1796-1918: Sztuka długiego stulecia

Od października 2023 roku wystawa jest częścią AUDIOPRZEWODNIKA, który powstał z okazji wystawy dokumentalnej 100 lat francuskiej kolekcji.
Osiem prac z tej wystawy oraz dwanaście prac z wystawy 1918–1938: Pierwsza Republika uzupełnione są komentarzem eksperckim, którego można posłuchać na swoim urządzeniu. Zachowaj ostrożność i używaj słuchawek.

Wystawa 1796–1918: Sztuka długiego stulecia świadomie i w naturalny sposób łączy sztukę krajową i obcą. W odróżnieniu od poprzednich wystaw stałych w Galerii Narodowej, kolekcja ta nie jest objęta wypożyczeniami z innych instytucji muzealnych i galeryjnych w celu uzupełnienia luk w zbiorach. Nie chodziło o to, by stworzyć kolejny przegląd historyczno-artystyczny i skodyfikować to, co powstało na ziemiach czeskich w XIX wieku. Takie podejście nieuchronnie ignoruje dzieła, które trafiły do kolekcji w formie zakupów lub darowizn z innych regionów Europy, a które również w zasadniczy sposób wpłynęły na lokalną sytuację i rozwój na scenie artystycznej. Wystawa pokazuje tym samym to, co Galeria Narodowa zgromadziła w szerokim kontekście w ciągu ponad dwustu dwudziestu lat swojego istnienia. Reprezentacja poszczególnych autorów jest więc naturalnie nierówna, począwszy od kompaktowych i reprezentatywnych zbiorów, a skończywszy na mniej lub bardziej przypadkowych lub okazjonalnych nabytkach.

Ostateczny wybór obejmuje ponad czterysta pięćdziesiąt prac 150 autorów w trzech głównych rozdziałach: Człowiek, Świat i Idee. Oprócz malarstwa na wystawie znajduje się również rzeźba. Malowidłom towarzyszy swobodna rzeźba, rzeźba publiczna tworzy specjalny dział, który ze względu na wybrane podejście i dostępność eksponatów parafrazuje trzy podstawowe tematy w sekcjach Architektura, Pomnik i Nagrobek.

Na wystawie pojawiają się więc nie tylko artyści o różnych poglądach artystycznych, ale także członkowie bardzo różnych pokoleń, tacy jak Josef Mánes obok Pabla Picassa, Josef Navrátil obok Bohumila Kubišty i Antonio Canova obok Franza von Stucka. Dzięki podziałowi tematycznemu wystawy powstało szereg mniejszych grup prac, które reprezentują niezależne jednostki treściowe, od portretów własnych, portretów rodzinnych i oficjalnych, przez obrazy z kawiarni, ruchliwych bulwarów miejskich, wiosennych pejzaży czy górskich jezior, aż po prace o tematyce religijnej czy mitologicznej.

Wyjątkiem od zamiaru prezentowania wyłącznie eksponatów z kolekcji NGP są dwie instalacje, które twórczo operują mediami wizualnymi XIX wieku. Podczas gdy architekt wystawy Jiří Příhoda wykorzystał materiały filmowe udostępnione przez Filmotekę Narodową w trzykanałowej projekcji, zespół projektowy studia graficznego Najbrt przetworzył plakaty artystyczne wypożyczone przez Muzeum Sztuki Dekoracyjnej w Pradze, Archiwum Teatru Narodowego i Wojskowy Instytut Historyczny w Pradze w imponujący kolaż. Obie czysto współczesne interwencje opierały się na podstawowej idei wystawy – przybliżeniu zwiedzającego do uniwersum człowieka XIX wieku. Stały się one tym samym integralną częścią całego projektu i dowodem na inspirujący charakter dziedzictwa artystycznego długiego stulecia dla społeczeństwa XXI wieku.

Wystawa stała 1796–1918: Sztuka długiego stulecia ze zbiorów Galerii Narodowej w Pradze inaczej niż zwykle rozumie tzw. "długie stulecie". Różnią się one datą – początek wystawy nie wiąże się z wydarzeniami rewolucji francuskiej, ale z powstaniem 5 lutego 1796 roku w Pradze Towarzystwa Patriotycznych Przyjaciół Sztuk, którego działalność była ważna dla rozwoju sztuk pięknych w Czechach. W tym samym roku otwarto pierwsze przestrzenie publiczne, w których zwiedzający zapoznali się z ważnymi dziełami sztuki krajowej i europejskiej. Kolejnym ważnym aktem Towarzystwa Patriotycznych Przyjaciół Sztuk było powołanie trzy lata później Akademii Sztuk Pięknych. Praga miała więc warunki, by w kolejnych dekadach coraz częściej pojawiać się na artystycznej mapie jako miejsce, które coraz żywiej reagowało na nowe bodźce płynące z zagranicy. Region Europy Środkowej zyskał kolejny ważny ośrodek kulturalny. To właśnie dzieła z Galerii Obrazów Towarzystwa Patriotycznych Przyjaciół Sztuk stanowiły podstawę zbiorów dzisiejszej Galerii Narodowej w Pradze. W 1902 roku cesarz Franciszek Józef I ufundował nowożytną galerię, której nabytki w znacznym stopniu zadecydowały o bogactwie i różnorodności kolekcji sztuki pierwszej połowy XX wieku. Fundamentalnym aktem był zakup przez państwo czechosłowackie w 1923 r. kolekcji sztuki francuskiej.

Badany okres obejmuje w rzeczywistości trzy stulecia, w tym ten, który zakończył się niedawno. Obecny stosunek do historii XIX wieku jest jednak ambiwalentny, tyleż bliski, co odległy. Nie tylko ówczesne społeczeństwo, ale także jego kultura, w tym sztuki wizualne, uległy znaczącym przemianom, które często fundamentalnie wpływają na naszą współczesność. Z drugiej strony, człowiek żyjący w XIX wieku z niedowierzaniem patrzyłby na dzisiejsze pilne i znaczące dyskusje na temat problemów płci czy środowiska. Są to jednak również pytania, które od dawna stawiane są przez społeczeństwo. Współcześnie na całość istotny wpływ mają także próby innego spojrzenia na historię sztuki, na rzecz dalszego możliwego "odczytania" sztuk wizualnych przeszłości. Wszystko to charakteryzuje się również pewnym odejściem od tradycyjnych szkół narodowych, zarówno artystycznych, jak i historycznych sztuki. W tym sensie znajdujemy się w niezwykle owocnej i inspirującej debacie, która pozwala również na stosunkowo radykalną zmianę w opowiadaniu "historii sztuki".

W skład wystawy wchodzą również dwie kameralne gabloty graficzne, w których zaprezentowane zostaną bogate zbiory Kolekcji Grafik i Rysunków z tego okresu.

Autor i zespół kuratorski: Veronika Hulíková (NGP), Otto M. Urban, Filip Wittlich
Projekt architektoniczny: Jiří Příhoda
Projekt graficzny: Studio Najbrt – Zuzana Lednická, Andrea Vacovská

Pałac Targowy – 4 piętro