Historia muzeum

Wystawa stała ukazuje Muzeum Miejskie Dom Gerharta Hauptmanna, które
mieści się w Jagniątkowie (dawniej Agnetendorf), w 1997 r. włączonym w granice miasta Jelenia Góra. Placówka zajmuje willę niemieckiego pisarza i laureata nagrody Nobla w 1912 r. Masywny, podobny do zamku dom, będący architektonicznie mieszanką historyzmu i neorenesansu, został zbudowany w latach 1900–1901 według projektu berlińskiego architekta Hansa Grisebacha.

Posadowiona na granitowej skale siedziba, zwana Łąkowym Kamieniem (Wiesenstein), otoczona jest parkiem o powierzchni ok. 1,6 ha i powstała w zamyśle jako willa widokowa, z której rozpościera się panorama Karkonoszy. Pisarz zamieszkiwał tu od roku 1901 aż do swej śmierci w roku 1946. Rezydencja stanowiła dla pisarza i jego rodziny schronienie między dłuższymi pobytami na wyspie Hiddensee i we Włoszech. Nazywana przez niego "zamkiem sprzeciwu i obrony" była dla niego miejscem ucieczki przed towarzyskim wirem Berlina i publicznym zainteresowaniem. Określał ją także "odbudową mojej duszy", twierdząc, że kto wchodził w tę "świątynię duszy", otrzymywał wgląd we wnętrze jego twórczej osobowości.

Przez prawie pół wieku willa Łąkowy Kamień była także centrum życia kulturalnego i towarzyskiego dla wielu twórców, pisarzy, intelektualistów, artystów z kręgów karkonoskich i berlińskich, a także miejscem słynącym z cennych zbiorów sztuki.

Po śmierci pisarza pojawiło się wiele koncepcji wykorzystania budynku. Ostatecznie utworzono tu Ośrodek Wczasów Dziecięcych "Warszawianka", który do roku 1997 przyjmował dzieci i młodzież na pobyty feryjne i zielone szkoły. Tuż po przełomie w 1989 r., w myśl wspólnego oświadczenia Kanclerza Niemiec Helmuta Kohla oraz Premiera RP Tadeusza Mazowieckiego, postanowiono o utworzeniu w tym miejscu muzeum poświęconego nobliście. Po komunalizacji willa została, dzięki wsparciu Rządu Federalnego RFN i Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, poddana gruntownym zabiegom remontowym i restauracyjnym i ostatecznie zmieniła swoje przeznaczenie. W dniu 1 września 2001 r. podczas uroczystości z udziałem Premierów Polski i Saksonii oficjalnie otwarto Dom Gerharta Hauptmanna jako instytucję kultury Miasta Jelenia Góra. Zamiar nadania placówce prestiżu muzeum udało się zrealizować dopiero po 4 latach i od 1 maja 2005 r. instytucja ta działa jako Muzeum Miejskie Dom Gerharta Hauptmanna.

Muzeum promujące wielokulturowy charakter dziedzictwa regionu Dolnego Śląska statutowo realizuje działania związane z pracą muzealną: gromadzenie, przechowywanie i udostępnianie do celów naukowych i edukacyjnych zbiorów związanych z twórczością literacką G. Hauptmanna, a także literaturą i historią materialną Śląska. W ramach działalności naukowo-oświatowej prowadzone są badania nad literaturą i historią Śląska, organizuje się międzynarodowe warsztaty, sympozja i konferencje naukowe o charakterze literackim, teatralnym, muzealnym oraz historycznym, a także inne imprezy kulturalne, koncerty i odczyty, wieczory autorskie. Działalność Muzeum wzbogaca specjalistyczna biblioteka z czytelnią, gdzie wśród wielu ciekawych pozycji literatury niemieckiej, śląskiej znajdują się cenne pierwsze wydania dzieł Hauptmanna, zdjęcia, archiwalia, opracowania naukowe i monografie na temat pisarza.

Muzeum udostępnia do zwiedzania siedem sal muzealnych, integralnie związanych z twórczością Gerharta Hauptmanna. Zwiedzający mogą zobaczyć gabinet pisarza, dawną bibliotekę, salę kominkową, dawną jadalnię oraz w całości ozdobiony polichromią wykonaną w 1922 r. przez J.M.Avenariusa hol, zwany ze względu na tematykę malowideł "Halą Rajską". Na ekspozycję muzealną składają się przede wszystkim pamiątki dotyczące życia i twórczości noblisty, takie jak fragmenty korespondencji, pierwsze wydania książkowe, dokumenty itd. Wystawa stała 100 lat willi Wiesenstein prezentuje ponad stuletnią historię domu w powiązaniu z życiem i twórczością pisarza, silnie związanego z regionem Dolnego Śląska. W dawnej jadalni znalazła miejsce wystawa multimedialna Gerhart Hauptmann w wirze historii zawierająca interaktywną biografię pisarza, oryginalne dokumenty filmowo-dźwiękowe, przedstawiające Hauptmanna czytającego swoje utwory oraz filmy archiwalne. Muzyka zawarta w instalacji multimedialnej, na którą składają się ulubione utwory pisarza, towarzyszy zwiedzającym, nawet gdy oglądają ekspozycje w innych salach i ma na celu przybliżenie dawnej atmosfery tego domu. W ostatnich latach Muzeum prezentuje w sali "Obeserwatorium" na I pietrze relacje pisarza z Polakami po II wojnie światowej (w tym wystawy Pociąg specjalny z Gerhartem Hauptmannem i Gerhart Hauptmann i Polacy 1945–1946 zawierające listy, zdjęcia, dokumenty i książki). W sali kominkowej prezentowane są wystawy czasowe związane tematycznie głównie z twórczością Hauptmanna i historią regionu.

Muzeum Miejskie Dom Gerharta Hauptmanna wpasowuje się w kulturalną oraz turystyczną ofertę Karkonoszy. Wystawy i organizowane liczne imprezy kulturalne kierowane są nie tylko do mieszkańców miasta, regionu, ale i szerokiej międzynarodowej publiczności. Na parterze willi mieści się niewielki sklepik z wydawnictwami.