismem naopak (czytelnem w lusterku): „N. f. 1787“. Wymiary: 6,7X5,2 cm. - Hillemacher (nr. 34) cytuje 2 stany tej ryciny: przed i po powtórnem trawieniu i podpisaniu. Fr. nr. 36. Wszystkie cytowane zbiory pol. posiadają egzemplarze tej ryciny. - Załączona wśród ilustracyj reprodukcja l. 15 - z egzemplarza ze zbiorów autora.
ŻEBRAK Z PSEM. - Młodzieniec w długiej połatanej płótniance, czy koszuli, z nagiemi kolanami, bosy, siedzi na kamieniu - z ustami otwartemi jakgdyby krzyczał lub wzywał pomocy. Przy nim siedzi kudłaty pies. W połowie wysokości ryciny po stronie lewej sygnatura: „Norblin f. 1787“. Wymiary: 9,5X7,3 cm. Pokrewieństwo z akwafortą Rembrandta (B. 175), której autentyczność jest zachwiana (Batowski „Norblin“ str. 56) - H. nr. 35; Fr. nr. 37. - Wszystkie cytowane zbiory pol. posiadają po 1 lub po 2 egzemplarze. - Reprodukcję ryciny Norblina podajemy wśród ilustracyj l. 17, sporządzoną z egz. w zb. łódzkich.
POPIERSIE STAREJ KOBIETY W SZEROKIM CZEPCU. - Stara niewiasta w futrze i w szerokiem nakryciu głowy w rodzaju sztywnego czepca z nausznikami, od których tasiemki związane są pod brodą w luźny węzeł. Nad prawem ramieniem sygnatura: „Norblin f. 1787“. Wymiary: 5,8X4,4 cm. - Hillemacher (nr. 48) opisuje dwa stany tej ryciny: przed i po dodaniu prawej ręki i podpisaniu ryciny. Fr. nr. 50. W cytowanych zb. pol. egzemplarze tej ryciny, jak wymienione poprzednio.
GŁOWA MNICHA. - Twarz szeroka o rysach grubych, uszy duże i odstające, nieforemne. Czaszka wysoko podgolona, z pozostawieniem tylko cienkiego wianuszka włosów. W górze po stronie lewej napisana naopak tylko data: „1787“, po prawej zaś sygnatura: „N. f.“. Wymiary: 3,5X3,9 cm. - H. nr. 52; Fr. nr. 54. W cytowanych zb. pol. należy do mniej licznie reprezentowanych.
GŁOWA STARSZEGO MĘŻCZYZNY. - Twarz szeroka en face do widza. Rzadkie kędzierzawe włosy na głowie; krótka broda również kędzierzawa. W górze po lewej stronie sygnatura: „Norblin f. 1787“. U dołu po tej samej stronie jeszcze raz samo „N“. Wymiary: 7,4X6,1 cm. - H. nr. 57; Fr. nr. 59. - Cytowane zb. pol. posiadają liczne egzempl. tej ryciny.
POPIERSIE ZNAKOMITEGO SZLACHCICA. - Twarz bardzo męska o skupionym wyrazie, z orlim nosem, dużemi wąsami i małą bródką, zwrócona do widza en face. Pochylona nieco głowa nakryta bogatym kołpakiem, ozdobionym zprzodu kitą z czaplich piór, ujętą w kosztowną oprawę. W górze po stronie prawej sygnatura: „N. f. 1787“. Wymiary: 6,8X4,9 cm. - H. nr. 61; Fr. nr. 63. - W cytowanych zbiorach pol. doskonałe odbitki tej pięknej ryciny, zwłaszcza w zb. Rapperswilskich i Muz. Nar. w Warszawie. - Załączona tu reprodukcja sporządzona z egzemplarza ze zb. Muz. Nar. w W. - Il. l. 19.
POPIERSIE KOZAKA. - Młody Kozak, zwrócony szeroką twarzą ku widzowi, w charakterystycznej czapce obszytej futerkiem, z długim końcem, spadającym poza lewe ucho, z długiemi z kozacka włosami, ubrany w żupan z wylotami i z wysokim, otwartym zprzodu kołnierzem. W górze po lewej stronie sygnatura: „N. f. 1787“. Wymiary: 6,9X6,1 cm. - H. nr. 66. - Franke (nr. 66) opisuje stan inny tej ryciny, w którym czapka Kozaka bez futerka, na barki zarzucony jest płaszcz, a w sygnaturze wypisane całe nazwisko artysty. - W zb. Rapperswilskich Bibljot. Nar. w W. jest egzemplarz z wyraźnemi, choć zatartemi śladami po obu stronach głowy Kozaka jakiegoś poprzedniego, odmiennego stanu tej ryciny; odbitka ta nie ma wogóle sygnatury. W Muzeum Nar. w Warsz. jeden z 3 egzemplarzy, odbity na gr. białym papierze, ma sygnaturę zgodną z naszym opisem. - Batowski podaje w swem dziele „Norblin“ reprodukcję tej ryciny na str. 61, (il. nr. 43), zgodną z naszym opisem (bez sygnatury).
