Wystawa historyczna

W średniowieczu było to główne piętro zamku, będące siedzibą zarządcy krzyżackiego – prokuratora i jego przybocznego oddziału rycerstwa. Znajdowało się tu pięć komnat. Pierwsza, którą zwiedzamy po zejściu z krętych schodów, to dawny refektarz – jadalnia, następnie komnata urzędnika krzyżackiego, kaplica zakonna oraz dwie ostatnie sale pełniące za czasów krzyżackich funkcję dormitorium, czyli sypialni.

Refektarz

Wyposażony był skromnie. Posiadał obszerny stół i ławy, szafę lub skrzynię na naczynia, pulpit do czytania Biblii i Reguły Zakonnej oraz lavabo, czyli niewielką umywalnię wnękową, umieszczoną zazwyczaj w pobliżu wejścia. Było to zapewne najprzytulniejsze wnętrze zamkowe. W czasie dnia oświetlane sporych rozmiarów oknami, po zmroku zaś ogniem z kominka oraz świecami i pochodniami. Znajdował się tu największy w zamku kominek. Pomieszczenie ogrzewane było również przez piekarnię znajdującą się pod refektarzem.

Obecnie w refektarzu zobaczyć można XV-wieczny krucyfiks, średniowieczną figurę św. Katarzyny i gotycką skrzynię zdobioną ornamentem fałdowym.

Komnata prokuratora

Twierdza bytowska była siedzibą prokuratora, który podlegał bezpośrednio Wielkiemu Mistrzowi. Komnata służyła prokuratorowi krzyżackiemu jako izba urzędnicza oraz mieszkanie. Wyposażona była w ubikację. Pozostałością po niej są drzwi w narożniku pomieszczenia, prowadzące w przeszłości do wykusza ustępowego. Na zewnętrznej, północnej ścianie zachowały się pozostałości dwóch takich wykuszy. Są to masywne kamienne belki, na których wspierały się ściany tych konstrukcji. Do wykuszy dostać się można było z czterech pomieszczeń głównego piętra: refektarza, komnaty prokuratora oraz dwóch izb dormitorium.


Prezentujemy tutaj m.in. średniowieczne elementy uzbrojenia, pochodzące z wykopalisk, kopie broni średniowiecznej, zbroję płytową. Na szczególną uwagę zasługują zabytki związane z miastem: miecz bytowskiego kata z XVI – XVII w. oraz replika gotyckiego tłoka pieczętnego z herbem Bytowa.

Kaplica

O budowie kaplicy na zamku bytowskim informował krzyżacki prokurator Jakub von Reinach w liście z 1399 roku do wielkiego mistrza Konrada von Jungingena. Na ścianach kaplicy znajdowały się barwne polichromie, których relikty dotrwały do II wojny światowej. Na temat jej wyposażenia niestety nie zachowały się żadne wzmianki. Reguła Zakonna nadawała kaplicy wielką rangę. Modlitwy, które się w niej odbywały średnio co trzy godziny, wyznaczały rytm życia braci zakonnych. Aktywny udział w nabożeństwach brali jedynie bracia kapłani, pozostali odmawiali modlitwy.

W kaplicy prezentujemy zabytki sztuki sakralnej, malarstwo, rzeźbę oraz paramenty kościelne powstałe na przestrzeni kilku stuleci – od XV do XIX w.

Dormitorium

Komnaty mieszkalne, czyli dormitorium braci zakonnych, stanowiły w średniowieczu trzy wąskie sale o kolebkowych sklepieniach. Ich układ obecnie uległ zatarciu. Pierwsza sala jedynie w przybliżeniu odzwierciedla pierwotny podział. Dwie kolejne, które uległy największej destrukcji podczas najazdu Szwedów, stanowią dziś pojedyncze obszerne wnętrze Sali Portretowej. Każde z pomieszczeń oświetlało duże okno usytuowane w ścianie północnej. Dwa pomieszczenia miały bezpośredni dostęp do toalet umiejscowionych w wykuszu.

Sala Gryfitów

Obecnie sale dawnego dormitorium zajmują wystawy poświęcone Gryfitom. W pierwszej z nich znajduje się kopia Wielkiej Mapy Księstwa Pomorskiego, opracowanej w XVII w. na zlecenie księcia Filipa II, zwanej mapą Lubinusa. Prezentowane są tu również zabytki związane z wprowadzeniem reformacji na Pomorzu. Ekspozycjom zlokalizowanym na I piętrze Domu Zakonnego towarzyszą meble ze zbiorów muzeum, w tym interesujące przykłady meblarstwa gdańskiego i elbląskiego.

Sala Portretowa

W ostatniej sali na I piętrze znajduje się galeria portretów książąt pomorskich. Autorką wszystkich obrazów, powstałych na początku lat 90. XX w., jest Karolina Szyman-Piórkowska. Kolekcja przedstawia 16 portretów książąt i księżniczek pomorskich, związanych historycznie z bytowskim zamkiem. Począwszy od Eryka II, który w 1454 roku otrzymał zamek od Kazimierza Jagiellończyka, po Bogusława XIV, który w 1637 roku swą bezpotomną śmiercią przerwał panowanie dynastii Gryfitów na Pomorzu.

W Sali Portretowej od wielu lat odbywają się koncerty kameralne w ramach cyklicznej imprezy zatytułowanej „Muzyka na Zamku”. Muzyki w wykonaniu profesorów i studentów Gdańskiej Akademii Muzycznej posłuchać można w każdy pierwszy wtorek miesiąca w czasie trwania roku akademickiego.