MALARSTWO W JAROSŁAWIU W II RZECZYPOSPOLITEJ

W Jarosławiu tworzyli wtedy Stefania i Józef Kaniakowie, Stanisław Kopystyński i Marian Sołowij oraz okazjonalnie inni malarze. Tu rozpoczął swoją artystyczną drogę Zygmunt Milli, związany później z Krakowem. Byli to artyści wykształceni w specjalistycznych szkołach i na akademiach sztuki. Tworzyli oni w nurcie postimpresjonistycznego koloryzmu. Na co dzień pracowali jako nauczyciele rysunku w miejscowych szkołach średnich. Inną, ale typową dla ówczesnych kobiet drogę wybrała Kaniakowa, która nie podjęła pracy zawodowej i Milli, zajmujący się na dużą skalę konserwacją malarstwa ściennego.

Stefania Kaniakowa z domu Rutkowska, Kopystyński i Milli urodzili się w Jarosławiu jeszcze w okresie jego przynależności do Galicji. Tu ukończyli szkoły średnie i zostali ukształtowani przez specyficzny genius loci wielokulturowego środowiska, związanego ze Lwowem i Wiedniem. I wtedy i w II RP Jarosław był miastem garnizonowym, znanym ośrodkiem szkolnym i siedzibą wielu urzędów, z liczną warstwą inteligencji. Od 1925 roku działało Muzeum Miejskie, wiele organizacji i stowarzyszeń społeczno-kulturalnych: polskich, żydowskich i ukraińskich. Stąd w środowisku artystycznym Jarosławia obecność malarzy pochodzenia ukraińskiego, między innymi Mariana Sołowija, a na miejscowym rynku sztuki popularność Iwana Trusza, ucznia Leona Wyczółkowskiego i Jana Stanisławskiego, który wybrał ukraińskość.

Miejscowi twórcy działali indywidualnie, spotykali się tylko na wystawach sztuki oraz od 1935 roku w sekcji artystycznej Stowarzyszenia Miłośników Starego Jarosławia, którą kierowali Kopystyński i malarz, ksiądz Władysław Lutecki. Inspirowała ona swoich członków do malowania miejscowego pejzażu i obiektów zabytkowej architektury. Istotnie Kopystyński i Kaniak pozostawili wiele obrazów o tematyce jarosławskiej, podobnie Sołowij. Wysokiej klasy pejzaże tworzyli Milli i Trusz. Każdy z nich uprawiał także malarstwo portretowe i rodzajowe, malowali w różnych technikach.

Twórczość malarska jarosławskich artystów została najpełniej zaprezentowana w 1936 roku na wystawie obrazów „Jarosław w sztuce”, zorganizowanej przez SMSJ i Muzeum Miejskie w sali narad ratusza. Wyeksponowano sto dwanaście obrazów wypożyczonych od osób prywatnych i ze zbiorów muzealnych. Był to pierwszy monograficzny przegląd twórczości artystycznej współczesnych malarzy jarosławskich: Kopystyńskiego, Kaniaków, ks. Luteckiego i Sołowija oraz artystów polskich z kolekcji zgromadzonych przez jarosławian. Zaproszono do współpracy profesora gimnazjalnego Andrzeja Wondasia, architekta Mieczysława Dobrzańskiego, doktora Adama Zysa, aptekarza Edwarda Kucharskiego, dyrektora Karola Talenta, doktora Stanisława Siarę. Posiadali oni obrazy Matejki, Malczewskiego, Weissa, Wygrzywalskiego, Kossaków, Sichulskiego, Fałata, Wierusza-Kowalskiego i innych twórców. Z inicjatywy Kopystyńskiego Jarosław oglądał także wystawy grafików lwowskich.

Aktywność społeczna Kopystyńskiego zaowocowała powołaniem kursu rysunku odręcznego przy Państwowej Szkole Budowlanej. Kontynuował tę działalność po II wojnie światowej tworząc w 1945 roku Szkołę Rysunku i Malarstwa, która w 1948 roku przekształciła się w Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych i wykreowała nowe środowisko artystyczne.