"Pod powiekami aniołów… Studium chłopca pędzla Jana Matejki"

Wystawa poświęcona jest problematyce związanej z jednym z pierwszych aktów namalowanych przez 18-letniego Jana Matejkę, zatytułowanym Studium całej figury chłopca (1856). Od momentu powstania do 2024 roku obraz był dziedziczony i przekazywany wyłącznie w kręgu rodzinnym Zygmunta Matejki (1829-1907), brata malarza. Poddany renowacji w 2023 roku ujawnił swój niezwykły czar i – nieznane dotąd w kontekście nauczania malarstwa w Krakowie – zagadnienie kontemplacji piękna człowieka, zarówno zewnętrznego, opartego o kanony sztuki greckiej i ich adaptację w sztuce renesansu, szczególnie Rafaela jak i wewnętrznego, opartego o piękno duszy. Celem wystawy jest uświadomienie widzom skomplikowanego zagadnienia piękna, które niejednokrotnie umyka patrzącym na studia aktów akademickich czy też akty w ogóle. Najczęściej przyciągają wzrok wrażeniami zmysłowymi i powierzchowną oceną nagości; widzowie nie są świadomi możliwości dokonania pogłębionej, intelektualnej percepcji matematycznych zasad konstruowania ciała ludzkiego - harmonii, rytmu oraz geometrycznych zasad kształtujących ułożenie i proporcje, które przez stulecia twórcy aktów wzorowali na arcydziełach greckich mistrzów. To stworzony przez Greków kanon nadawał ich rzeźbom nadludzkie piękno i podziwianą do dziś perfekcję.

Akt akademicki, w najpowszechniejszym i trywialnym odbiorze, zdawał się być tematem banalnym, szkolnym ćwiczeniem żmudnie wykuwającym artystyczne talenty. Jednak konteksty, w jakich pokazano obraz w Muzeum Czartoryskich w Puławach, wskazują na wprost przeciwne wnioski. Ukazane zostały zależności między nauczaniem Wojciecha Kornelego Stattlera w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, a pożytkami z tego płynącymi dla Jana Matejki, jednego z tutejszych uczniów. Wpływ włoskiej edukacji Stattlera powodował, że studium aktu pod jego kierunkiem zamieniało się w studium piękna.

Na wystawie zobaczymy pochodzące z Muzeum Narodowego w Warszawie akademickie rysunki Jana Matejki, ostatni raz prezentowane publicznie niemal 90 lat temu, obrazy Mistrza z kolekcji prywatnych oraz pamiątki z Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

koncepcja i kuratorstwo wystawy: Barbara Ciciora
koordynacja i współkuratorstwo wystawy: Sylwester Rudnik