Sztuka ludowa Zamojszczyzny

Strój ludowy regionu zamojskiego obrazuje bogactwo i różnorodność ubiorów charakterystycznych dla mieszkańców tego terenu od końca XIX wieku do czasów współczesnych. Był on rodzajem wizytówki dostarczającej wielu informacji o osobie, która go nosiła. Szczytowy rozwój ubioru ludowego przypadł na 2. poł. XIX w. Z tego też czasu pochodzą prawie wszystkie eksponaty. Zostały wyeksponowane zgodnie z wyodrębnionymi, charakterystycznymi dla subregionów grupami kostiumologicznymi jako: strój tarnogrodzki, biłgorajski, zamojski i hrubieszowsko – tomaszowski będący strojem pogranicza polsko – ukraińskiego. Prezentowane na wystawie eksponaty z zakresu dawnych sprzętów domowych, rolnictwa i rzemiosła, ilustrują codzienne zajęcia w gospodarstwie wiejskim. Pochodzą one z okresu od XIX do 1. poł. XX w. Z kolei zgromadzona w salach sztuka ludowa wyraża potrzeby artystyczne i duchowe mieszkańców wsi. Prezentowana rzeźba sakralna pochodzi z XIX wieku, głównie z ośrodków rzeźbiarskich funkcjonujących niegdyś w okolicach Biłgoraja i Hrubieszowa.

Architektoniczną oprawę dla ludowych świątków i malowanych wizerunków tworzyły drewniane kapliczki umieszczane na przydrożnych krzyżach, pniach drzew czy ścianach świątyń i chałup. Jednym z najbardziej wartościowych eksponatów jest drewniana nagrobna kapliczka kłodowa z XIX wieku, pozyskana z cmentarza w Górecku Kościelnym. Jest to jeden z nielicznych już tego typu obiektów w muzealnych zbiorach. Prezentowane zbiory ceramiki ludowej ukazują działalność większości ośrodków garncarskich regionu zamojskiego, od końca XIX wieku do czasów współczesnych. Kolekcję tradycyjnego malarstwa ludowego prezentują obrazy olejne z XVIII i XIX wieku, związane z ośrodkami kultu religijnego na Roztoczu, przedstawiające Matkę Boską Krasnobrodzką, św. Antoniego Padewskiego z Radecznicy i św. Rozalię oraz obraz na desce „Arma Christi”, ukazujący insygnia Męki Pańskiej, a także grafiki i druki. Zbiory współczesnego malarstwa ludowego reprezentują twórczość typową dla 2 połowy XX wieku. Wykonane przez twórców ludowych obrazują życie dawnej i współczesnej wsi z jej zwyczajami i obrzędami.