R. 1789
WSKRZESZENIE ŁAZARZA MNIEJSZE. - Akcja w tej kompozycji rozgrywa się w zabudowanym dziedzińcu, w rodzaju „atrium“, otoczonem sklepionym gankiem z kolumnami. Pośrodku znajduje się w posadzce kamiennej murowany grób, obecnie otwarty, z którego dźwiga się zaledwie zlekka naszkicowany i prawie bezcielesny Łazarz. Podobnie tylko naszkicowaną i bezcielesną jest postać Chrystusa, który stoi w otoczeniu kilku osób po prawej stronie na nieco wyniesionej ponad teren posadzce ganku pod sklepieniem i wyciąga ku Łazarzowi rękę. W lewym rogu, na samym brzegu ryciny, stoi na posadzce dzban obok kawałka tkaniny. Na złamanej kolumnie wiszą części odzieży. Między grobem Łazarza a dolnym brzegiem ryciny jeszcze jeden grób z silnie zaretuszowanem obmurowaniem. Na kamieniu, na którym stoi Chrystus, można z trudem odcyfrować ślady zatartej sygnatury: „N…… f.... 1. 84“. Druga sygnatura, wyraźna, znajduje się na dolnym marginesie przy samym brzegu ryciny po stronie lewej: „Norblin fecit 1789. Wymiary: 16,9X12,3 cm. - Hillemacher (nr. 7), a za nim i Franke (nr. 11), opisują stan, w którym i dolna sygnatura ma datę tę samą, co wyższa i zatarta: „1784“ . - Opis nasz sporządzony został na podstawie 2 odbitek, znajdujących się w zb. Muzeum Miejsk. w Łodzi, ze stanu płyty zapewne już ostatecznego, w którym data poprzednia „1784“ została widocznie zamieniona na r. 1789 (o czem wspomina też Batowski na str. 52 swej pracy). Data ostatnia (1789) powtarza się też w innych egzemplarzach, znajdujących się w cytowanych zb. pol.
R.1808
KAZANIE ŚW. JANA CHRZCICIELA. - Podług obrazu Rembrandta. - Z nieco wzniesionego ponad poziom miejsca na brzegu dużej rzeki przemawia św. Jan do gromady ludu, wśród której rzucają się w oczy skutkiem szczegółowszego opracowania trzej starsi Żydzi na planie pierwszym, zajęci rozmową. W głębi wśród tłumu rozróżnić można dwóch starców, siedzących na koniach, i trzeciego - pod baldachimem na wielbłądzie. W środku stoi wielka kolumna z rzeźbą na szczycie. Na dalszym planie widać przerzucony przez rzekę potężny most na arkadach i ufortyfikowany, wysoki brzeg przeciwległy rzeki. Na samym przodzie, po prawej stronie, walczą z sobą dwa psy; nad nimi widoczna sygnatura: „Rembrandt sc. 1656“. Górny brzeg ryciny łukowato zaokrąglony, a kąty między brzegiem ryciny a brzegiem samej płyty zaretuszowane kreskami. Wymiary: 50,3 X 64 cm. - Rycina niedokończona. - I Hillemacher (nr. 5) i Franke (nr. 8) podają zgodnie brzmienie sygnatury następujące: „N. f. 1808 d’apres Rembrandt“. Jak wyjaśnia Z. Batowski w swem dziele „Norblin“ na str. 172, zacytowaną w naszym opisie sygnaturę sfabrykowano znacznie później, prawdopodobnie w kilka dziesiątków lat od śmierci artysty, i wypuszczono odbitki na rynek z tym podpisem jako akwaforty samego Rembrandta. - Wszystkie odbitki w cytowanych zbiorach polskich mają tę tak sfabrykowaną sygnaturę na płycie, trawionej przez Norblina, na której jego własne nazwisko, jak i datę, którą sam umieścił, bez śladu zniszczono.
