Wystawy stałe

Archeologia
Wystawa archeologiczna przedstawia zabytki pozyskane w trakcie prac wykopaliskowych prowadzonych na wzgórzu zamkowym po roku 2000, starego miasta oraz z terenu byłej twierdzy Wołek.

Do najciekawszych obiektów, które możemy zobaczyć na ekspozycji należą m.in. średniowieczne topory i siekiery, gwoździownica, czekan, XV-wieczny zachowany w całości gliniany garnek, podkowy, groty strzał i włóczni. Cennym eksponatem jest XV wieczny obosieczny miecz żelazny znaleziony na wzgórzu zamkowym w 1966 r. przez Jana Stanka. Miecz najprawdopodobniej pochodzi z miejscowych wytwórni płatnerskich. Należy do typu obosiecznych. Ponadto na uwagę zasługuje nadziak – broń obuchowo-sieczna, służąca do rozbijania lub przebijania (w zależności którą stroną głowicy uderzano) zbroi, hełmu przeciwnika. Nadziaki używane były od XV – XVII wieku. Jedną z najcenniejszych pamiątek historycznych znajdujących się na ekspozycji w dziale archeologii jest płyta nagrobna Mikołaja Myszkowskiego z końca XV wieku. Ramę płyty tworzy pas gotyckiej minuskuły. Pośrodku stojąca postać zmarłego ze złożonymi rękoma, ubrana w długą szubę – najprawdopodobniej jest to kanclerz księstwa oświęcimskiego za panowania księcia Jana IV. W dolnej części widoczny jest herb Jastrzębiec. Wystawa prezentuje numizmaty: Halerze – Wacława I i Jana IV książąt Oświęcimskich z lat 1445-1457 roku, Szeląg – Marii Teresy z 1774 roku, oraz moneta turecka z XIX w.

Wnętrza Mieszczańskie
Prezentowane na wystawie wnętrza mieszkalne są próbą rekonstrukcji wystroju domów przedwojennego Oświęcimia. Większość eksponatów ofiarowana została muzeum przez mieszkańców miasta i najbliższej okolicy.

Salon/Jadalnia – miejsce uroczystych spotkań i obiadów towarzyskich.
Charakter tego wnętrza podkreśla drewniany, rozkładany dla dwunastu osób stół oraz pokojowy kredens. Ten komplet mebli został wykonany w 1930 r. w oświęcimskim Zakładzie Salezjańskim jako prezent ślubny dla młodej pary z Oświęcimia. Obok pochodzący z początku XX wieku fortepian z Lipska. W salonie umieszczona jest również bogato zdobiona dwudrzwiowa szafa z witryną. Na półkach poukładane są maleńkie filiżanki porcelanowe, talerzyki deserowe z Ćmielowa, biały, porcelanowy dzbanek do kawy, czajniczek do parzenia herbaty z napisem „Tea Best London” oraz elementy zastawy obiadowej. Prezentowane zabytki pochodzą z lat 20 i 30 XX w.

Pokój sypialny
W pomieszczeniu znajduje się drewniana szafa z damską garderobą m.in.; bluzki i sukienki z lat 20-tych XX wieku, plecione, skórzane sandały damskie z prawidłami, mufka obszyta futrem chroniącą dłonie pań przed zimnem. Maszyna do szycia firmy „Singer”, koronki, nici, igły, przybory krawieckie. Pokój ozdabia stolik z koronkowym obrusem, łóżko i szafka nocna oraz zegar szafkowy z przełomu XIX i XX wieku z firmy Gustaw – Becker z podwójnym kurantem bijącym co pół godziny. Na komodzie przedwojenne radio Imperial, porcelana.

Pokój dziecięcy
W pokoju przyciąga wzrok kącik dziecięcy z przedwojennymi zabawkami. Mamy tutaj wózek i lalkę wykonaną z masy papierowej z końca XIX wieku, zestaw liter do nauki alfabetu, czasopisma dziecięce „Płomyk” z 1930 r., formę do odlewania ołowianych żołnierzyków, drewniany pociąg i samochód. Ciekawym obiektem jest ławka szkolna o konstrukcji szkieletowej, wykonana z drewna bukowego i przeznaczona tylko dla jednej osoby. W blacie umieszczono zagłębienia na pióro i kałamarz jak również symetrycznie rozłożone otwory, służące prawdopodobnie do montażu podpórki pod książki. Część blatu posiada ponadto uchylną płytę na zawiasach, przykrywającą skrzynię na przybory szkolne. Biurko zostało wykonane w znanej niemieckiej wytwórni Naether specjalizującej się w produkcji mebli, wózków oraz innych akcesoriów dziecięcych. Pokój oświetla piękna zielona lampa z Oświęcimia (ceramika łączona ze szkłem i metalem).

