Zofia Kulik, Irena Nawrot, Teresa Tyszkiewicz

Konsekwentnie w ostatnich latach kolekcja MuFo uzupełniana jest o prace reprezentujące kobiecy punkt widzenia. W 2023 roku są to dzieła trzech wybitnych współczesnych polskich artystek: Zofii Kulik, Ireny Nawrot i Teresy Tyszkiewicz. Pomimo różnorodności formalnej ich twórczości zakupione prace tworzą spójną grupę, z jednej strony problematyzującą zagadnienia medialne, a z drugiej strony będącą wyrazem złożoności sfery ludzkiej egzystencji.

Zofia Kulik interesuje się uwikłaniem człowieka w systemy władzy. Początkowo analizowała zajmujące ją zagadnienia w ramach działań duetu artystycznego z ówczesnym partnerem, Przemysławem Kwiekiem, poszukując efemerycznej postaci sztuki, decydując się na opuszczenie bezpiecznej strefy zarezerwowanej dla sztuki i wchodząc w nieprzewidywalną i niejednokrotnie opresyjną codzienność. W późniejszym okresie już samodzielnej twórczości nie tylko otwarcie mówi o skomplikowanej sytuacji społecznej i kulturowej swojej płci, ale, co ważne, dokonuje aktu przejęcia kontroli oraz pozbawienia mężczyzny jego dotychczasowej siły sprawczej i uczynienia z niego biernego i estetycznego elementu ornamentalnej układanki.

Dla Ireny Nawrot najważniejszym obszarem analizy twórczej jest wpływ czynnika czasu na kondycję ludzką. Pole obserwacji najczęściej zawęża do siebie i najbliższych kobiet – córki Joanny i bliźniaczej siostry Anny. Istota ludzka jest dla artystki kruchym bytem, podporządkowanym prawom przemijania, włączonym w nieubłagany rytm: narodziny, dorastanie, starzenie się i śmierć. Irena Nawrot demaskuje sztuczność utrwalonych wyobrażeń o kobiecości i jednocześnie upomina się o prawo do niedoskonałości.

Najbardziej subiektywna i docierająca do najintymniejszych obszarów własnej kobiecości jest sztuka Teresy Tyszkiewicz. Początkowy okres jej twórczości to zmysłowe performensy dokamerowe, w czasie których artystka otulała się lub zanurzała w wacie, piórach lub ziarnach. Po wyjeździe Tyszkiewicz do Francji w 1982 roku te sensualne, przepojone erotyzmem rytuały ustąpiły miejsca brutalności działań ze szpilkami. Decydując się na gest wbijania ich w obrazy, artystka odcięła się od skojarzeń z łagodnością i delikatnością, które tradycyjnie utożsamiane są z kobietami. Uświadomiła, że przymiotami kobiecości są również agresja, ból, a także stawianie granic.

Co ważne, budowanie własnej tożsamości przez wszystkie trzy artystki związane jest silnie z poszukiwaniem oryginalnego języka artystycznego, adekwatnego do poruszanych treści i wynikającego z życiowego doświadczenia każdej z nich.

Zofia Kulik (ur. 1947)
Artystka wizualna, rzeźbiarka, autorka performensów, obiektów, fotografii, kolaży i instalacji. Początkowo, od 1971 roku do końca lat 80., działała w duecie KwieKulik z mężem Przemysławem Kwiekiem. Ten okres to czas fascynacji teorią formy otwartej Oskara Hansena, a także wiążących się z tym poszukiwań nowych definicji sztuki, przeniesienia nacisku z artefaktu na efemeryczne działania artystyczne, wtapiające się w rzeczywistość i opierające się na performatywności oraz interakcji. Indywidualna twórczość Zofii Kulik jest powrotem do „dzieła zamkniętego”. Artystka konsekwentnie wykorzystuje w wypowiedzi artystycznej kolaże fotograficzne powstające w technice wielokrotnego naświetlania.

Irena Nawrot (ur. 1960)
Artystka wizualna działająca w obszarze fotografii intermedialnej. Głównym tematem zainteresowania artystki jest cielesność, która niejednokrotnie staje się punktem wyjścia do refleksji na temat przemijania. Najczęściej posługuje się fotografią inscenizowaną, w której wykorzystuje technikę kolorowania. Od kilku lat jej znakiem rozpoznawczym są patchworkowe kompozycje tworzone ze zszywanych zdjęć.

Teresa Tyszkiewicz (1953–2020)
Artystka wizualna wypowiadająca się za pomocą performensu, fotografii, rysunku i malarstwa. W początkowym okresie twórczości związana była z nurtem filmu eksperymentalnego. Pierwsze filmy tworzyła wspólnie z mężem Zdzisławem Sosnowskim, z którym współpracowała w latach 1978–1980. Po wyjeździe do Francji w 1982 roku artystka zmieniła całkowicie środki wyrazu artystycznego. Zaczęła wtedy tworzyć kompozycje „szpilkowe” – w obrazy i zdjęcia wbijała szpilki krawieckie.

Kuratorka: Monika Kozień
Koordynatorka: Weronika Ptak

Redakcja językowa i korekta: Anna Sorówka-Łach
Tłumaczenie na język angielski: Anna Sorówka-Łach
Program towarzyszący: Maria Masternak, dr Maria Wąchała-Skindzier
Komunikacja i promocja: Martyna Nowicka, Alicja Szymska

Współpraca organizacyjna i merytoryczna: Krzysztof Dudek, Natalia Fyderek, Uta Hanusek, Wojciech Kucharczyk, Wanda Lach, Dorota Marta, Michał Misztal, Weronika Poskrobko, Aneta Prorok, Tomasz Sadko, Thomas Skatulla, Michał Tochowicz, Mateusz Woźniak

Zakup dzieł dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego budżetu celowego oraz Gminy Miejskiej Kraków.
Nazwa zadania: Kolekcja Sztuki Współczesnej Muzeum Fotografii w Krakowie MuFo – Zofia Kulik, Irena Nawrot, Teresa Tyszkiewicz