PORTRET WŁASNY PRZED EKRANEM. - Artysta przedstawił siebie siedzącego przed ekranem, jakiego używają rytownicy przy pracy. Jasny kwadrat ekranu tworzy tło dla głowy, z twarzą zwróconą en trois quarts w prawo i do widza. W ręce prawej trzyma artysta rytowniczą iglicę, lewą oparł na płycie. Pomiędzy płytą a ekranem stoi szklane naczynie o cylindrycznej formie z narzędziami rytowniczemi. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 13,6X14,8 cm. - Hillemacher (nr. 1) opisuje 4 stany tej ryciny, ilustrujące postęp retuszu płyty. - Franke (nr. 1) opisuje odbitkę, retuszowaną pędzelkiem i chińskim tuszem przez samego artystę. Batowski podaje opis wraz z ilustracją na str. 40. - W cytowanych zb. pol. reprezentowane są wszystkie opisane przez H. stany - od rozpływającej się prawie zupełnie na tle jasnego ekranu twarzy portretu, w odbitce z czystej trawionki bez retuszu (jedna z 2 odbitek w zb. łódzkich), poprzez 2 stany następne, w których twarz skutkiem przyciemnienia retuszem ekranu występuje znacznie plastyczniej, aż do znakomitych egzemplarzy w zb. Muz. Nar. w Warsz., reprezentujących już stan ostateczny. Załączona przez nas reprodukcja l. 1, sporządzona z egzemplarza kolekcji łódzkiej, reprezentującego stan jeszcze nieostateczny.
T. ZW. PORTRET KRÓLA JANA SOBIESKIEGO. - Sama głowa, zwrócona do widza szeroką, zawiesistym wąsem ozdobioną twarzą szlachecką. Na głowie kołpak futrzany i takiż na szyi kołnierz szuby. Bez sygnatury i bez daty. Rycina okrągła o średnicy 3,6 cm. Technika akwatynty. - H. nr. 64; Fr. nr. 4. U Batowskiego ilustracja l. 37 na str. 52. W cytowanych zb. pol. w dobrych odbitkach.
T. ZW. MAZEPA. - Popiersie mężczyzny w wysokim kołpaku futrzanym ze strusiem piórem, w bogatej delji, zarzuconej na ramiona. Twarz o rysach ostrych, bez wąsów, z długą brodą, spływającą na pierś w dwóch cienkich pasmach. Na piersi medaljon na łańcuszku. Bez sygnatury i bez daty, lecz z napisem wśród tła pod lewem ramieniem: „Mazeppa aetat. 70“. Wymiary: 9,2X8,5 cm. - Hillemacher (nr. 65) opisuje 6 różnych stanów tej ryciny. Stany te opisuje też i ilustruje równocześnie Z. Batowski w swem dziele „Norblin“ (str. 43-45, z ilustr. l. 27, 28, 29 i 30), podając zarazem interesujące dzieje powstania tej ryciny, którą zrobił Norblin według ołówkowego studjum twarzy miejscowego Żyda, pachciarza Czartoryskich. - Fr. nr. 5. - W zb. pol. osobliwie piękne egzemplarze odbitek tej ryciny znajdują się w Muz. Nar. w Warsz. (odbitka na grubym białym papierze ze st. VI) i w Muz. książąt Czartoryskich w Kr. (na pap. brunatnym).
POKŁON PASTERZY W BETLEJEM. - Mroczne wnętrze, rozświetlone licho latarnią. Po prawej stronie siedzi Marja z głową w zawoju, pochyloną nad dziecięciem, leżącem na jej łonie. Obok stoi Józef z rękami opartemi na kiju. Przed niemi grupa z czterech pasterzy, z których zupełnie wyraźnie występuje z mroku tylko najbliższy z latarnią w ręku. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 7,8X10,3 cm. Górny brzeg płyty łagodnie zaokrąglony. - Hillemacher (nr. 4) opisuje 5 stanów tej ryciny, ilustrujących etapy retuszu rylcem i iglicą już wytrawionego na płycie obrazu. U Batowskiego wzmianka na str. 53. Dobra odbitka tej ryciny na brunatnym papierze w Muz. książąt Czartoryskich w Kr.
ŚWIĘTA RODZINA. - Mroczne wnętrze stajenki, w którem Marja w czepcu w kształcie czapki frygijskiej zabiera się właśnie do podania piersi niemowlęciu, leżącemu z przymkniętemi oczami na poduszce. Wtyle w półświetle słabo widoczny stoi Józef w szerokim berecie na głowie, z latarnią w ręku, której światło oświetla lepiej tylko dziecię i jeszcze postać Marji. Bez sygnatury i bez daty. Rycina owalna. Wymiary: 12,3X 9,7 cm. - H. nr. 6; Fr. nr. 9. U Batowskiego na str. 52/3. - Osobliwie piękny egzemplarz tej ryciny posiada Muz. książąt Czartoryskich w Kr. - Załączona reprodukcja sporządzona z egzemplarza ze zb. autora, l. 20.
