Dawna broń

W salach zamkowych zgromadzono kolekcję ukazującą rozwój broni i uzbrojenia od XVI do pocz. XX wieku. Zaprezentowano ciekawe okazy broni białej - siecznej i drzewcowej, broń palną, miotającą i elementy uzbrojenia ochronnego. Zbiór składa się w dużej mierze z europejskiej broni regulaminowej, ale zawiera też wiele okazów broni galanteryjnej, myśliwskiej i sportowej - pięknie zdobionej, masą perłową, hebanem i kością. Kolekcja liczy obecnie 350 eksponatów.

Na pierwszym piętrze Zamku zaprezentowano broń palną, która wraz z akcesoriami strzeleckimi tworzy najliczniejszą grupę w zbiorze militariów. Kolekcja broni palnej, głównie zachodnioeuropejskiej, ilustruje rozwój myśli technologicznej w konstrukcji zamków - od zamka lontowego do iglicowego. Zobaczymy tu więc różne przykłady broni lontowej np. hakownicę lontową - jeden z najstarszych rodzajów broni palnej; kołowe arkebuzy i muszkiety a także broń skałkową i kapiszonową - długą i krótką. Z akcesoriów strzeleckich na wystawie pokazano prochownice muszkieterskie i myśliwskie (głównie rogowe) oraz ładownice - jedną turecką i dwie oficerskie kawalerii austriackiej. Na pierwszym piętrze zamku wyeksponowano także broń artyleryjską. Należą do niej moździerze i lufy armatnie małego kalibru. Jedna z nich datowana na 1568 osadzona jest na zrekonstruowanym łożu typu "taraśnica", druga na łożu polowym. Taraśnice - na łożach bez kół - służyły do obrony murów obronnych, stawiano je na murach i tarasach.

Kolekcja broni palnej zawiera obok pokaźnych zbiorów broni wojskowej również wiele przykładów broni myśliwskiej, w luksusowym wykonaniu, jak np. piękna kołowa strzelba myśliwska wykonana przez praskiego rusznikarza Hansa Stiftera w 1674 roku. Broń sportowa charakteryzuje się precyzyjnym wykonaniem i umiarkowanym zdobnictwem. Uwagę zwraca duża kolekcja strzelb tarczowych z XIX w. oraz niewielkie pistolety tarczowe używane na strzelnicach objazdowych. Ekspozycję strzelb tarczowych dopełniają tarcze strzelnicze ze Strzelań Zamkowych, imprezy o charakterze sportowo - historycznym, którą Muzeum Zagłębia organizuje wraz z Bractwem Kurkowym Grodu Bytomskiego od 1999 r.

Drugie piętro Zamku zajmuje ekspozycja broni białej i uzbrojenia ochronnego. Z uzbrojenia ochronnego uwagę zwraca zwłaszcza włoska zbroja kopijnicza z końca XVI w., obok której zaprezentowano kompletną zbroje pikinierską z ok. 1600 r. Obok podziwiać możemy norynberski napierśnik zbroi kopijniczej - pięknie trawiony i złocony - z końca XVI w. Na wystawie pokazano też znaczną ilość różnego typu hełmów - zamknięte przyłbice, lekkie, otwarte szturmaki, szyszaki i moriony a także fragmenty zbroi płytowych - napierśniki, rękawice, naręczaki, naramienniki, itp.

Zaprezentowane okazy broni białej przedstawiają rozwój głowni i rękojeści w zależności od sposobu walki i konieczności przebicia się przez uzbrojenie ochronne przeciwnika. Zwiedzając wystawę nie sposób pominąć dwóch mieczy dwuręcznych piechoty zachodnioeuropejskiej z XVI w. o imponujących rozmiarach - jeden o długości 193 cm, drugi - 175 cm i wadze ok. 4 kg (Zazwyczaj ważą od 3,50 do 5,25 kg) Tego typu miecze były używane tylko przez oddziały piesze. W taktyce bojowej współgrały z pikami i halabardami, jako broń trzeciej linii piechoty. Trzymano je oburącz i zadawano szerokie tnące ciosy prowadzone ukośnie znad głowy. Obok na planszach zaprezentowano rapiery i pałasze jazdy z XVI i XVIII w. oraz szpady dworskie i oficerskie z XVII i XVIII w. Cennym eksponatem w zbiorach broni białej jest tasak (kord) z końca XV w.