SAD STARYCH ODMIAN DRZEW OWOCOWYCH

W Polsce hodowla drzew owocowych zaczęła się rozwijać we wczesnym średniowieczu. Szlachetne odmiany jabłoni przywieźli ze sobą zakonnicy przybywający z Francji, Benedyktyni i Cystersi. Sady zakładano w większych majątkach feudalnych i przy klasztorach. W grodach, przy chatach wolnych kmieci także pojawiły się drzewa owocowe, często już wtedy zaszczepiane odmianami szlachetnymi. W początkach XIII wieku istniały w Wielkopolsce i na Śląsku liczne sady jabłoniowe i gruszowe. W XX wieku nastąpił wzrost zainteresowania sadownictwem handlowym, które spowodowało szybkie zanikanie starych sadów. Dzięki jednak silnym tradycjom sadownictwa przydomowego udało się zachować wiele cennych odmian. W ostatnich latach Muzeum w swoich działaniach włącza się w ruch na rzecz zachowania różnorodności biologicznej. W 2005 roku na polu przy Muzeum założony został sad starych odmian drzew owocowych, uprawianych niegdyś w zagrodach przydomowych i stanowiących cechę polskiego krajobrazu wiejskiego.

Posiadamy kolekcję 21 starych odmian jabłoni w tym najstarszą rodzimą odmianę Kosztelę. Została ona prawdopodobnie wyhodowana w XVI wieku przez zakonników w Czerwińsku pod nazwą Wierzbówka Zimowa. Posadzona w Wilanowie została nazwana przez króla Jana III Sobieskiego „Kosztylką”. Godną polecenia do uprawy i cenną odmianą jest Malinówka Berżenicka. Ta litewska lokalna odmiana znana pod nazwą Winne została opisana przez prof. Adama Hrebnickiego. Z tego samego terenu pochodzi Pepinka Litewska o charakterystycznych niedużych jabłkach znana pod nazwą Glogierówka. Z innych odmian warto wspomnieć: Renetę Gorzowską, Szarą Renetę oraz złotą Królową Renet.

/Dorota Matela/