WSKRZESZENIE ŁAZARZA WIĘKSZE. - Sklepione wnętrze, oddzielone od reszty budowli kotarą, w danej chwili rozsuniętą. Pośrodku stoi Chrystus, którego postać w górnej połowie silnie oświetlona. Prawą rękę podniósł w kierunku leżącego przed nim w grobie Łazarza. Tuż przy grobie klęczą dwie kobiety, zapewne siostry Łazarzowe; prócz tych jeszcze kilka osób asystuje tej scenie. Łazarz dźwiga się w grobie. - Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 18,7X16,7 cm. - Hillemacher (nr. 7) wymienia 5 stanów tej ryciny. Franke (nr. 10) tylko trzy. U Batowskiego str. 53. - Piękne egzemplarze tej ryciny na grubym białym papierze, trzy z 4 posiadanych przez Muz. Nar. w Warsz., jedna z dwóch w Muzeum książąt Czartoryskich w Krakowie, jedna w zb. Rapperswilskich i jedna w Gabinecie Rycin Uniw. Warsz. - reprezentują dwa ostatnie stany płyty, między któremi różnice są nieznaczne i dotyczą już ostatnich i drobnych dotknięć iglicą, a nawet, jak w jednym z egzemplarzy Muz. Nar. w Warszawie, dotknięć pędzelkiem zamaczanym w chińskim tuszu już na samej odbitce, co czynił artysta nieraz.
ECCE HOMO. - Na podwyższonej platformie, tworzącej wejście do pałacu Piłata, na którą wiedzie kilka stopni, stoi baldachim, przed nim mównica z pulpitem, nakrytym kobiercem, na pulpicie wielka księga. Pod baldachimem stoi Piłat we wschodnim stroju i przedstawia półnagiego, ze skrępowanemi rękami Chrystusa zgromadzonemu na placu przed pałacem ludowi, krzyczącemu i gwałtownie gestykulującemu. Na platformie oprócz Chrystusa i Piłata stoi jeszcze kilku fantastycznie ubranych i uzbrojonych żołnierzy. Na cokole kamiennym po prawej stronie platformy stoi rzeźba przedstawiająca kobietę, po stronie lewej - popiersie mężczyzny. W głębi na prawo monumentalna architektura, przed którą przestrzeń wypełniona falującym tłumem, w którym słabo zaznaczono głowy i sylwety. Tylko postacie tu i przed platformą na planie pierwszym widoczne do pół ciała, potraktowane indywidualnie. - Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 37,2X40,6 cm. - Hillemacher (nr. 9) podaje 2 stany tej ryciny: przed i po retuszu „suchą igłą“ niektórych szczegółów. Podane przez niego mniejsze wymiary st. II. dotyczą widocznie odbitki o obciętym marginesie aż do brzegów samej ryciny. Franke (nr. 12) opisuje odbitki z 2 stanów płyty, retuszowane tuszem. W cytowanych zb. pol. dobre odbitki (w Muz. Czartoryskich dwie); osobliwie piękna na grubym białym papierze w Muz. Nar. w Warszawie.
Rycina ta jest parafrazą olejnej grisailli Rembrandta z National Galery w Londynie. (Batowski „Norblin“ str. 53).
ALEKSANDER WIELKI PRZED DJOGENESEM. - Przed ostrołukową bramą, przy której stoi po stronie prawej kolumna z rzeźbą, a po lewej cokół z popiersiem i wazą, leży na pierwszym planie po stronie lewej nagi Djogenes w samym wejściu do olbrzymiej beczki, położonej na boku. Wejście do beczki częściowo osłonięte kawałkiem tkaniny, u górnej jej krawędzi wisi latarnia. Prawa ręka mędrca spoczywa na rozwartej wielkiej księdze obok leżącej; lewą podniósł w kierunku stojącego przed nim o kilka kroków Aleksandra, którego ubrał artysta w strój granda hiszpańskiego z XVII wieku. Za królem i obok niego stoi jego orszak, złożony z kilku fantastycznie ubranych i uzbrojonych wojowników. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 24,5X18,2 cm. - Hillemacher (nr. 10) cytuje 5 stanów tej ryciny z różnicami powstałemi skutkiem retuszu niektórych szczegółów. - Fr. nr. 13. - Batowski „Norblin“ str. 54. Szkice rysunkowe do tej ryciny zawierają Album Gołuchowski i Zbiory Pawlikowskich we Lwowie. Olejny obraz tej samej treści znajdował się w Galerji Stanisława Augusta (T. Mańkowskiego „Galerja Stanisława Augusta“, str. 270, nr. 497). We wszystkich cytowanych zbiorach pol. rycina ta reprezentowana dobremi odbitkami stanu V, ostatecznego.
