Wprowadzenie

Zarząd Towarzystwa Przyjaciół Nauk podejmując wydawnictwo niniejszej pracy ś. p. Barona Edwarda Rastawieckiego, wywiązuje się tem samem z moralnego obowiązku, który w spuściźnie mu przekazany, jest dopełnieniem zamiarów i woli wspaniałomyślnego założyciela i fundatora bogatych zbiorów muzealnych tej instytucyi naukowej.

Ś. p. Hrabia Seweryn Mielżyński gromadząc bogate zbiory, któremi tak szczodrze wyposażył nasze Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, nabył pomiędzy innemi, od czcigodnego Autora cenne Jego zabytki, wyłącznie naukę i sztukę polską przedstawiające. Ś. p. hr. Seweryn zamierzał swego czasu własnym nakładem wydać rękopis niniejszego Słownika z upoważnienia i za porozumieniem się z Autorem.

Miała to być jedna z pierwszych publikacyi Towarzystwa Przyjaciół Nauk, dla zbiorów jego pełna znaczenia i wagi, bo obejmując w przeważnej części spis i opis naukowy cennego zbioru, jaki mu od Autora przypadł w udziale, jest już tem samem Słownik niniejszy jakoby katalogową podstawą skarbnicy Towarzystwa. 

Śmierć przedwczesna ś. p. hr. Seweryna Mielżyńskiego nie dozwoliła Mu dopełnić zobowiązania, które też poszło z czasem w niepamięć.

Baron Rastawiecki umierając, pozostawił rękopis ostatniej pracy swej pod opieką długoletniego przyjaciela i współpracownika, czcigodnego profesora Józefa Łepkowskiego w Krakowie z życzeniem, aby go przechował u siebie, pokąd się nie powierzy wydawnictwa odpowiedniemu nakładcy.

Pozyskawszy odpowiedni fundusz nakładowy od szanownego kuratoryum zapisu ś. p. Norberta Bredkrajcza, któremu nasze Towarzystwo Przyjaciół Nauk niejednokrotne zawdzięcza poparcie, myśl hr. Mielżyńskiego na nowo przez Towarzystwo podjętą została.

Czcigodny Profesor Łepkowski, z całą życzliwością powierzył mu ten tak ważny dla zbiorów muzealnych Towarzystwa rękopis. Jego to życzliwym wskazówkom i światłej radzie - jak przedewszystkiem uczynnej pracy i cennej pomocy naukowej badaczy i znawców na polu sztuki ojczystej, Księdzu Prałatowi Polkowskiemu i panu Władysławowi Bartynowskiemu zawdzięczamy z najwyższem uznaniem i wdzięcznością umożebnienie tego wydawnictwa, które z wielu trudnościami połączone, złożyć dzisiaj możemy w hołdzie czci i pamięci zasłużonego Autora. 

Praca Jego, jakkolwiek sumienna i bardzo cenna, a z wyżej powiedzianych względów, dla zbiorów Towarzystwa Przyjaciół Nauk nieoceniona, wobec postępu nauki i pracy ojczystej lat ostatnich, nie jest zaiste wyczerpującą, a miejscami nawet, nie tylko niejednego uzupełnienia ale i możebnych sprostowań potrzebować będzie, które następnym badaczom i pracownikom tego zawodu, pozostawiamy. 

Nie mniej jednak, Słownik Rytowników polskich Rastawieckiego, obok dawniej wydanego Słownika Malarzy, pozostanie w dziejach literatury sztuk pięknych ziemi naszej ojczystej, drogocenną i poważną pamiątką po jednym z najznakomitszych pracowników i mecenasów sztuki ojczystej, jakim był Rastawiecki, którego Imię i praca, dzięki ofiarności hr. Seweryna Mielżyńskiego, ze zbiorami Towarzystwa Przyjaciół Nauk tak ściśle są połączone. 

Sekretarz zarządu - Wawrzyniec Benzelstjerna Engeström