Przedmowa

Podając‎ ‎w‎ ‎dziełku‎ ‎niniejszym‎ ‎spis‎ ‎osób,‎ ‎które‎ ‎brały‎ ‎udział w‎ ‎działaniach‎ ‎wojennych‎ ‎Kościuszki,‎ ‎nadmienić‎ ‎nam‎ ‎wypada,‎ ‎iż nie‎ ‎jest‎ ‎on‎ ‎bynajmniej‎ ‎kompletny,‎ ‎zawiera‎ ‎zaledwie‎ ‎3‎ ‎tysiące‎ ‎osób, lecz‎ ‎dla‎ ‎braku‎ ‎dostatecznych‎ ‎źródeł‎ ‎więcej‎ ‎nazwisk‎ ‎odszukać‎ ‎się nie‎ ‎dało. 

Jedynemi‎ ‎bowiem‎ ‎źródłami,‎ ‎podającemi‎ ‎nam‎ ‎dziś,‎ ‎w‎ ‎skąpej‎ ‎na der‎ ‎mierze,‎ ‎nazwiska‎ ‎uczestników‎ ‎powstania‎ ‎Kościuszkowskiego,‎ ‎są‎ ‎ówczesne‎ ‎czasopisma,‎ ‎które‎ ‎zamieszczając,‎ ‎czy‎ ‎to‎ ‎sprawozdania‎ ‎bitew, czy‎ ‎organizowanie‎ ‎się‎ ‎komitetów,‎ ‎czyli‎ ‎inne‎ ‎jakie‎ ‎szczegóły‎ ‎z‎ ‎ruchem‎ ‎narodowym‎ ‎styczność‎ ‎mające,‎ ‎wymieniają‎ ‎zarazem‎ ‎bądź‎ ‎żołnierzy,‎ ‎którzy‎ ‎się‎ ‎męztwem‎ ‎odznaczyli,‎ ‎albo‎ ‎polegli,‎ ‎bądź‎ ‎też‎ ‎osoby,‎ ‎do‎ ‎różnych należące‎ ‎komisyi‎ ‎i‎ ‎t.‎ ‎d.‎ ‎Podobnemi‎ ‎źródłami‎ ‎są‎ ‎pamiętniki,‎ ‎wspomnienia‎ ‎i‎ ‎opisy‎ ‎powstania,‎ ‎wydane‎ ‎przez‎ ‎autorów,‎ ‎którzy‎ ‎w‎ ‎niem udział‎ ‎brali,‎ ‎albo‎ ‎w‎ ‎owym‎ ‎czasie‎ ‎żyli‎ ‎i‎ ‎na‎ ‎nie‎ ‎patrzeli.‎ ‎Autorzy‎ ‎ci pisząc‎ ‎o‎ ‎wydarzeniach‎ ‎ówczesnych,‎ ‎przywodzą‎ ‎również‎ ‎tu‎ ‎i‎ ‎owdzie nazwiska‎ ‎osób‎ ‎w‎ ‎nich‎ ‎działających.‎ ‎Na‎ ‎materyale‎ ‎źródeł‎ ‎takich opracowany‎ ‎został‎ ‎wykaz‎ ‎niniejszy.‎ ‎Osoby‎ ‎w‎ ‎nim‎ ‎wymienione,‎ ‎to mała‎ ‎tylko‎ ‎część‎ ‎uczestników‎ ‎powstania,‎ ‎przecież‎ ‎odszukanie‎ ‎ich‎ ‎nazwisk‎ ‎i‎ ‎podanie‎ ‎ku‎ ‎wiadomości‎ ‎i‎ ‎wdzięcznej‎ ‎pamięci‎ ‎narodu, przyczyni‎ ‎się‎ ‎może‎ ‎choć‎ ‎w‎ ‎drobnej‎ ‎mierze‎ ‎do‎ ‎podniesienia‎ ‎czci,‎ ‎na jaką‎ ‎zasłużyli‎ ‎sobie‎ ‎bohaterzy‎ ‎onej‎ ‎chwili. 

Położenie‎ ‎nasze‎ ‎nie‎ ‎dozwala‎ ‎nam‎ ‎ku‎ ‎uczczeniu‎ ‎ich‎ ‎stawiać wspaniałych‎ ‎pomników;‎ ‎uczcijmy‎ ‎ich‎ ‎więc‎ ‎tak,‎ ‎jak‎ ‎nas‎ ‎stać‎ ‎na‎ ‎to! Zapoznajmy‎ ‎się‎ ‎przynajmniej‎ ‎z‎ ‎temi‎ ‎nazwiskami,‎ ‎które‎ ‎szczęśliwym przypadkiem‎ ‎przechowały‎ ‎się‎ ‎do‎ ‎naszych‎ ‎czasów‎ ‎i‎ ‎zachowajmy‎ ‎je w‎ ‎pamięci,‎ ‎oraz‎ ‎przekażmy‎ ‎je‎ ‎późniejszym‎ ‎pokoleniom. 

Drobna‎ ‎i‎ ‎skromna‎ ‎praca‎ ‎niniejsza,‎ ‎napisana‎ ‎w‎ ‎setną‎ ‎rocznicę jubileuszu‎ ‎Kościuszki‎ ‎niechaj‎ ‎będzie‎ ‎wyrazem‎ ‎hołdu‎ ‎złożonego‎ ‎cieniom‎ ‎bohaterów‎ ‎z‎ ‎pod‎ ‎Racławic,‎ ‎Szczekocin,‎ ‎Wilna,‎ ‎Chełma,‎ ‎Warszawy,‎ ‎Krupczyc,‎ ‎Bydgoszczy,‎ ‎Maciej‎owic‎ ‎i‎ ‎z‎ ‎tylu‎ ‎innych‎ ‎sławnych z‎ ‎owego‎ ‎czasu‎ ‎miejsc‎ ‎ziemi‎ ‎naszej,‎ ‎-‎ ‎niechaj‎ ‎będzie‎ ‎dowodem,‎ ‎że pamięć‎ ‎nasza,‎ ‎że‎ ‎pamięć‎ ‎narodu‎ ‎przejętą‎ ‎jest‎ ‎nigdy‎ ‎niewygasłą czcią‎ ‎i‎ ‎pozostanie‎ ‎zawsze‎ ‎teką‎ ‎- ‎dla‎ ‎dzielnych,‎ ‎-‎ ‎dla‎ ‎bohaterskich‎ ‎towarzyszów‎ ‎nieśmiertelnego‎ ‎naszego‎ ‎Kościuszki! 

Takim‎ ‎jest‎ ‎cel‎ ‎dziełka‎ ‎niniejszego. 

Poznań‎ ‎w ‎Lutym‎ ‎1894.‎ ‎

B.‎ ‎T.