POŻEGNANIE. - W komnacie na tle ciemnej kotary stoi na pierwszym planie młoda dama w białej sukni - w pełnem świetle. U jej stóp klęczy młodzieniec napół uzbrojony, zwrócony do widza bokiem. Dama trzyma chusteczkę przy oczach. Młodzieniec ściska jedną ręką dłoń damy, w drugiej trzyma beret. Na lewo stoi niski fotel, na prawo i w głębi postument z figurą Djany. Bez sygnatury i daty. Wymiary: 12X9,5 cm. - Hillemacher (nr. 16) opisuje 3 stany tej ryciny z różnicami w akcesorjach. Franke (nr. 19) opisuje 3 odbitki, z których jedna przez retusz jej chińskim tuszem wykazuje znaczne różnice indywidualne. Batowski omawia na str. 41 obraz ol. Norblina, który posłużył następnie artyście za wzór dla omawianej akwaforty. - Z egzemplarzy znajdujących się w zbiorach pol. interesujące różnice wykazują 2 odbitki w zb. Muz. Nar. w Warsz.: jedna z nich przed, a druga po wyretuszowaniu „suchą igłą“ na płycie postaci damy. W zb. Rapperswilskich także 2 odbitki z 2 różnych stanów, dotyczących tu figury Djany i młodzieńca. W egzemplarzu w zb. łódzkim postać damy prawie się rozpływa, tworząc jasną, pozbawioną plastyki plamę.
ZACZYTANA. - Mała, bosa dziewczyna, z włosami związanemi na szczycie głowy w wysoki węzeł na sposób chiński, siedzi przy płonącem na kominie ognisku, zaczytana w wielkiej księdze, która leży na jej kolanach. Na prawo od dziewczyny stoi beczka, w tyle na gzymsie dzban na wodę. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 10,8X8,1 cm. - H. nr. 17. - Franke (nr. 20) opisuje oryginalny rysunek Norblina dla tej ryciny, zrobiony tuszem i bielą. Batowski wspomina o innym jeszcze rysunku dla tej samej ryciny z datą „1779“, znajdującym się w Albumie Gołuchowskim („Norblin“ str. 41). - Muzeum Nar. w Warsz. posiada 3 egzemplarze odbitek, reprezentujące stany płyty przed i po powtórnem trawieniu. W zb. Rapperswilskich, Łódzkich i w Muz. Czartoryskich odbitki te same ze stanu ostatecznego.
MAŁY FILOZOF. - Kilkunastoletni chłopiec, wpół postaci, siedzi oparty łokciem o stół, twarzą zwrócony do widza. Na stole stoi kałamarz z piórem, czaszka ludzka, 2 wielkie foljanty i zwisający ze stołu duży szmat zapisanego papieru. Na grzbiecie jednej z ksiąg odczytać można jakgdyby znak bibljoteczny: „NO 12 NOR“. Rycina obwiedziona kreską i nieco zaokrąglona w górze. Bez daty. Wymiary: 7,7X8,8 cm. - Hillemacher (nr. 18) opisuje 3 stany tej ryciny; stan II miał mieć sygnaturę „Norblin fecit 1776“, która odpadła skutkiem obcięcia przez artystę płyty. - Fr. nr. 21. - Batowski wspomina na str. 41/2 o obrazie ol. Norblina tej samej treści, który poprzedził rycinę. - Wszystkie egzemplarze w cytowanych zb. pol. są odbitkami z obciętej już płyty i bez daty.
RYSOWNIK. - Wnętrze pracowni malarskiej. Na ścianach obrazy, na prawo sztaluga, za nią odwrócony bleitramą do widza obraz. Na prawo przy stole pod oknem siedzi sam malarz i przerysowuje ze stojącego przed nim kartonu akt kobiecy. W głębi niska szafka, na której leżą rulony papieru, stoi flaszka i rzeźba przedstawiająca wielką głowę antyczną w szyszaku. Światło z okna pada na stół, na osobę rysownika i szafkę z rzeźbą; reszta pracowni jest w cieniu. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 8,4X7,3 cm. - Hillemacher (nr. 19) cytuje 4 stany tej ryciny, a różnice między niemi dotyczą głównie nakrycia głowy rysownika. Franke (nr. 22) podaje 2 stany o różnicy analogicznej, jak u H. W cytowanych zbiorach pol. egzemplarze tej ryciny liczne; najlepsze na białym grubym papierze w zb. Rappersw. i w Muz. Nar. w Warszawie.
CHORY DRWAL. - W mrocznem wnętrzu chłopskiej chaty leży na tapczanie bezwładnie rozciągnięty chory człowiek. Na niskim stropie izby widoczne belkowanie. Nad tapczanem święty obrazek. U głowy tapczana stoi oparty o jego poręcz topór. Nad chorym pochyla się kobieta z kubkiem w prawej ręce, a płonącem łuczywem w lewej. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 7,2X5,5 cm. - H. nr. 20; Fr. nr. 23. - W cyt. zb. pol. odbitki zgodne z naszym opisem. Il. l. 21.
ZAMYŚLONY. - Starzec z długą siwą brodą, w szerokim kaftanie i berecie na głowie, przedstawiony wpół postaci, spogląda zamyślony na wielką księgę, rozłożoną na kolanach i oświetloną przez stojącą wtyle świecę. Lewą rękę złożył na piersi, w prawej trzyma okulary. W górze po stronie prawej widoczna część kotary, niżej w głębi widoczny globus i kilka ksiąg. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 5,7X4,6 cm. - H. nr. 22; Fr. 25. - Najlepsze egzemplarze tej ryciny w Muz. Nar. w Warsz., odbite na grubym białym papierze.
