Region łomżyński w roku 1920 - W obliczu wojny

Serdecznie zapraszamy do obejrzenia wystawy "Region łomżyński w roku 1920 - W obliczu wojny" przygotowanej z okazji 100 rocznicy walk na północno-wschodnim Mazowszu w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Autorem wystawy jest Marcin Rydzewski kustosz Muzeum Przyrody - Dworu Lutosławskich w Drozdowie. Wystawa złożona jest z 18 plansz, z których każda została poświęcona innemu zagadnieniu.

Dedykowana obrońcom i wyzwolicielom regionu dokumentuje historię począwszy od udziału mieszkańców w akcjach związanych z toczącymi się walkami w obronie wskrzeszonego w 1918 r. Państwa Polskiego. Ukazuję jak w obliczu zagrożenia troska o zachowanie bytu państwowego mobilizowała coraz szersze masy społeczeństwa, które rozumiały konieczność własnego zaangażowania, a to przez przykładny zaciąg ochotniczy do obrony ziem wschodnich, ale i składki, dary i manifestacje poparcia względem dalszej walki.

Na ekspozycji dominują tematy poświęcone obronie regionu łomżyńskiego w lipcu i sierpniu 1920 r. W szerszej prezentacji ujęto tematykę organizacji obrony przez garnizon łomżyński składający się, w chwili pierwszych starć, ze szczupłych sił batalionu zapasowego oraz kompanii ochotniczej. Także władze cywilne i społeczny odzew przedstawiono w osobnych ujęciach. Ten trzyelementowy filar warunkował niespodzianie skuteczną i wytrwałą obronę wobec dotychczasowych dokonań bolszewickiego Frontu Zachodniego. Aby w pełni ukazać znaczenie ogniskowej obrony pod Łomżą dla sytuacji polskiego Frontu Północnego, opracowano plansze prezentujące kwestię odsieczy wyprowadzonej w kierunku miasta przez 205 opp przybywający spod Ostrołęki (1.08) oraz 35 pp przebijający się do łomżyńskich bastionów przez Pniewo, Siemień i Podgórze w nocy z drugiego na trzeciego sierpnia 1920 r.

Mimo ostatecznego wycofania się sił polskich pozostali na miejscu obywatele nie zamierzali podporządkować się woli bolszewickich władz wojskowych i tworzonych pod ich egidą komitetów rewolucyjnych. Organizowali więc już w pierwszych chwilach okupacji podziemie niepodległościowe. Rozszerzali zwłaszcza wywiad i sabotaż, którymi obejmowali coraz większe kręgi społeczeństwa tworzące łańcuch oporu. On przeciwdziałał presji aresztowań i przyczynił się do zwalniania uwięzionych. Wystawa, w odniesieniu do poruszanych zagadnień, przypomina o wyjątkowych wydarzeniach oraz miejscach i osobach bardziej oraz mniej obserwowalnych na kartach regionalnej historii, a zaangażowanych w ratunek bądź zawdzięczających zaprzysiężonym ocalenie. Przybliża także historie zagrożonych przez najeźdźcę, którym nie udało się pomóc. Zwłaszcza ziemiaństwo i duchowieństwo ucierpiały w dniach antagonizujących prześladowań. Osobne plansze wystawowe przypominają sylwetki ofiar oraz miejsca ich kaźni w regionie. Na szczęście kilkutygodniowa okupacja okazała się zbyt krótka by bolszewicki aparat bezpieczeństwa rozwinął wachlarz metod destrukcji społecznego kręgosłupa moralnego w regionie łomżyńskim. A przecież wciąż zaostrzająca się polityka bolszewicka zwiastowała prawdziwą katastrofę humanitarną. I choć wyzwolenie przyszło w kilka dni od przełomu frontowego pod Warszawą, to ogrom spustoszenia wojennego pozostawił po sobie trwały ślad w postaci zniszczeń i mogił ofiar wojny. Prócz informacji o stratach wojennych ostatnia część wystawy to także zilustrowanie szlaku bojowego i przemarszów wyzwolicielskich wojsk, a zwłaszcza upamiętnienie wkładu w rozbicie północnego skrzydła armii bolszewickiej za sprawą odwagi i poświęcenia Brygady Syberyjskiej oraz pułków wielkopolskich w drugiej połowie sierpnia 1920 r. Przypomniano także o tym, że samo pokonanie bolszewików i jego spektakularność chociażby w Łomży łączyło się z przygotowaniami i współdziałaniem zbrojnego ramienia podziemia antybolszewickiego pod przewodnictwem Związku Obrońców Ojczyzny.

Jako uzupełnienie treści wystawy przygotowano katalog wystawowy, gdzie prócz tekstów wprowadzających do tematyki poszczególnych plansz zawarto dodatkowe opisy udziału i roli polskich jednostek pancernych w obronie Łomży. Czytelnik opracowania ma także możliwość zapoznania się z całościowym podsumowaniem wystawy oraz biogramami łomżyńskich ochotników - ofiar wojny.

Mamy nadzieję, że treść wystawy zyska w państwa opinii wysoką ocenę, z uwagi na różnorodność prezentowanych materiałów oraz opracowanie tematyczne planszy.

Wystawę "Region łomżyński w roku 1920 - W obliczu wojny" zwiedzający Muzeum będą mogli oglądać do końca bieżącego roku.

Zapraszamy.