Gabinet Aleksandra Orłowskiego
Pokój ten nie jest rzeczywistym odzwierciedleniem gabinetu Aleksandra Orłowskiego, ale tylko swobodną próbą jego rekonstrukcji. Aleksander Orłowski to jeden z oświęcimskich społeczników, który swoją patriotyczną postawą zasłużył na pamięć i szacunek mieszkańców naszego miasta. Był on ponadto długoletnim kierownikiem poczty w Oświęcimiu, kompozytorem i twórcą hejnału miasta. W gabinecie tym znajdują się oryginalne meble – pamiątki po wybitnym oświęcimskim muzyku (stolik, gięte krzesło, sekretarzyk z witryną). W pokoju umieszczono także inne drewniane, przedwojenne meble gabinetowe: biurko, szafy biblioteczne, stolik. Na biurku stoi maszyna do pisania firmy
„Mercedes”, telefon na korbkę z lat 30 XX w., oraz przybory do pisania. Wśród dokumentów można obejrzeć Dziennik Urzędowy Powiatu Oświęcimskiego z 1914 r., w którym zamieszczono m. in. reklamy Biura Podróży Zofii Biesiadeckiej i Wytwórni Alkoholi Jakuba Haberfelda. Znajdziemy przedwojenne banknoty oraz zeszyt szkolny oświęcimskiego ucznia z roku 1925 – 1926 z planem lekcji dla klasy V. Wśród licznych drobiazgów na uwagę zasługuje drewniana tabakierka – pamiątkę po powstańcu styczniowym z 1863 r. Najstarszym eksponatem w tym pomieszczeniu jest mapa Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego z 1592 r. wykonana przez Stanisława Porębskiego i umieszczona w XVI-wiecznym atlasie Orteliusa. Szczególną uwagę należy zwrócić na Zielnik z roku 1613 Szymona Syreńskiego – Syreniusza oświęcimianina, profesor Akademii Krakowskiej, lekarza, botanika, badacza leczniczych właściwości ziół, twórcy ilustrowanego Zielnika o roślinach użytkowych, klasycznego dzieła botanicznego polskiego renesansu. W zbiorach muzeum znajduje się pięć ksiąg tego dzieła.

Kuchnia
Podstawą wyposażenia kuchni są meble z początku XX w. wykonane przez oświęcimskiego stolarza – politurnika Stefana Kanię. W skład kompletu wchodzą: kredens z charakterystyczną wysuwaną z blatu stolnicą, stół, stolik, dwa krzesła, dwie szafki – stojąca i wisząca. Kredens z licznymi drobiazgami kuchennymi: formy do wypieku ciast i babeczek, w tym także dziewiętnastowieczna forma na budyń z kaszy i jarzyn, sztućce, metalowe puszki na herbatę, pojemniki na pieprz i sól, metalowy młynek do mielenia kawy oraz szklane słoje i syfony do wody. Niezwykle ciekawa jest pochodząca z XIX w. maszynka do palenia kawy tzw. „kawiarka”- używana do samodzielnego wypalania kawy ziarnistej w domu. Przykładem kawy ogólnie dostępnej w przedwojennych sklepach jest kawa „Franck” z cynową łyżką z 1933 r. do sypania kawy. Na łyżce przedwojenna reklama głosząca, że: „Kawa Kneippa z Prawdziwą Francka to najzdrowszy napój codzienny”. Ręczny magiel z 1930 r., maszynka spirytusowa „Primus” do podgrzewania jedzenia, waga tarczowa, maszynka do mielenia „Atlantic. W kuchni prezentujemy kącik „łazienkowy” – szafka, drewniana umywalnia z podnoszonym blatem, na której stoi fajansowa misa i dzban na wodę, mydelniczka, przybory toaletowe – szczotka do włosów wykonana z naturalnego włosia (lata 20 XX w.), pędzel i mydło do golenia firmy Majde z Warszawy. Uzupełnieniem tego kącika są trzy tary używane przez nasze babcie i prababcie do prania.

W Królewskim Mieście Oświęcimiu
Ramy czasowe ekspozycji to okres autonomii galicyjskiej aż do wybuchu II wojny światowej w 1939 r. Był to czas prosperity dla miasta, czas charakteryzujący się rozwojem przemysłu, handlu, komunikacji przy równoczesnym wzroście świadomości obywatelskiej i rozwoju kultury. Miasto Oświęcim było wówczas areną ważnych wydarzeń historycznych, a ponadto miejscem pokojowego współegzystowania dwóch kultur: żydowskiej i katolickiej. Wystawa stała W Królewskim Mieście Oświęcimiu mieści się w czterech salach wystawowych oraz przedsionku usytuowanych na parterze zamku oświęcimskiego.

Wystawa przedstawia m.in. walory przedwojennego, galicyjskiego miasta Oświęcimia pod względem architektonicznym. Na jednej ze ścian została odwzorowana elewacja apteki – Drogueryja Skład Materiałów Aptekarskich – mieszczącej się w Rynku Głównym pod nr 3, której właścicielem był długoletni burmistrza miasta Roman Mayzel. Ekspozycja prezentuje miasto w formie multimedialnych projekcji, paneli dotykowych oraz paneli graficznych z mapami, dokumentami, zdjęciami prezentującymi Oświęcim w tamtym okresie. Dalsza część wystawy ma charakter industrialnego wnętrza łączącego elementy stalowe z grafiką oraz szkłem. Ekspozycję uzupełniają archiwalia i muzealia informujące o miejskim magistracie, starostwie oraz innych urzędach państwowych, o zakładach i fabrykach działajacych na terenie miasta, a także o szkolnictwie podstawowym, harcerstwie i różnych organizacjach społecznych i sportowych. W jednej z sal dzięki zainstalowanym tubom dźwiękowym, można wysłuchać wypowiedzi świadków historii miasta wspominających dobre i gorsze momenty z życia przedwojennego Oświęcimia. Końcowa strefa ekspozycji to przedsionek, kącik edukacyjny dla dzieci. Na umieszczonych panelach najmłodsi mogą rozwiązywać rebusy i zagadki historyczne oraz układać puzzle z wizerunkami przedwojennego miasta.

Wszystkie ekspozycje stałe w muzeum można zwiedzać z audio przewodnikiem w formie tabletu w pięciu językach: polskim, angielskim, niemiecki, francuskim i włoskim.