KRONIKARZ. - W mrocznej komnacie siedzi zwrócony plecami do okna brodaty starzec w jasnej szacie i małej czapeczce na głowie i pisze w wielkiej księdze. Rogi ryciny zaokrąglone. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 2,6X2,2 cm. - H. nr. 23; Fr. nr. 26. - Odbitki w cyt. zb. pol. licznie reprezentowane.
PRZEKUPIEŃ TRUCIZNY NA SZCZURY MNIEJSZY. - Włóczęga w łachmanach, z czapką o długim opadającym końcu, zmierza w prawo. W ręku trzyma długą żerdkę, opartą o ramię, z zawieszonym na szczycie pękiem martwych szczurów. W wyciągniętej ręce lewej przedkłada swój specyfik. Na boku niesie zawieszoną na pasie skrzyneczkę. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 9,3X3,5 cm. - H. nr. 26; Fr. nr. 29. W cytowanych zb. pol. egzemplarze tej ryciny licznie reprezentowane. - Załączona ilustracja, l. 22, sporządzona podług egz. ze zb. autora.
HERB RADZIWIŁŁÓW. - Na tarczy orzeł z rozpostartemi skrzydłami i koroną na głowie. Na piersi orła tarcza podzielona na 4 pola: na lewem górnem polu są trzy rożki; na prawem górnem - podkowa; na lewem dolnem - dwie ryby; na prawem dolnem - półksiężyc i gwiazda. Ponad godłem umieszczone trzy hełmy: ze średniego wyrasta orzeł, z lewego lew, z prawego gryf. Całość spowita w charakterystyczny płaszcz książęcy z koroną u szczytu. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 9,6X8,2 cm. - H. nr. 31; Fr. nr. 33. - Bardzo rzadka. W żadnej z cyt. kolekcyj pol. ryciny tej niema. Opis nasz sporządzony według opisu H. i Fr.
DROGA WIEJSKA. - Krajobraz z szeroką drogą pośrodku, ujętą z obu stron płotami. Droga wiedzie do widocznej w dalszej perspektywie wioski z wieżą kościelną i niższą od wieży dzwonnicą. Na drodze kilkoro ludzi. Po lewej stronie od drogi zagroda chłopska, złożona z dwóch budynków i studni. Przed nią wóz ze zbożem, przy którym stoi para wyprzągniętych koni. Górne rogi ryciny zaokrąglone. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 3X7,5 cm. Hillemacher (nr. 39) nazwał tę rycinę „Dzwonnicą“ i opisuje „powóz eskortowany przez kilkoro ludzi“ na drodze; musiał zapewne opisywać odbitkę z innego jakiegoś, może dalszego stanu tej ryciny. Rycinę tę uważa za rzadką. - Fr. nr. 42. - Egzemplarze trzy tej ryciny w zb. graf. Muz. Nar. w Warszawie. Jest też w zb. Muz. Czartoryskich w Kr. jeden egzemplarz.
ŁAN ZBOŻA. - Krajobraz z łanem zboża na pierwszym planie po stronie lewej; z poza łanu widoczny dach chaty i żóraw studzienny. Obok pola biegnie droga w kierunku lekko zaznaczonej na ostatnim planie wioski z sylwetką wieżyczki. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 2,2X8,8 cm. Hillemacher (nr. 40) łączy powstanie tej ryciny z r. 1780. Fr. nr. 43. - Egzemplarze tej ryciny znajdują się we wszystkich cyt. zb. pol.; przeważnie na papierze brunatnym.
GŁOWA MŁODEJ KOBIETY. - Profil w prawo. Zwichrzone i przycięte zprzodu w grzywkę włosy wydobywają się z pod chusteczki, związanej na tyle głowy. Nad czołem sterczy wetknięte we włosy strusie pióro. Rycina owalna. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 2,6X2,2 cm. - H. nr. 56; Fr. nr. 58. - Z cytowanych zb. pol. posiadają po 2 egz. tej ryciny Muz. Nar. w Warszawie i Muz. Czartoryskich w Krakowie.
POPIERSIE STARCA. - Twarz zwrócona profilem w lewo. Na dużej i bezkształtnej głowie siwe włosy. Długa siwa broda opada na pierś. Oczy wzniesione w górę. Obie ręce oparte na kiju. Tło ciemne. Rogi ryciny zaokrąglone. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 6,2X5,4 cm. - H. nr. 56; Fr. nr. 58. We wszystkich cyt. zb. pol. są egzemplarze tej ryciny.
