JOSEF KOUDELKA RUINY

koncepcja: Josef Koudelka
kurator: Tomáš Pospěch
projekt architektoniczny: Jan Roháč
projekt graficzny: Aleš Najbrt

Wystawa organizowana jest we współpracy z Fundacją Josefa Koudelki i Magnum Photos.

Wystawa w czterech salach głównego budynku UPM oraz towarzyszący jej katalog zaprezentują ostatni ukończony projekt Josefa Koudelki.

Zdjęcia wchodzące w skład najnowszej kolekcji Josefa Koudelki powstawały długo, co jest typowe dla autora. Zdjęcia wykonał w latach 1991–2017 w ponad dwustu stanowiskach archeologicznych na Morzu Śródziemnym, w tym w Albanii, Algierii, Bułgarii, Egipcie, Francji, Chorwacji, Włoszech, Izraelu, Jordanii, na Cyprze, w Libanie, Libii, Maroku, Portugalii, Grecji, Słowenii, Syrii, Hiszpanii, Tunezji i Turcji. Zanim przybrały ostateczną formę na wystawie w Paryżu w 2020 r. i w książce Ruins, zostały zaprezentowane na wystawie w Marsylii, a także w kilku egzemplarzach na obszernej retrospektywie Returns zorganizowanej w Muzeum Sztuk Dekoracyjnych w Pradze w 2017 r. Podobnie jak ta retrospektywa, fotografie z projektu Ruins stały się częścią hojnej darowizny, jaką autor przekazał UPM w ostatnich latach, w sumie składając się z dwóch i pół tysiąca fotografii z jego twórczości.

Krajobraz naznaczony działalnością człowieka jest obecny w całej twórczości Josefa Koudelki. Czasem jako główny temat, czasem jako nurt drugoplanowy, przewija się przez większość jego kolekcji, czy to wczesne prace, czy kolekcje Cyganie i Wygnańcy, by całkowicie zdominować panoramiczne fotografie stworzone po 1986 roku. W wielu z nich Josef Koudelka zauważył znaczącą zmianę cywilizacyjną, ponieważ ciężki przemysł, który dominował w kulturze europejskiej przez co najmniej półtora wieku, zanikał lub przenosił się do krajów trzeciego świata. Ludzie pojawiają się w tych krajobrazach sporadycznie. Główny nacisk położony jest na interakcję człowieka z krajobrazem oraz na to, jak znacząco przekształca go on pod wpływem działalności przemysłowej lub konfliktów. Oto krajobrazy antropocenu.

Warto pamiętać, że zabytki i stanowiska archeologiczne to nie tylko atrakcyjne miejsca dla globalnej turystyki, które przyczyniają się do sławy i budżetu poszczególnych krajów. Pozostałości monumentalnych budowli są również ucieleśnieniem ambicji potęgowych ludzi, którzy żyli przed nami. Często powstawały dzięki ciężkiej pracy niewolników, a także w wyniku handlu i wojen. Patrząc na fotografie Koudelki, możemy podążyć za interpretacją autora, podziwiać zapierające dech w piersiach zabytki starożytności, dać się porwać malowniczości miejsca, wzruszyć kunsztem naszych przodków, ale możemy też uświadomić sobie, że to, czym są dziś starożytne zabytki Morza Śródziemnego, prędzej czy później czeka naszą cywilizację.

Na potrzeby wystawy zostanie wydana dwujęzyczna, czesko-angielska publikacja z tekstami historyka sztuki Tomáša Pospěcha i francuskiego archeologa Alana Schnappa, zaprojektowana graficznie przez studio Najbrt.

Wystawa i towarzysząca jej publikacja stanowią rezultat badań dofinansowanych przez Ministerstwo Kultury Republiki Czeskiej w ramach finansowania instytucjonalnego na rzecz długoterminowego rozwoju koncepcyjnego organizacji badawczej Muzeum Sztuk Dekoracyjnych w Pradze (MK000023442).