Muzeum Rycerzy i Żołnierzyków

Dom, w którym znajduje się muzeum, pochodzi z XV wieku, jednak swój obecny wygląd w stylu manieryzmu niderlandzkiego zyskał po przebudowie w XVII wieku. Na parterze i w piwnicy prezentowana jest kolekcja ponad 2 tysięcy figurek, pokazująca ubiór i oporządzenie polskich wojów, rycerzy i żołnierzy od czasów Mieszka I. To pierwsze takie muzeum i pierwsza tak duża wystawa stała poświęcona tzw. żołnierzykom i figurkom historycznym w Polsce.

Zbiór jest własnością Karola Szaładzińskiego. Część kolekcji to tzw. kioskowce określane również jako żołnierzyki ‑ figurki-zabawki produkowane i sprzedawane w kioskach i sklepach z zabawkami w czasach PRL od początku lat 60. ubiegłego wieku. Wśród nich, oprócz rycerzy i żołnierzy, obejrzeć więc można równie figurki Indian, kowbojów czy mieszkańców Afryki.

Drugą część zbiorów stanowią figurki historyczne, czyli takie, które na podstawie źródeł wiernie odtwarzają ubiór i wygląd rekonstruowanych postaci. Zostały one ręcznie zrobione i pomalowane przez Leszka Rościszewskiego, bronioznawcę i historyka sztuki z Poznania oraz przez właściciela kolekcji. Wysokość każdej postaci pieszej wynosi ok. 6 centymetrów. Wystawę uzupełniają figury rycerzy zakonów krzyżowych w tym również kilka postaci naturalnej wielkości. W kolekcji znajduje się kilkudziesięciu polskich i krzyżackich rycerzy, niosących chorągwie użyte podczas bitwy pod Grunwaldem w 1410 roku. Sufit i ściany muzeum zdobią dwie grunwaldzkie chorągwie naturalnej wielkości ‑ wielka chorągiew krakowska i chorągiew wielkiego mistrza, wiszą też chorągwie trzech zakonów rycerskich ‑ joannitów, templariuszy i krzyżaków ‑ oraz królestwa Jerozolimy.

Sale wystawową na parterze muzeum zdobią kopie fresku z wyobrażeniami Judy Machabeusza, Jozuego, Dawida i króla Artura, które zostały odkryte w 2016 roku we wnętrzach kamienicy przy ul. Żeglarskiej w Toruniu. Malowidło powstało pod koniec XIV wieku. Zachowane postaci są częścią modnego w średniowiecznej Europie motywu Dziewięciu Mężnych Bohaterów ‑ idealnych rycerzy i wojowników ‑ do których zaliczano jeszcze Karola Wielkiego, przywódcę I krucjaty Gotfryda z Bouillon oraz Aleksandra Wielkiego, Juliusza Cezara i obrońcę Troi Hektora. Motyw dziewięciu bohaterów oraz legenda o królu Arturze były bardzo żywe wśród bogatego mieszczaństwa i patrycjatu toruńskiego. Idea równości rycerzy zasiadających przy okrągłym stole i rycerskie wartości, które uosabiali, były przez pokolenia toruńskich mieszczan z zapałem pielęgnowane. Bogate rody patrycjuszowskie nadawały sobie herby. W mieście organizowano zawody na wzór rycerskich turniejów. Aspirowanie przez mieszczan do wyższych warstw społecznych rycerstwa i arystokracji miało podkreślać dumę z własnego rodu.

Pomysłodawcy muzeum postanowili odwołać się do tej rycerskiej tradycji toruńskich mieszczan ‑ stąd tematyka prezentowanej kolekcji oraz uwypuklenie roli rycerzy zakonników w propagowaniu rycerskich cnót, takich jak obrona słabszych, wierność, odwaga, waleczność, oddanie, służba czy poświęcenie.