GŁOWA SZLACHCICA W KONFEDERATCE. - Głowa nakryta obszytą futerkiem konfederatką. Twarz krągła i pełna, z zakręconemi w górę wąsami. Strój obszyty na szyi futerkiem. Rycina u góry zaokrąglona. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 3,7X2 cm. - H. nr. 69; Fr. nr. 69. - W cyt. zb. pol. po 2 i 3 egzemplarze, zwłaszcza na grubym białym papierze doskonałe.
GŁOWA SZLACHCICA W KOŁPAKU. - Twarz w profilu zwróconym w lewo; orli nos; wąsy wdół opuszczone. Na głowie kołpak futrzany. Rycina owalna. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 2,6X2,2 cm. - H. nr. 73; Fr. nr. 73. W cytowanych zb. pol. po 2 i 3 egzempl. tej ryciny.
POPIERSIE MĘŻCZYZNY W BIAŁEJ CZAPCE. - Twarz zwrócona do widza; wąsy zakręcone wgórę; na głowie biała czapka przylegająca ściśle do czaszki. Rycina w podłużnym owalu. Bez sygnatury i daty. Wymiary: 2,7X1,8 cm. - H. nr. 76; Fr. nr. 76. W cyt. zb. pol. po 1 i po 2 egz.
POPIERSIE MŁODEGO MĘŻCZYZNY. - Głowa z rzadkiemi włosami pochylona na prawe ramię. Długa goła szyja. Strój obszyty wąskim kołnierzem futrzanym nie zakrywającym szyi. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 2,1X1,7 cm. - Hillemacher opisuje odbitkę ze st. I tej ryciny, na której znalazł w górnym lewym rogu imię „Nether“. W związku z tem, co podaje Z. Batowski o Netherze, uczniu Norblina, (Z. Batowski „Norblin“ str. 176/7) - rycina ta mogłaby być albo portretem owego Nethera, rytowanym przez Norblina, albo pracą samego Nethera, co wydaje się rzeczą wątpliwą z tego względu, że H. korzystał dla swej pracy z kolekcji, znajdującej się jeszcze w posiadaniu synów, a w drugiem wydaniu z kolekcji, która od synów Norblina przeszła do Bibliotheque Nationale, a więc w istocie tej samej, pochodzącej bezpośrednio od samego artysty. - Fr. nr. 78. - Żadna z odbitek w cytowanych zb. pol. nie ma owego napisu „Nether“. Doskonała odbitka w Muz. Nar. w Warsz., na której postać młodzieńca czyni wrażenie typu Kozaka.
CHŁOPIEC W CZAPCE Z PIÓRKIEM. - Chłopiec w wysokiej czapce barankowej z piórkiem siedzi na ziemi zwrócony w lewo. Między kolanami trzyma kij. Rycina w kształcie trójkąta o ściętych tępo w wszystkich trzech wierzchołkach. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 3X2,2 cm. - H. nr. 84; Fr. nr. 84. - W cyt. zb. pol. po 2 egzempl. tej ryciny.
MĘŻCZYZNA W DOLMANIE. - Mężczyzna w czapce stoi zwrócony wprost do widza; z laską w lewej ręce. Ubrany biało; na ramionach ma zarzucone okrycie w rodzaju węgierskiego dolmanu. Rycina owalna. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 2,5X2 cm. H. nr. 89; Fr. nr. 89. - W cyt. zb. pol. rzadsza; jest w zb. Muz. Czartoryskich w Kr.
MĘŻCZYZNA W SZUBIE. - Postać męska w obszernej szubie i w czapce futrzanej na głowie; odwrócony do widza plecami, zmierza wgłąb. U dołu po stronie lewej sygnatura: „N“. Bez daty. Wymiary: 2X1,2 cm. - H. nr. 90; Fr. nr. 90. - Egzemplarze tej ryciny są w Muz. książąt Czartoryskich w Kr., w zb. Rappersw. i w Muz. Nar. w Warsz.
SZLACHCIC W KOŁPAKU Z PIÓREM. - Napół zwrócony do widza, stoi w płaszczu zarzuconym swobodnie na barki, w kołpaku z piórem; kołnierzyk koszuli wysunięty nazewnątrz. Brzeg górny ryciny zaokrąglony. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 1,7X1,2 cm. - H. nr. 92; Fr. nr. 92. - W cyt. zb. pol. po 2 i 3 egz. tej ryciny.
KAPŁAN Z KRZYŻEM. - Kapłan, zwrócony w lewo, z krzyżem w ręku, przykląkł na prawem kolanie. Bez sygnatury i daty. Czysta trawionka - bez retuszu. Wymiary: 1,6X1,2 cm. - H. nr. 93; Fr. 93. - W cyt. zb. pol. po 2 i 3 egz. tej ryciny.
KOLĘDNICY Z GWIAZDĄ. - Gromadka chłopców z siedmioramienną gwiazdą z natłuszczonego papieru, umieszczoną na kiju, z wewnątrz oświetloną. Cała przestrzeń ulicy tonie w głębokim mroku, tylko gwiazda rzuca ograniczone refleksy światła na twarze kilku bliżej stojących chłopców i na górną część postaci starszego mężczyzny w wysokiej czapce, stojącego przed chłopcami u wejścia do jednego z domów. Tu i ówdzie na lewo błyszczą drobne światełka z okien domów. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 9,3X 14,4 cm. - Dosłowna kopja z akwaforty Rembrandta (B. 113). - Rycina nieznana ani Hillemacherowi, ani Frankemu, ani Batowskiemu. - Wśród cytowanych zb. polskich jedyny egzemplarz w Muz. Miejskiem Hist, i Szt. w Łodzi, doskonała odbitka na grubym, białym papierze o głębokich aksamitnych tonach. Reprodukcję podajemy wśród ilustracyj l. 26.
CHŁOP W BIAŁEM UBRANIU. - Chłop w białem ubraniu i w takiejże czapce stoi zwrócony twarzą do widza, trzymając przed sobą na rękach przedmiot o nieokreślonym kształcie. Na prawym boku ma zawieszoną torbę płócienną. Tło zwłaszcza po lewej stronie postaci silnie zaretuszowane. Rycina owalna. Bez sygnatury i bez daty. Wymiary: 2,4X2 cm. - Nieznana ani Hillemacherowi, ani Frankemu. Wśród cytowanych zb. pol. jedyny egzemplarz tej ryciny posiadają zbiory Czapskich Muz. Nar. w Krakowie, odbity na grubym, białym papierze. Reprodukcję tego właśnie egzemplarza podajemy l. 25.
CHŁOPIEC Z LIRĄ. - Bosy chłopiec, w rozpiętej na piersiach bluzie, w czapce na głowie, twarzą zwrócony w lewo, idzie wprost na widza z lirą, trzymaną obu rękami przed sobą. U góry po prawej stronie ślad sygnatury, dający się z pewnym wysiłkiem odczytać: „N. f.“. Bez daty. Wymiary: 2,2X1,5 cm. Czysta trawionka - bez żadnego retuszu. - Jedyna odbitka tej ryciny znajduje się w zbiorach Czapskich Muz. Nar. w Krakowie; na grubym białym papierze. Reprodukcję tego właśnie egzemplarza podajemy l. 24 (w powiększeniu).
KOBIETA Z CIĘŻAREM NA PLECACH. - Stara drobna kobiecina, oparta na krótkiej laseczce, trzymanej w prawej ręce, zmierza w prawo. Twarz w profilu, na głowie czepiec. Na plecach niesie ogromny w stosunku do jej drobnej figury ładunek trawy lub siana, zawinięty w płachtę w formie olbrzymiego ślimaka. Suknia kobiety podniesiona aż po pas, tak, że widoczna jest spodnia część kobiecej garderoby oraz pończochy wraz z trepkami. Kontur całej postaci zaznaczony drobnemi, nerwowemi kreseczkami. Czepiec na głowie założony bladoniebieskim kolorem, a tłumok na plecach zaledwie dającym się rozróżnić tonem bladożółtym. Na lewo od kobiety silnie zacieniona plama, która równie dobrze uchodzić może za cień, jak za stertę trawy lub siana. Dalszy teren zaznaczony lekko, bez określenia jakichkolwiek przedmiotów. Czysta trawionka. Bez daty. U dołu tuż ponad terenem i na prawo od postaci kobiety sygnatura: „Norblin f.“ napisana ołówkiem lub wyblakłym już dziś atramentem i trudna do odczytania. Wymiary: 7,2X7,2 cm. - Egzemplarz tej ryciny odbitej na grubym, białym papierze - nie wykluczone, że to unikat, - własność artysty-malarza, p. Geperta w Krakowie, znaleziony przed laty kilku u paryskiego antykwarjusza. Rycina oprawiona była w brunatną rameczkę z kartonu i podklejona kartonem; na rameczce u dołu było napisane kolorowym atramentem pełne nazwisko Norblina wraz z przydomkiem „de la Gourdaine“, obok data urodzenia (r. 1745) i jeszcze jedna data „1808“. Po zdjęciu ramki i odklejeniu ryciny z kartonu, okazały się na podłożonym pod rycinę kartonie ślady zniszczonego, ale jeszcze dość wyraźnego rysunku ołówkiem i gwaszem. Rysunek ten, poprawny, typowo akademicki, przedstawia scenę biblijną ataku żmij na Żydów, idących przez pustynię, z Mojżeszem pośrodku, który cudownym sposobem ocala przerażonych. Rysunek ten i jego temat przywodzą na pamięć tego rodzaju prace Sebastjana Norblina, syna Jana Piotra z drugiego małżeństwa, omawiane przez Batowskiego na str. 185/6 jego dzieła. - Reprodukcję samej akwaforty podajemy l. 27.